وزیر امورخارجه تحلیل کرد
هدف نهایی آمریکا و اسرائیل در مواجهه با ایران
به گزارش «ایرنا» وزیر امورخارجه ایران شامگاه شنبه در یک گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی از سیاست دولت در طول ۷ سال گذشته دفاع کرد و گفت: سیاستی که ما در ابتدای دولت یازدهم و دوازدهم انتخاب کردیم این بود که تلاش کردیم با دنیا تعامل کنیم. معتقدم این سیاست، سیاست کاملا درستی است، البته این سیاست هم مخالفانی در داخل و در دنیا داشت. اسرائیل و آمریکا در طول ۴۰ سال گذشته خیلی تلاش کردند مخصوصا در طول دوران برجسته شدن پرونده هسته‌ای ایران که از ایران تهدید امنیتی بسازند.
ظریف تاکید کرد: اصطلاحی در روابط بین‌المللی داریم که اگر با کشوری رابطه خوبی ندارید آن را برای همه دنیا مشکل کنید و به همه دنیا بگویید این کشور برای شما مشکل امنیتی دارد، موضوع هسته‌ای ما توانست برای اسرائیل شرایطی را درست بکند که به دنیا بگوید ایران تهدید امنیتی است.
وزیر امورخارجه اضافه کرد: برخی‌ها خیال می‌کنند من اهداف کارم را در طول کار عوض کردم. اگر به سخنرانی اول من در مجلس زمانی که می‌خواستم رای اعتماد بگیرم گوش بکنید گفتم بالاترین هدف ما پایان دادن به امنیتی‌سازی ایران است. فکر می‌کنم یکی از بالاترین هدف‌های رژیم صهیونیستی و آمریکای ترامپ این است که امنیتی‌سازی ایران را مجددا بازسازی کنند و به‌خاطر این است که ما با مشکلات روبه‌رو هستیم و آنها هم حداکثر توان خود را به‌کار بردند. ظریف ادامه داد: هدف آمریکا در منطقه همان هدف اسرائیلی‌ها است که امنیتی‌سازی ایران است. برای عربستان، امارات و دیگران هم دل‌شان نسوخته است، بلکه آنها به‌دنبال سیاستی هستند که منافعی برای ما ندارد.
ایدئولوژی و منافع ملی
او در پاسخ به پرسش دیگری درباره اصل ۱۵۴ قانون‌اساسی که براساس آن جمهوری اسلامی در عین خودداری از هرگونه دخالت در امور داخلی ملت‌های دیگر از مبارزه حق‌طلبانه مستضعفان در برابر مستکبران در هر نقطه از جهان حمایت می‌کند، و اینکه این ایدئولوژی و منافع ملی را چطور پیوند می‌دهید و تنظیم‌کننده این پیوند چیست، نیز گفت: تنظیم‌کننده یعنی مسوول عالی روابط خارجی کشور در قانون‌اساسی کاملا مشخص است و آن مقام معظم رهبری است و درستش هم در سیاست این است که یک نفر مسوول نهایی تصمیم‌گیری باشد.
وزیر امورخارجه به توصیه خود به شاگردانش در کلاس‌های درس وزارت‌خارجه اشاره کرد و گفت: همیشه به شاگردانم عرض می‌کنم که ما به‌عنوان کارشناس روابط بین‌الملل دو وظیفه داریم. یکی وظیفه تحلیل که باید بدون اینکه نگران خودسانسوری باشیم حرفمان را بزنیم و نظرمان را بگوییم حتی اگر اعتقاد داشته باشیم نظر ما ۱۸۰ درجه مخالف نظر مقامات عالی کشور است.
رئیس دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: اما یک وظیفه دیگر هم داریم و آن به‌عنوان مجری است و شما در کشور نمی‌توانید دو سیاست خارجی داشته باشید نمی‌توانید هر روز یک سیاست خارجی داشته باشید شما وظیفه‌تان این است که در اجرا سیاست کشور را اجرا کنید، بنابراین مشخص است که طبق قانون‌اساسی، سیاست در کشور توسط سیاست‌های کلی نظام و توسط رهبری تنظیم می‌شود.
او در عین حال تاکید کرد: من به‌عنوان کارشناس یا به‌عنوان وزیرخارجه یا به‌عنوان استاد دانشگاه یا به‌عنوان یک شهروند وظیفه دارم اگر چیزی به عقلم رسید خدمت ایشان گزارش دهم و وظیفه دارم که این گزارش را صریح و صادقانه ارائه دهم. وزیرخارجه با بیان اینکه حرف‌هایش را صادقانه در جلسات شورای‌عالی امنیت ملی مطرح می‌کند حتی اگر مورد قبول بقیه اعضا نباشد، افزود: اما در مقام اجرا ما باید یک سیاست را اجرا کنیم.
