به‌رغم تحریم‌ها و رقابت شدید عربستان صورت می‌گیرد
نقش پررنگ ایران در آسیای میانه
به گزارش سایت «دیپلماسی ایرانی» در ادامه این مطلب آمده است: «وقتی مقامات خجند، دومین شهر بزرگ تاجیکستان، دستور دادند بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین مسجد این شهر به سینما تبدیل شود، عربستان سعودی چیزی بیش از آنچه تصور می‌کرد، به دست آورد. این دستور به‌دنبال تعطیلی حدود ۲هزار مسجد در این کشور در سه سال گذشته و دستگیری شماری از روحانیون و معلمان مسلمان صادر شد که اتهام وارده به بسیاری از آنها عضویت در اخوان‌المسلمین بود؛ گروهی که فعالیت آن در هر دو کشور تاجیکستان و عربستان ممنوع است.
نیروهای پلیس تاجیکستان ریش انبوه مردان را تراشیده‌اند و اکنون مردان کمتری با چنین ریشی در خیابان‌ها دیده می‌شوند و شمار زنان محجبه هم به‌دلیل اینکه شماری از آنها توسط پلیس دستگیر شده‌اند، کاهش یافته است. روحانیون تاجیکستان تنها خطبه‌هایی را می‌خوانند که توسط روحانی تایید شده از سوی مقامات که سعی دارد در میانه سرکوب‌ها مشروعیت اسلام را در این کشور حفظ کند، تایید شده باشد. مساجد بزرگ هم به دوربین‌های نظارتی مجهز شده‌اند تا روحانیون بعد از نماز غیر از خطبه‌های تایید شده سخنان دیگری نگویند.
بی‌شک این شرایط موجبات رضایت رهبران سعودی را در پی خواهد داشت؛ از سال ۲۰۱۵ که روابط تاجیکستان با ایران بر سر پاره‌ای از مسائل از جمله درخواست تهران از دوشنبه برای پرداخت بدهی‌هایش، ادعاها درباره اینکه یک تاجر متهم در جمهوری اسلامی مبالغ هنگفتی پول در بانک ملی تاجیکستان پس‌انداز کرده و دیدار مقامات عالی‌رتبه ایران با رهبر اپوزیسیون تاجیکستان، به وخامت گرایید، عربستان سعودی شروع به کمک‌های مالی گسترده به تاجیکستان کرد. با بهبود روابط ریاض و دوشنبه، سعودی‌ها شروع به سرازیر کردن پول به پروژه‌های زیربنایی مانند نیروگاه برق روگان، بزرگراهی در شرق تاجیکستان و همچنین آموزش و پرورش کردند.
تاجیکستان، ایران را به دست داشتن در ترور چهره‌های سیاسی و اجتماعی و همچنین ۲۰ افسر ارتش روسیه در جریان جنگ داخلی ۱۹۹۰ متهم کرده است. مقامات این کشور همچنین یک مرکز تجاری و فرهنگی ایران را در خجند تعطیل و به مسدود شدن درخواست ایران برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای به رهبری چین کمک کردند. ایران اکنون در این سازمان یک عضو ناظر به‌شمار می‌رود.
با این حال، تحولات در تاجیکستان از دیدگاه عربستان سعودی دیگر به این اندازه خوب نیست و دیگر تحولات در آسیای میانه هم چندان به نفع پادشاهی سعودی پیش نمی‌رود. در حقیقت، پس از حدود چهار سال روابط پرتنش بین تاجیکستان و ایران، زمینه برای نزدیک شدن مجدد دو کشور فراهم شده است. آنچه سبب حل‌وفصل نسبتا سریع اختلافات شده، این واقعیت است که تاجیکستان که به هیچ بندری دسترسی ندارد، همانند ازبکستان، همسایه دیگر خود، به دسترسی به بنادر به‌ویژه بندر چابهار ایران تحت حمایت هند در چابهار در بالای دریای عرب، به‌عنوان ارزان‌ترین و کوتاه‌ترین گزینه حمل‌ونقل نیاز دارد. جذابیت ایران برای کشورهای آسیای میانه همچنین اهمیت جمهوری اسلامی را برای طرح «کمربند و جاده» چین که یک طرح با محوریت زیرساخت‌ها، حمل‌ونقل و ابتکار انرژی برای اتصال زمینی یوروآسیا به چین است افزایش داده است.
