آیا مسقط باز هم برای میانجیگری بین ایران و آمریکا پا پیش میگذارد؟
به گزارش «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: «از زمان برکناری پدرش در کودتای تقریبا خونین ژوئیه سال ۱۹۷۰، سلطان قابوس، بهرغم برقراری سیستم سیاسی بسته عمان را به سمت مدرنیزاسیون اقتصادی و اجتماعی برد. تمرکز بیش از حد قدرت بر شخص قابوس و امتناع وی از انتخاب جانشین در زمان حیات باعث گمانهزنیهای بسیاری در مورد حاکم جدید عمان پس از قابوس شده بود. درست همانطور که مقامات عمانی پیشبینی میکردند، روند جانشینی سلطان قابوس خیلی به سرعت و بدون حاشیه پیش رفت و در نهایت پسر عموی او سلطان هیثم بنطارق آلسعید حاکم جدید عمان شد.»
هیثم یکی از سه برادری بود که برای مدتی طولانی نامش بهعنوان یکی از نامزدهای جانشینی برده میشد. او در سال ۱۹۵۴ به دنیا آمده و با روی کار آمدن او میتوان ادعا کرد که تغییر نسلی رخ داده است. هیثم بنطارق ۳۰ سال تجربه سیاستگذاری در نقشهای ارشد حکومتی هم دارد. حاکم جدید عمان در اوایل کار خود، بین سالهای ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۲ به مدت ۱۶ سال در وزارت امورخارجه عمان خدمت کرد و پس از آن به سمت وزیر میراث و فرهنگ ملی منصوب شد. در سال ۲۰۱۳ قابوس او را بهعنوان رئیس کمیتهای منصوب کرد که مسوول پیشبرد برنامه توسعه اقتصادی عمان موسوم به عمان ویژن ۲۰۴۰ بود، این برنامه جانشین برنامه اقتصادی ویژن ۲۰۲۰ شد که سلطان قابوس در سال ۱۹۹۵ بهعنوان اولین چشمانداز اقتصادی کشور ترسیم کرده بود. برنامه عمان ویژن ۲۰۲۰ در زمان خودش بین ۶ کشور عرب حاشیه خلیجفارس تک بود.
بهعنوان یک عضو ارشد و باتجربه خانواده سلطنتی عمان و نوه تیمور بنفیصل، سلطان پیشین که از سال ۱۹۱۳ تا ۱۹۳۲ حکومت میکرد، هیثم کوشش میکند تاثیر خودش را بر کشور بگذارد، هرچند با توجه به سالهای طولانی حاکمیت قابوس زمان میبرد او خودش را بهعنوان نفر اول کشور در اذهان عمومی جا بیندازد. قابوس پس از به دست گرفتن قدرت با چالشهای خطرناکی از جمله شورش ۱۰ ساله کمونیستها در جنوب غربی عمان موسوم به ظفار روبهرو شد. پس از شکست شورش ظفار در سال ۱۹۷۵، او برنامهای را برای پروسه ملتسازی آغاز کرد. از جمله اقدامات او در این راستا برنامههای سالانه ملاقات با مردم بود، سلطان و مشاورانش هفتهها در سراسر عمان سفر میکردند و با طوایف مختلف گفتوگو میکردند تا نارضایتیها آنها را برطرف کنند. یوسف بنعلوی، از مخالفان پیشین حکومت و از اعضای فعال جبهه آزادسازی ظفار یکی از کسانی بود که بعد از پایان شورش نهتنها عفو که بهکار هم گرفته شد. بنعلوی از سال ۱۹۹۷ وزیر امورخارجه است. این برنامههای وحدت ملی که آغاز شد عمان از دهه تاریک سال ۱۹۷۰ وارد عصر رنسانس شد.
درحالیکه انتخاب سریع و بدون حاشیه هیثم به جای قابوس نگرانیهای ناظران را برطرف کرد، اما شکی نیست سلطان جدید برای رسیدن به اقتدار کاریزماتیک سلطان فقید عمان که بهعنوان پدر ملت شناخته میشد، چالشهای بسیاری پیشرو دارد. سلطان نامیدن او و اعطای القاب و عناوین مختلف بخشی از برنامه حاکمیت برای مشروعیت بخشیدن به هیثم نزد افکارعمومی است. انتظار میرود هیثم با بسیاری از همان چالشهای اقتصادی که حکومت قابوس در سالهای پایانی با آن روبهرو بود، دست و پنجه نرم کند. خشم عمومی از عملکرد ضعیف اقتصادی و فساد باعث اعتراضاتی در سال ۲۰۱۱، همزمان با تحولات بهار عربی شد و ممکن است بازهم اتفاق بیفتد. هیثم خودش یک تاجر فعال بود و در پروژه شهر آبی (Blue City) مشارکت داشت. شهر آبی یک پروژه بزرگ ناموفق بود که پس از آنکه در سال ۲۰۱۲ با شکست مواجه شد، دولت سهام آن را خرید. به هر حال بالا گرفتن دوباره تنشهای داخلی کار را برای او سختتر خواهد کرد.
در رابطه با امور منطقهای، هیثم بلافاصله پس از به قدرت رسیدن اعلام کرد که به سیاست خارجی دوران قابوس که مبتنی بر همزیستی مسالمتآمیز با همه همسایگان است، پایبند خواهد بود. امتناع دیرینه عمان از جانبداری یک کشور یا مشارکت در درگیریهای منطقهای از قابوس یک میانجی بینالمللی ساخته بود تا جایی که بسیاری از عمان بهعنوان میانجی ایران و آمریکا در سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ نام میبرند. عمان در سال ۲۰۱۹ نیز بین مقامات سعودی و نمایندگان حوثی میانجیگری کرد. اقدامات میانجیگرانه عمان با تسهیل شرایط گفتوگو بین ایران و کشورهای ۱+۵ در جریان توافق هستهای به اوج خود رسید. هرچند که خروج ترامپ از برجام و بالا گرفتن تنش ایران و آمریکا در روزهای پایانی عمر سلطان قابوس حداقل برای او غمانگیز بود. بعد از حمله موشکی ایران به پایگاههای آمریکایی در عراق و پیامهایی که طرف اروپایی بین تهران و واشنگتن رد و بدل کرد، همه به اهمیت وجود یک طرف ثالث بیش از پیش پی بردند. بدون شک حضور یک کشور سوم و بیطرف امکان اشتباهات تصادفی که میتواند باعث درگیری بیشتر در منطقه شود را به حداقل میرساند. هنوز دقیقا مشخص نیست که آیا عمان تحت حکومت سلطان هیثم همچنان این نقش را ایفا میکند، درست همانطور که قابوس عمل میکرد و آیا مسقط میتواند همسایگان سرسخت عرب خود را به آشتیجویی دعوت کند؟ مقامات عمانی از سال ۲۰۱۴ و دوباره از سال ۲۰۱۷ دو دور تنش در خلیجفارس بین سه کشور عربستان سعودی، بحرین و اماراتمتحدهعربی از یکسو و قطر از سوی دیگر را از نزدیک دیدهاند و کاملا آگاه هستند که فشارها بر قطر تنها ظرف چند هفته پس از به قدرت رسیدن امیر جدید این کشور آغاز شد. این عدم قطعیتهای منطقهای بدان معنی است که نخستین حرکت هیثم بهعنوان سلطان جدیدی که با چالشهایی هم روبهرو است، باید مورد پسند پایتختهای عربی دو سوی خلیجفارس باشد.