طرفدار منافع ملی ایران هستم
وزیر امورخارجه با تاکید بر اینکه من نه ضدآمریکا هستم و نه اروپا، ابراز کرد: من طرفدار منافع ملی ایران هستم. اگر منافع ملی ایران و مردم مستلزم این باشد که مذاکره بکنیم، مذاکره می‌کنم. در هیچ مذاکره‌ای شما نمی‌توانید به طرف مقابل‌تان اعتماد کنید. روابط بین‌الملل براساس بی‌اعتمادی است. برای همین اگر قرار بود به کسی اعتماد کنیم، برجام ۱۵۰ صفحه نمی‌شد، بلکه دو صفحه می‌شد که ما می‌گفتیم ما سلاح هسته‌ای نمی‌خواهیم و آنها هم می‌گفتند تحریم‌ها را برمی‌داریم.
مجادله با کیسینجر
ظریف در بخش دیگری از این گفت‌وگو با بیان اینکه همه کشورها دارای منافع غیرمادی و معنایی هستند، تصریح کرد: خیلی از کشورها اعتقاد دارند که این منافع معنایی است که آنها را قدرتمند می‌کند و به آنها قدرت معنایی می‌دهد. او به یک بحث قدیمی بین او و هنری کیسینجر دیپلمات کهنه‌کار آمریکایی اشاره کرد و گفت: آقای کیسینجر یک بار گفت شما در ایران چه زمانی می‌خواهید تبدیل به یک دولت دارای منافع غیرایدئولوژیک شوید و من جواب دادم هر وقت شما این تصمیم را گرفتید. وزیر امورخارجه تاکید کرد: دولت‌ها ممکن است وقتی راجع به همدیگر صحبت می‌کنند یکدیگر را متهم به این کنند که این کشور منافع آرمانی دارد و منافع ملی را به‌خاطر منافع آرمانی زیرسوال می‌برند و به قول آقای کیسینجر تصمیم نگرفته انقلاب باشد یا دولت؛ تصمیم نگرفته که آرمان باشد یا دولت اما خب شما از آقای کیسینجر بپرسید که آیا ایالات‌متحده تصمیم گرفته که یک آرمان باشد یا یک دولت.
ظریف گفت: کیسینجر حتما نمی‌تواند به شما جواب دهد بنابراین این حرف‌هایی را که خیلی رایج شده و در سایت‌ها از قول این و آن چیزهایی را می‌نویسند، دوستان با نمک میل کنند و همین‌طوری خام‌خام استفاده نکنند، زیرا واقعیت امر این است که همه دولت‌ها منافع آرمانی دارند و منافع آرمانی‌شان را در راستای منافع ملی‌شان و منافع ملی‌شان را در راستای منافع آرمانی‌شان تعریف و براساس آن عمل می‌کنند.
او با بیان اینکه ممکن است شما منافع آرمانی‌تان را غلط تعریف کنید یا در اجرای منافع آرمانی یا در اجرای اهداف آرمانی، واقعیت‌ها را در نظر نگیرید، گفت: در این صورت شما خطا می‌کنید اما به این معنا نیست که باید منافع آرمانی و آرمان‌ها را کنار گذاشت؛ بدون آرمان شما نمی‌توانید در صحنه بین‌المللی مخصوصا در شرایط کنونی حضور داشته باشید.
شرایط گذار نظام بین‌الملل
ظریف با بیان اینکه امروز شرایط بین‌المللی شرایط گذار است، گفت: از سال ۱۹۹۰ که شروع فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را داشتیم هنوز یک نظام جدید جهانی را تجربه نکرده‌ایم. بوش‌پدر یک روز گفت نظم نوین جهانی اما به‌زودی فهمید که اشتباه کرده است. وزیر امورخارجه به تلاش تمامی روسای جمهوری بعدی آمریکا از بیل کلینتون تا بوش پسر و باراک اوباما برای حفظ وضعیت ابرقدرتی آمریکا اشاره کرد و گفت: همه روسای‌جمهوری آمریکا تلاش کردند که این وضعیت موقتی را که آمریکا قدرت برتر است را دائمی کنند و هر کدام به روشی تلاش کردند این کار را بکنند اما واقعیت این است که دیگر دنیا فقط غرب نیست و همه چیز در غرب تصمیم‌گیری نمی‌شود و در غرب اتفاق نمی‌افتد.
