اولین واکنش‌به چرخش بن‌سلمان عكس: ایرنا

رئیس مجلس شورای اسلامی ایران ضمن استقبال از مواضع اخیر محمد بن‌سلمان گفت که درهای ایران به سوی سعودی‌ها باز است. ولیعهد عربستان روز دوشنبه در گفت‌وگو با شبکه «پی‌بی‌اس» با هشدار نسبت به خطرات وقوع جنگ برای اقتصاد جهانی، از ترجیح راه‌حل سیاسی بر اقدام نظامی در ارتباط با ایران سخن گفت. به گزارش «ایسنا» علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با شبکه الجزیره گفت که درهای ایران به روی سعودی‌ها باز است و از حل اختلافات از طریق گفت‌وگو استقبال می‌کنیم. او افزود: از اخباری که شنیده‌ایم مبنی بر اینکه محمد بن‌سلمان خواستار حل اختلافات با تهران از طریق گفت‌وگو است، استقبال می‌کنیم.

لاریجانی گفت: با برگزاری هرگونه گفت‌وگوی ایرانی- سعودی بسیاری از مشکلات امنیتی و سیاسی منطقه حل می‌شود. ما خواستار ایجاد یک نظام امنیتی در خلیج‌فارس با مشارکت تمام کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هستیم. رئیس مجلس شورای اسلامی همچنین گفت: به انصارالله یمن توصیه می‌کنیم که هرگونه آتش‌بس را بپذیرند و به سعودی‌ها می‌گوییم که این مساله به سود شما خواهد بود. او در رابطه با احتمال مذاکره ایران و آمریکا گفت: مذاکره با واشنگتن حرام نیست اما این کشور ابتدا باید تحریم‌ها را بردارد. اظهارات علی لاریجانی در گفت‌وگو با الجزیره اولین واکنش رسمی یک مقام بلندپایه ایرانی به اظهارات جدید محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی است. پیش‌تر علی ربیعی، سخنگوی دولت و سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امورخارجه در نشست‌های خبری با رسانه‌ها از آمادگی ایران برای مذاکره با عربستان در صورت تغییر رویکرد سعودی‌ها خبر داده بودند.

محمد بن‌سلمان در مصاحبه‌ با برنامه «۶۰ دقیقه» شبکه «سی‌بی‌اس» آمریکا که روز سه‌شنبه گذشته ضبط، اما به تازگی منتشر شده است، گفت: دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا باید با حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران دیدار کند تا یک توافق جدید پیرامون برنامه هسته‌ای و فعالیت‌های ایران در سراسر خاورمیانه منعقد شود. ولیعهد سعودی در این مصاحبه همچنین گفت که با وزیرخارجه آمریکا هم‌عقیده‌ام که گفته حمله به تاسیسات نفتی آرامکو اقدام جنگی از طرف ایران است. بن‌سلمان سال ۲۰۱۷ در گفت‌وگو با شبکه ام‌بی‌اس عربستان گفته بود که سعودی منتظر نخواهد نشست که ایران جنگ را به عربستان بکشاند، بلکه این ماییم که جنگ را به داخل خاک ایران خواهیم کشاند. از این‌رو این اظهارات جدید چرخشی آشکار از مواضع قبلی است که ناشی از ذهنیت جدید او از تغییر روندها و رویکردها در سطح منطقه و بین‌الملل است.

میانجیگری پاکستان و عراق

این تحولات در شرایطی است که پیش‌تر نخست‌وزیران پاکستان و عراق از تلاش‌ها برای میانجیگری میان ایران و عربستان خبر داده بودند. تلاش‌های اسلام‌آباد و بغداد با هدف «کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا» و همچنین «جلوگیری از هرگونه درگیری نظامی در منطقه» شدت گرفته است.

