در آستانه برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام انجام شد
ابهام‌زدایی موسوی از نشست وین
به گزارش خبرگزاری فارس، سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به پرسش خبرنگاران درخصوص نشست آتی کمیسیون مشترک برجام در وین اعلام کرد: جلسه‌ای که روز چهارشنبه هفتم اسفند برگزار می‌شود، نشست عادی و دوره‌ای کمیسیون مشترک برجام است که در سطح معاونان وزرا و مدیران سیاسی برگزار خواهد شد. او تاکید کرد که این جلسه ارتباطی با سازوکار حل اختلاف برجام نداشته و جلسه عادی کمیسیون مشترک است که هر سه ماه یک بار برگزار می‌شود.
اتحادیه اروپا روز یکشنبه از برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در روز چهارشنبه هفته جاری (هفتم اسفند ماه) در وین خبر داد. در این نشست هلگا اشمیت، معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نماینده ایران و نمایندگان پنج کشور فرانسه، بریتانیا، آلمان، روسیه و چین حاضر خواهند بود.
کمیسیون مشترک نهادی است که در برجام برای حل اختلاف بین ایران و سایر طرف‌ها در نظر گرفته شده است. نشست روز چهارشنبه این کمیسیون حدود یک ماه پس از آن برگزار می‌شود که اروپا از قصد خود برای فعال شدن «مکانیزم ماشه» خبر داد. سه کشور اروپایی ۲۴ دی ماه در واکنش به گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران اعلام کردند که مکانیزم ماشه در برجام را کلید می‌زنند.
در این بیانیه آمده است: «با توجه به اقدامات ایران، انتخاب دیگری نداشتیم. برای ثبت نگرانی‌هایمان و اینکه ایران به تعهداتش در برجام پایبند نیست به کمیسیون مشترک رجوع می‌کنیم.» دیپلمات‌های اروپایی ادعا کردند هدف این تصمیم حفظ توافق هسته‌ای از طریق بحث و رایزنی با ایران برای بازگشت به تعهداتش ذیل برجام است.
مکانیزم ماشه، بخش نهایی از سازوکار حل اختلاف ذیل برجام است که می‌تواند قطعنامه‌های پیشین سازمان ملل متحد را که براساس قطعنامه ۲۲۳۱ تعلیق شده بودند، بازگرداند. در حقیقت منظور از مکانیزم ماشه بخش پایانی همان «سازوکار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در برجام است. این دو بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بینجامد، به «مکانیزم ماشه» معروف شده است. با این حال جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد اروپا قصد ندارد با فعال کردن مکانیزم ماشه به برجام پایان دهد؛ می‌خواهیم این توافق را زنده نگه داریم.
اما این تصمیم واکنش ایران را در پی داشت. در همین خصوص حسن روحانی در نشستی خبری درباره استفاده اروپا از مکانیزم ماشه در برجام گفت: بعد از روندی که اخیرا برخی کشورهای اروپایی با عنوان مکانیزم ماشه طی کردند به آنها گفتیم چنین عملی از لحاظ حقوقی درست نیست و این را به جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تهران گفتیم که به نظر رسید پاسخ من را پذیرفته یا لااقل برای آن جوابی ندارد. ما به اروپایی‌ها گفتیم که استفاده از این مکانیزم به نفع هیچ کس نیست و خودشان می‌دانند که در پایان آن چه اتفاقی می‌افتد؛ این را در نامه‌ای صریحا به رهبران کشورهای اروپایی اعلام کردم و بورل هم گفت فعلا برای زمان نامعلومی این مکانیزم را کنار گذاشتیم و امیدواریم اروپا هم راهی برای رسیدن به یک شرایط مناسب پیدا کند و همه به برجام بازگردیم.
آخرین دور، نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران کل وزارت خارجه‌های ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) ۱۵ آذرماه در محل نمایندگی اتحادیه اروپا در وین برگزار شده بود. «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از این از برگزاری جلسه کمیسیون مشترک در ماه فوریه خبر داده بود.