ظریف با بیان اینکه دنیا درحال تغییر است، خاطرنشان کرد: وقتی شما درحال تغییر باشید، اشتباهات هزینه بالایی دارد، محاسبه و درک هم خیلی مهم است. وقتی من اینجا نشسته‌ام نیازی به محاسبه ندارم اما اگر بخواهم به خیابان دیگری بروم باید ببینم کدام خیابان خلوت و کدام شلوغ است باید همه را محاسبه کنم و اگر درحال حرکت محاسبه غلطی داشته باشم ممکن است به مقصد نرسم یا تصادف کنم. وزیر امورخارجه تصریح کرد: در شرایط گذار در جهان پساغربی، اشکال محاسباتی می‌تواند به نابودی منجر شود و این اشکال محاسباتی می‌تواند از خودکم‌بینی شروع و به خودبزرگ‌بینی ختم شود یعنی در این طیف از خودکم‌بینی تا خودبزرگ‌بینی ما می‌توانیم اشتباه کنیم.
شانس پیروزی ترامپ
ظریف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا ترامپ امکان پیروزی مجدد در انتخابات ریاست‌جمهوری را دارد، اظهار کرد: در علوم انسانی بزرگ‌ترین اشتباه پیش‌بینی است مخصوصا در مسائل سیاسی و به‌ویژه در شرایط سیال و خطرناک. اما من می‌خواهم پیش‌بینی کنم که هنوز شانس انتخاب مجدد ترامپ بیش از ۵۰ درصد است. او با تاکید بر اینکه شانس پیروزی مجدد ترامپ نسبت به چهار، پنج ماه گذشته به‌صورت جدی کاهش پیدا کرده است، تصریح کرد: یک واقعیت در مورد ترامپ وجود دارد و اینکه او یک پایه رای ۳۵ درصدی در جامعه آمریکا دارد که هنوز تکان نخورده است و تا زمانی که این پایه رای ترامپ تکان نخورد، هنوز شانس انتخاب شدن مجدد او وجود دارد.
وزیر امورخارجه ادامه داد: البته ترامپ اشتباهات زیادی کرده است. او در سیاست خارجی تقریبا یک حوزه موفق نداشته است. در سیاست داخلی هم نحوه مقابله با کرونا، نحوه برخورد با ناآرامی‌های جدید، برخورد با مهاجران و اقلیت‌ها را دیدید. همه اینها نقاط بسیار جدی در ضعف ترامپ است اما اگر شما به‌عنوان یک آدم واقع‌نگر به شرایط آمریکا نگاه کنید و وضعیت او را در پاییز امسال پیش‌بینی کنید، می‌بینید وضعیت ترامپ هنوز تغییر زیادی نکرده است.
تحلیل‌های غلط ترامپ
ظریف در پاسخ به این سوال که ترامپ تا کی می‌خواهد به همین شیوه رفتاری نسبت به ایران ادامه دهد، خاطرنشان کرد: این سوال را باید از ترامپ بپرسید اما تحلیل من آن است که ترامپ خیال می‌کرد با فشار به ایران می‌تواند به اهدافش برسد. سیگنال‌های غلطی هم دریافت کرده از جمله اعتراضات دی ماه ۹۶. تحلیل‌های غلطی هم به او دادند. او افزود: یکی از دلایلی که ترامپ با این شرایط از برجام خارج شد و حتی روش داخلی برجام که ممکن بود به نفع آمریکا باشد- که امروز مجبور نباشد که بگوید عضو برجام هستند- به‌دلیل تحلیل‌های غلطی بود که به او دادند. ترامپ این روش را انتخاب کرد که انتخاب نکند.
این دیپلمات عالی‌رتبه با بیان اینکه بولتون به او گفته بود جمهوری اسلامی ظرف پنج، شش ماه ساقط می‌شود، ابراز کرد: این پیش‌بینی قطعی بود که بولتون به ترامپ داده بود. اگر باور نمی‌کنید مقاله‌ای که او نوشته و سخنرانی‌ای که او در جمع منافقین انجام داد را نگاه کنید. بولتون رسما می‌گفت که بعد از خروج آمریکا از برجام جمهوری اسلامی دوام نمی‌آورد. بر همین اساس ترامپ تصمیم غلطی گرفت.
