«میدل ایست‌آی» تحلیل کرد
بایدن و آینده برجام
معاون رئیس‌جمهور سابق قول اصلاحات اساسی یا پیشنهادهایی برای تغییر وضع موجود نمی‌دهد. سال گذشته، وی به گروهی از حامیان ثروتمند خود تعهد داد که هیچ چیزی تغییر بنیادی نخواهد کرد. پیروزی وی در انتخابات مقدماتی حزب دموکرات شاید برای صنایع و کشورهایی که می‌خواهند رویکرد معمول تجارت با واشنگتن را حفظ کنند، التیامی باشد. به ویژه عربستان سعودی که حداقل می‌تواند از عدم به قدرت رسیدن نامزدهای تندرو ضد خود مثل سندرز و وارن مطمئن باشد.
به گزارش سایت انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: بایدن بیشتر طرفدار تغییر لحن و رویکرد است تا ساختارها؛ به همین خاطر ممکن است ریاض خود را با یک متحد کمتر متعهد در کاخ سفید روبه‌رو ببیند، با این وجود بعید به نظر می‌رسد تحولی خیلی عظیم در روابط دوجانبه دو کشور رخ دهد. کریستیان کوتس اولریچسن، محقق خاورمیانه در موسسه سیاست‌گذاری بیکر در دانشگاه رایس گفت: قطعا با حضور بایدن روابط آمریکا و عربستان سعودی تغییری نخواهد کرد. او ادامه داد: بایدن به تعامل خود با عربستان سعودی ادامه خواهد داد. البته ممکن است وی از فشار کنگره تاثیر بیشتری نسبت به ترامپ بپذیرد، اما احتمال دگرگونی اساسی در روابط ریاض و واشنگتن دور از ذهن است.
افزایش جنگندگی عربستان سعودی
دموکرات‌های کنگره دونالد ترامپ را به دلیل روابط نزدیک خود با عربستان سعودی در طی سه سال گذشته سرزنش کرده‌اند و به همین خاطر تغییر در روابط بین دو کشور به نظر یک خواست اساسی درحزب دموکرات است. قانون‌گذاران دموکراتیک از ترامپ خواسته‌اند که محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی را شخصا در قبال قتل روزنامه‌نگار آمریکایی جمال خاشقجی در استانبول پاسخگو کند.
رسانه‌های آمریکایی اواخر سال ۲۰۱۸ گزارش دادند که سیا به این نتیجه رسیده که بن‌سلمان دستور ترور را صادر کرده است. بعد از این اتفاق سنا قطعنامه‌ای را به تصویب رساند که ولیعهد را محکوم می‌کرد. ترامپ اما همچنان در دفاع از حاکمان پادشاهی و فشارها برای افشای اطلاعات درباره این قتل، مقاومت کرد. از زمان قتل این روزنامه‌نگار سعودی، قانون‌گذاران دموکرات عموما ولیعهد را آماج انتقادات خود قرار داده و اغلب او را با عباراتی که معمولا برای دشمنان آمریکا استفاده می‌شود، خطاب می‌کنند.علاوه بر این در سال گذشته، کنگره قطعنامه‌ای را برای پایان دادن به حمایت آمریکا از جنگ یمن به رهبری عربستان سعودی تصویب کرد که در نهایت توسط ترامپ وتو شد. نهاد قانون‌گذاری همچنین سعی در تصویب قانونی داشت که به موجب آن فروش سلاح به عربستان منوط به اجازه کنگره می‌شد.
ژان فرانسوا سزنک، کارشناس خاورمیانه در دانشکده مطالعات بین‌المللی جان‌هاپکینز در واشنگتن گفت: برخی از انتقادات دموکرات‌ها علیه ریاض ممکن است بیشتر ناشی از نفرت و اعمال فشار آنها بر شخص ترامپ باشد. در صورت به قدرت رسیدن بایدن، آمریکا و عربستان سعودی باید به نوعی بدون اینکه خدشه‌ای به اتحاد خود وارد کنند به توافقی دوجانبه برسند. سزنک گفت: سعودی‌ها باید برخی زندانیان سیاسی ملی و لیبرال را آزاد کنند. آنها همچنین باید کسی را برای قتل خاشقجی که احتمالا یکی از معاونان بن‌سلمان به نام القحطانی است معرفی کنند. او افزود: در سوی مقابل نیز آمریکا متعهد خواهد بود که همچنان به مسلح کردن عربستان سعودی ادامه دهد، چرا که اساسا این اقدام با توجه به رکود اقتصادی ناشی از کووید-۱۹ یک ضرورت برای اقتصاد کشور است.