واکنش روسیه
در واکنش به این تحولات، وزیر امورخارجه روسیه نشست آتی کمیسیون مشترک برجام را فرصتی برای رفع تنش‌ها پیرامون این توافق برشمرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، سرگئی لاوروف روز سه‌شنبه در کنفرانس خلع‌‌سلاح در ژنو به نشست روز چهارشنبه کمیسیون مشترک برجام اشاره کرد و گفت که این نشست، فرصتی خواهد بود برای پایان دادن به تنش‌ها پیرامون توافق هسته‌ای با ایران.
لاوروف تاکید کرد: وین، میزبان کمیسیون مشترک طرف‌های برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خواهد بود. این یک فرصت است، اگرچه یک شانس صد درصدی نیست اما همچنان فرصتی برای متوقف کردن روند تنش‌ها، پیش از آن است که خیلی دیر شود. بنابر این گزارش، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امورخارجه روسیه قرار است در این نشست شرکت کند. پیش از این، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین درباره این نشست خاطرنشان کرد: طرف‌های توافق هسته‌ای با ایران در سطح مدیران سیاسی در وین با یکدیگر دیدار می‌کنند و در این نشست راه‌ها و ابزارها برای ارتقای وضعیت پیرامون برجام مورد بحث و رایزنی قرار خواهد گرفت.
میخائیل اولیانوف با بیان اینکه معاون وزیر امورخارجه این کشور در نشست کمیسیون مشترک برجام شرکت می‌کند، گفت: در این نشست درباره راه‌های ارتقای اجرای برجام رایزنی خواهد شد. نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توییتر تصریح کرد: طرف‌های توافق هسته‌ای با ایران چهارشنبه در سطح مدیران سیاسی در وین با یکدیگر دیدار می‌کنند.
تکرار زیاده‌خواهی فرانسه
از سوی دیگر، وزیر امورخارجه فرانسه روز سه‌شنبه بدون اشاره به بی‌تعهدی اروپایی به توافق هسته‌ای با ایران، بار دیگر از تهران خواست به تعهدات برجامی خود بازگردد. به گزارش تارنمای وزارت امورخارجه فرانسه، «ژان ایو لودریان» در سخنانی در جلسه کنفرانس خلع‌‌سلاح ژنو گفت: ما به تلاش‌های خود برای نجات توافق هسته‌ای ادامه می‌دهیم و می‌خواهیم ایران به تعهداتش در قبال این توافق بازگردد. لودریان در سخنانش توضیح نداد اروپایی‌هایی که تقریبا به هیچ‌یک از تعهداتشان به برجام بعد از خروج دولت ترامپ از این توافق بین‌المللی عمل نکرده‌اند، چگونه از تهران انتظار دارند به تعهداتش در قبال این توافق عمل کند.
وزیر امورخارجه فرانسه این سخنان را یک روز قبل از پانزدهمین نشست مشترک کمیسیون برجام مطرح کرده است. پیش‌تر، وزیر امورخارجه فرانسه روز ۲۶بهمن در دیدار با محمدجواد ظریف همتای ایرانی خود، از عزم پاریس برای کاهش تنش در منطقه خلیج‌فارس سخن گفت و در عین حال از آنچه از آن به‌عنوان نقض تعهدات هسته‌ای از سوی ایران نام برد، ابراز نگرانی کرده بود.
ایران بارها تاکید کرده که در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع شدن از منافع برجام، آماده بازگشت به تعهدات برجامی خود است؛ رئیس دستگاه دیپلماسی ایران همچنین جمعه شب در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت که در صورتی که اروپا به تعهدات برجامی خود عمل کند، ایران نیز از روند کاهش تعهدات خود نسبت به توافق هسته‌ای باز خواهد گشت.
وزیر امورخارجه همچنین گفت: اگر اروپا منافع اقتصادی ایران را تامین کند، تهران مایل خواهد بود به سمت تعهدات توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بازگردد. ایران آماده است متناسب با کارهایی که اروپا انجام می‌دهد، اقدامات خود را در زمینه برجام کند یا معکوس کند. ایران تصمیم خواهد گرفت که آیا اقدامات اروپا در این خصوص، برای کند یا معکوس کردن برخی از اقدامات کافی است یا نه.