همزمان عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق نیز تلاش‌هایش برای کاهش تنش‌ها را تشدید کرده است. روز شنبه رسانه‌های عراق گزارش دادند که بدر الزیادی، یکی از اعضای کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق با اشاره به موفقیت‌آمیز بودن سفر عبدالمهدی به ریاض گفته که او به تهران نیز سفر خواهد کرد.  در همین خصوص سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امورخارجه ایران در گفت‌وگو با آناتولی درباره میانجیگری پاکستان و عراق درباره رابطه با عربستان اظهار کرد: «ما حاضریم در هر سطحی چه با واسطه چه بدون واسطه با عربستان مذاکره کنیم.» او درباره اینکه آیا احتمال دارد در طرح نشست منطقه‌ای بغداد که از سوی برهم صالح، رئیس‌جمهوری عراق در نیویورک ارائه شده، دیدار سعودی - ایرانی شکل بگیرد، گفت: «اگر چنین نشستی برگزار شود، ما حاضریم دو طرفه یا در جمع با عربستان مذاکره کنیم.» موسوی در ادامه افزود: «پاکستان همیشه داوطلب میانجیگری بین دو کشور بوده است. همچنین آلمان، ژاپن و عراق نیز تاکنون کشورهایی بوده‌اند که به‌عنوان میانجی خواستار مذاکره ایران و عربستان شده‌اند که جواب ایران مثبت بوده است.»

همزمان عباس الحسناوی یک مقام دفتر نخست وزیری عراق در گفت‌وگو با میدل ایست آی گفت: عادل عبدالمهدی که در حال میانجیگری میان تهران و ریاض است، شروطی را از هر دو طرف برای آغاز گفت‌وگو میان عربستان و ایران دریافت کرده است و در این میان، سعودی‌ها برای انجام دیدار با ایران به عنوان اولین گام در مسیر کاهش تنش‌ها در منطقه موافقت کرده‌اند.

تغییر لحن بن‌سلمان در قبال ایران

همزمان یک روزنامه فرامنطقه‌ای بیان کرد: محمد بن‌سلمان از هم‌پیمانان غربی و آمریکا ناامید شده و به این نتیجه رسیده است که هدف آنها تنها باج‌خواهی است و لحن خود را در قبال ایران تغییر داده و به صلح و کاهش تنش متمایل شده است. به گزارش «ایسنا» روزنامه فرامنطقه‌ای «رای الیوم» در تحلیلی نوشت: هرکس جزئیات مصاحبه محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان با شبکه آمریکایی سی‌بی‌اس را دنبال کرده باشد متوجه تغییرات و تحولات عربستان و منطقه خواهد شد؛ محمد بن‌سلمان به گونه‌ای صحبت می‌کرد که گویی او شخص اول و آخر عربستان است نه ولیعهد این کشور، او در رابطه با دشمن قوی کشورش یعنی ایران موضع کاهش تنش و صلح را در پیش گرفته بود که این امر به‌طور کامل با مصاحبه‌های پیشین او در رابطه با ایران و هم‌پیمانان آن در یمن تفاوت داشت. در بخشی از این تحلیل آمده است: بهترین و مهم‌ترین تفسیر برای این تحول سیاسی سعودی و روی آوردن آنها به صلح این است که آنها احساس ناامیدی می‌کنند و معتقدند که هم‌پیمانان غربی آنها و خود آمریکا نیز آنها را فریب داده و در مقابله با ایران و بازوهای نظامی مورد حمایت این کشور ریاض را تنها گذاشته‌اند. هم‌پیمانان عربستان همچنین هیچ پاسخی به حملات بقیق و خریص که منجر به نصف شدن تولید نفت عربستان شد انجام ندادند. نویسنده با اشاره به اینکه محمد بن‌سلمان پس از گذشت پنج سال از جنگ یمن به این نتیجه رسیده است که پیروز از این جنگ بیرون نخواهد آمد، نوشت: تمام محاسبات ولیعهد سعودی مبنی بر حمله آمریکا و اسرائیل به ایران با شکست مواجه شده است و برای بن‌سلمان ثابت شد که ترامپ، ایران را وسیله‌ای برای ترساندن عربستان قرار داده است تا بتواند به‌طور مستقیم یا از طریق فروش سلاح از آنها باج‌خواهی کند؛ سلاحی که نتوانست با موشک‌ها و پهپادهای انصارالله مقابله کند.

در این تحلیل با اشاره به اینکه جنگ یمن هیبت دولت عربستان را متزلزل و تصویر این کشور را نزد شهروندان خود و همچنین نزد جهان عرب و اسلام مخدوش کرد، نوشت: اگر این تمایل محمد بن‌سلمان به کاهش تنش و صلح، استراتژی جدید این کشور باشد، ایران و انصارالله یمن نیز باید به منظور پایان دادن به خونریزی و خسارت‌های مادی و بشری و همچنین نجات عربستان از دامی که آمریکا و اسرائیل برای آن درست کرده است، پاسخ مثبت بدهند و این راهبرد را بپذیرند.