با توجه به روابط آمریکا و عربستان سعودی و اینکه ایران دشمن مشترکی برای آنها است، این دو کشور با وجود همه انتقادات باید ارتباط خود را مستحکم‌تر کنند. سزنک به میدل‌ایست‌آی گفت: من فکر می‌کنم مذاکراتی صورت خواهد گرفت، زیرا هیچ یک از دو حزب اصلی آمریکا یعنی دموکرات و جمهوری‌خواه، نمی‌توانند روابط با عربستان سعودی را به کلی بر هم بزنند، خصوصا تا وقتی که ایران همچنان دشمن اصلی آمریکا باشد. بایدن در دوران تصدی سمت خود به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور باراک اوباما، در تصویب توافق هسته‌ای ایران در کنگره نقش فعالی داشت و به‌عنوان نامزد ریاست‌جمهوری نیز گفته که این پیمان را احیا خواهد کرد. ترامپ از توافق‌نامه چندجانبه موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام (JCPOA) در ماه مه سال ۲۰۱۸ خارج شد، اقدامی که با استقبال ریاض هم روبه‌رو شد. هم سزنک و هم اولریچسن گفتند که بازگشت دوباره به برجام به آسانی امضای آن نخواهد بود. سزنک در این باره گفت: تندروها در ایران روی خوشی به بازگشت آمریکا به برجام نشان نخواهند داد. نیروهای طرفدار اسرائیل در کنگره، از جمله در درون حزب دموکرات نیز مخالفت خود با توافق برجام را بارها اعلام کرده‌اند. او گفت: من فکر نمی‌کنم درک تهدید ایران در واشنگتن حتی با وجود بایدن تغییر چندانی کند.
اولریچسن نیز گفت که مذاکرات جدید آمریکا و ایران باید کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را نیز شامل شود ضمن اینکه ممکن است ایرانی‌ها نسبت به انجام معامله دیگری که احتمال دارد دوباره توسط دولت بعدی لغو شود، مردد باشند. او گفت: شاید ایران به سادگی از بازگشت دوباره به میز مذاکره خودداری کند.
تعادل محاسبه شده
نباید فراموش کنیم حتی دولت اوباما که با ایران برجام را امضا کرد از جنگ عربستان با حوثی‌ها در یمن حمایت می‌کرد. ائتلاف تحت حمایت عربستان سعودی هنگامی که بمب‌گذاری خود علیه نیروهای حوثی یمن را در سال ۲۰۱۵ آغاز کرد، پشتیبانی مادی دولت اوباما را پشت خود داشت. اما با مخالفت با جنگ به رهبری عربستان سعودی، چشم‌انداز سیاسی آمریکا طی ۵ سال گذشته تغییر یافت و به یک موضوع مهم سیاست خارجی دموکرات‌ها تبدیل شد. یک دموکرات در کاخ سفید حفظ همین میزان حمایت فعلی ترامپ از عربستان سعودی در برابر توصیه‌های گروه‌های حقوق بشری و کنگره را تقریبا غیرممکن می‌کند.
مارکوس مونتگومری، محقق مرکز عربی واشنگتن دی‌سی که امور کنگره را دنبال می‌کند، گفت که بایدن سعی می‌کند دولتش از جنگ در یمن فاصله بگیرد، البته بدون اینکه بخواهد کاملا حمایت‌ها از تلاش‌های پادشاهی را قطع کند. مونتگومری گفت: امیدوارم که جنگ تا ژانویه ۲۰۲۱ به پایان برسد، اما اگر بایدن نیز از آن به نوعی پشتیبانی کند، تعجب نخواهم کرد، اما بدیهی است که این حمایت آنقدر که در زمان ترامپ واضح و علنی بوده، در زمان بایدن نخواهد بود.
اولریچسن همچنین گفت که احتمالا بایدن برای پایان دادن به جنگ به پادشاهی سعودی فشار بیاورد، البته باز هم بدون اینکه بخواهد تمام حمایت‌های آمریکا از ائتلاف به رهبری سعودی را قطع کند. اولریچسن به میدل ایست‌آی گفت: بایدن ممکن است به سعودی‌ها فشار بیشتری برای از سرگیری روند سیاسی جهت پایان دادن به جنگ یمن وارد کند.
خود بایدن البته بارها گفته که ادامه فروش اسلحه را منوط به پاسخ سعودی‌ها در مورد قتل خاشقجی خواهد کرد، اما همه می‌دانیم که روسای جمهور به ندرت با همان لحن جدی که در مسیر تبلیغات ارائه می‌دهند در زمان به قدرت رسیدن هم رفتار می‌کنند. اولریچسن گفت: فشار دو حزب کنگره برای تجدید نظر در اتحاد با عربستان سعودی احتمالا در صورت ترک ترامپ از سمت خود ادامه خواهد یافت و ریاست جمهوری بایدن را در یک وضعیت دشوار قرار می‌دهد. او گفت: باید بین فشارهای داخلی و بین‌المللی یک توازن کاملا حساب شده برقرار کرد و هنوز برای من مشخص نیست، این توازن چگونه ممکن است برقرار شود.