سردار سلیمانی گرفتار شعار نبود
ظریف یادآور شد: بعد از آن هم به ترامپ تحلیل‌های غلطی دادند و گفتند اگر سردار سلیمانی را به شهادت برسانی، پشت مقاومت را زمین زده‌اید درحالی‌که مقاومت با خون سردار سلیمانی تقویت شد. البته شهادت سردار سلیمانی خسارت عظیمی برای منطقه و جمهوری اسلامی بود که برادر من بود و من هفته‌ای یک بار با ایشان سه‌شنبه صبح‌ها جلسه داشتم که دلم خیلی برای آن جلسات و دیدارها تنگ شده است.
او در بیان خاطراتی نگفته از سردار سلیمانی یادآور شد: من با سردار سلیمانی خاطرات زیادی دارم؛ هم از عقل و هم شجاعت ایشان و هم اینکه واقعا حاضر بود، فکر کند. من از زمانی که درباره افغانستان در اجلاس بن مذاکره می‌کردم با سردار ارتباط داشتم تا زمانی که در دوره اول قبل از اشغال عراق، مسوولیت پیگیری وضعیت عراق را داشتم. واقعا آدم عاقلی بود و گرفتار شعار نبود.
در مشاورت شما نمی‌توانید مقلد باشید
این دیپلمات عالی‌رتبه درباره روابط خود با رهبر معظم انقلاب اظهار کرد: روزی در سال ۱۳۸۱ دعوت شدم که به دفتر آقا برسم. خدمت ایشان رفتم و ایشان گفتند که آقای دکتر خرازی شما را به‌عنوان سفیر سازمان ملل معرفی کرده و من هم موافق بودم اما می‌خواهم با تو مقداری صحبت کنم. ایشان گفتند در یک موضوع به‌خصوصی نظرتان مشخص است و می‌دانی که نظر من هم با این نظر متفاوت است.
ظریف افزود: گفتم بله می‌دانم اما من فکر می‌کنم به‌عنوان کارشناس، وظیفه‌ام آن است که نظر خود را بگویم ولی در نهایت شما مسوول تعیین سیاست خارجی هستید و حرف شما اجرا می‌شود ولی معتقدم وظیفه‌ام است و اگر این کارها را نکنم، انگار کم‌فروشی کرده‌ام. ایشان آن موقع به من فرمودند و بعد از آن هم چندین بار برای من ثابت کردند. ایشان گفتند اگر مطمئنی نظرت ۱۸۰ درجه مخالف نظر من است، وظیفه‌ات است که نظرت را بگویی.
او با تاکید بر اینکه در مشاورت شما نمی‌توانید مقلد باشید، تصریح کرد: ایرادی که ما در کشور داریم این است که برعکس عمل می‌کنیم. در مشورت مقلد هستیم یعنی حرفی را می‌زنیم که رئیس‌مان دوست دارد بشنود اما در عمل مجتهدیم یعنی رئیس‌مان تصمیمی را می‌گیرد اما بعد خودمان کار دیگری را انجام می‌دهیم. این سیاست، سیاست غلطی است. می‌گویند بگو چشم اما کار خودت را انجام بده. اتفاقا نگو چشم ولی برو کاری را که قرار است انجام بدهی انجام بده.
جنگ تشدید دیپلماسی است
او در پاسخ به این سوال که آیا براساس منافع ملی امکان دارد ظریف بگوید دیگر دیپلماسی جواب نمی‌دهد، یادآور شد: دیپلماسی همیشه باید وجود داشته باشد. برخلاف بعضی‌ها که می‌گویند جنگ پایان دیپلماسی است، اتفاقا جنگ تشدید دیپلماسی است. اهرم جدیدی اضافه شده برای اینکه دیپلماسی ادامه پیدا کند. هیچ وقت معتقد نیستم دیپلماسی باید پایان یابد.
احتمال خروج از برجام
وزیر امورخارجه درباره احتمال خروج از برجام و ان‌پی‌تی پس از گزارش دبیرخانه سازمان ملل درباره برجام هم اظهار کرد: متاسفانه آمریکایی‌ها دیوان بین‌المللی کیفری را تهدید کردند اما دبیرخانه سازمان ملل ترسید و گزارش مورد علاقه آمریکایی‌ها را صادر کرد. گزارش بی‌ارزشی است که بر مبنای واقعیت‌ها نیست. او درباره احتمال ارسال پرونده ایران به شورای امنیت از طریق شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ابراز کرد: ما اعلام کردیم اگر این اقدامات را بخواهند انجام دهند، جمهوری اسلامی ایران انتخاب‌های زیادی دارد که برجام و ان‌پی‌تی جزو این انتخاب‌ها هستند. ما براساس آخرین وضعیت خودمان و منافع ملی تصمیم می‌گیریم و حتما تصمیم عاقلانه، عزتمندانه و مقتدرانه‌ای خواهیم گرفت.