در سرکوب مساجد و روحانیون در تاجیکستان که تحت حمایت‌های عربستان سعودی صورت گرفته، یک شرایط کنایه‌آمیز وجود دارد. در ازبکستان، اسلام کریمُف، رئیس‌جمهوری پیشین هم تا زمان مرگش در سال ۲۰۱۶ به نام مبارزه با افراط‌گرایی اسلامی، مذهب را سرکوب می‌کرد. شوکت میرزایف، جانشین کریمف، وعده داده که سیاست‌های سرکوبگرانه رئیس‌جمهوری پیشین را متوقف و دولت خود را وقف «خدمت به مردم» خواهد کرد. از جمله اصلاحاتی که توسط میرزایف انجام شده، کاهش قدرت کمیته مذهبی خدمات امنیتی از طریق پایان دادن به نظارت‌ها بر آموزه‌ها، انتشارات و گردهمایی‌های مذهبی بوده است.
در همین حال، هیات‌های بازرگانان سعودی در سال گذشته برای کشف فرصت‌های سرمایه‌گذاری دو بار از ازبکستان بازدید کردند. شرکت گروه هلدینگ عجلان و برادران که یک شرکت منسوجاتی سعودی است، قصد دارد در پنج سال آینده تا دو میلیارد دلار در یک شرکت پارچه - پنبه ازبک سرمایه‌گذاری کند.
با این حال، ایران که درحال‌حاضر وجود آن برای صادرات و واردات ازبکستان ضروری است، کاملا بر برنامه‌های زیربنایی حمل‌ونقل میرزایف تاثیرگذار است. در اواخر سال ۲۰۱۷ فرمانی صادر و از آن به‌عنوان کلید برنامه‌های ازبکستان-ترکمنستان-ایران-عمان یاد شده است که چین-قرقیزستان-ازبکستان و سه کریدور ترنس-افغانستان را شامل می‌شود. در سه کریدور افغانستان، یک خط راه‌آهن شهر ترمز ازبکستان را به مزارشریف افغانستان وصل می‌کند. در برنامه‌های ازبک پیش‌بینی شده که این خط آهن تا شهر هرات نیز ادامه می‌یابد و از آنجا تا بندرعباس ایران و چابهار و بندر بازرگان در مرز ایران و ترکیه کشیده خواهد شد.
تمرکز آسیای‌میانه بر بنادر ایران به‌رغم تحریم‌های شدید ایالات‌متحده به‌ویژه با توجه به مشکلات در گسترش بندر گوادر پاکستان که با حمایت چینی‌ها در فاصله ۷۰ کیلومتری از چابهار در حال توسعه است و یک جواهر در تاج کمربند و جاده به‌شمار می‌رود و در کریدور اقتصادی چین و پاکستان مرکزیت دارد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. شرکت حمل‌ونقل اقیانوس چین به تازگی خدمات باری کانتینری خود را بین کراچی و گوادر به‌دلیل نبود محموله برای ترانزیت به افغانستان، متوقف کرده است.
ژانگ بائوژانگ، رئیس شرکت هلدینگ بنادر خارج از کشور چین، تاکید کرده که تجارت ترانزیت برای موفقیت گوادر اهمیت زیادی دارد. مقامات این بندر ماه گذشته اعلام کردند که در ماه گذشته با هدف از سرگیری تجارت ترانزیت، دو محموله کیسه کود از کراچی به گوادر فرستاده شده است.