گلایه از سعود الفیصل
ظریف در بخش دیگری از صحبت‌های خود، در مورد ادعای ایرانی بودن موشک‌هایی که درحمله به تاسیسات نفتی آرامکو مورد استفاده قرار گرفت، اظهار کرد: این صحبت‌ها، بی‌پایه و اساس است و متاسفانه دبیرخانه سازمان ملل هم نشان داد از تهدیدهای آمریکا تاثیر می‌پذیرد. منطقه شرایط ویژه و وخیمی دارد، عاقلانه آن است که کشورهای منطقه به‌جای آنکه زندانی گذشته باشند، درباره آینده با یکدیگر گفت‌وگو کنند. او ادامه داد: سال اولی که وزیر شده بودم، به سعود الفیصل وزیرخارجه مرحوم سعودی گفتم آیا می‌خواهید درباره گذشته با یکدیگر درددل کنیم. آیا شما می‌خواهید از ما گلایه کنید. خیال‌تان راحت باشد چراکه ما گلایه‌های بیشتری از شما داریم اما می‌توانیم درباره آینده صحبت کنیم. درباره آینده خیلی حرف داریم که به یکدیگر بگوییم.
انتخابات ۱۴۰۰
وزیر امورخارجه در پاسخ به سوالی درباره فعالیت خود در آینده تاکید کرد: تصمیم گرفتم همین کاری را که خودم بلد هستم انجام بدهم. هر انسانی نظری دارد. حتما از مزه قورمه سبزی تا نحوه اداره اقتصاد کشور نظر دارد، ولی نه من آشپز خوبی هستم و نه اقتصاددان. ظریف گفت: من واقعا یک حوزه را نسبتا بلد هستم و آن حوزه دیپلماسی است و در سایر حوزه‌ها مثل یک شهروند نظر دارم و نظرم را بخواهند به‌عنوان یک شهروند بیان می‌کنم.
در عین حال چون در کابینه مسوولیت مشترک هست و همه ما مسوول همه تصمیمات هستیم یا در شورای‌عالی امنیت به‌عنوان یک عضو مسوولیتی دارم دیدگاه خودم را مطرح می‌کنم ولی دیدگاه من کارشناسی و تخصصی نیست. ظریف با خواندن این قسمت از خطبه متقین امام علی (ع) درباره اینکه «من خودم را بهتر از دیگران می‌شناسم»، گفت: از مولانا هم یاد گرفتم که هرکسی را بهر کاری ساختند؛ کاری که من بلدم همین کاری است که الان در خدمت شما دارم انجام می‌دهم بنابراین اگر بخواهم به مردم خدمت کنم باید در همین حوزه‌ای خدمت کنم که کار و راه و روشش را بلدم و ۴۰ سال تجربه‌اش را دارم. او با بیان اینکه تا وقتی هم که از من خواستند در این مسوولیت بوده‌ام و حتی در دولتی که با دیدگاه‌هایش موافقت نداشتم تا زمانی که عذر من را نخواستند به مسوولیتم عمل کردم، گفت: در این دولت هم به‌رغم اینکه علاقه‌ای به قبول مسوولیت نداشتم ولی با توجه به اینکه از من خواستند، این مسوولیت را انجام دادم. رئیس دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: به جز بساز بفروشی اینهایی که فکر می‌کنم بلد باشم یکی درس دادن و دیگری دیپلماسی است و این کاری است که انجام می‌دهم البته خیلی‌ها با این دو مخالف هستند هم با اولی و هم دومی. ظریف در پاسخ به این پرسش که چه اتفاقی باید بیفتد که محمدجواد ظریف حاضر شود کاندیدای ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ شود، نیز گفت: با کمال صداقت عرض می‌کنم اصلا من خودم را دارای صلاحیت برای چنین مسوولیتی نمی‌دانم. همین کاری که می‌کنم را اگر دوستان اجازه بدهند انجام دهم حالا محضر که نبردند ما را که تعهد محضری دهیم که اجازه دهند ما کار روابط خارجی را انجام دهیم اما باز هم عرض می‌کنم من فقط این یک کار را بلدم. اگر این کار را هم اجازه ندهند انجام دهم در در دانشگاه درس می‌دهم.
