وزیران خارجه در بروکسل جمع شدند
آخرین تلاش اروپا برای نجات برجام
موگرینی: برای خرید نفت از ایران مذاکره می‌کنیم
موگرینی با جانشین خود در حال رایزنی/ عکس: AFP
به گزارش خبرگزاری رویترز، جرمی هانت، وزیرخارجه بریتانیا و ژان ایو لودریان، وزیرخارجه فرانسه در بروکسل تاکید کردند که برای حفظ برجام اقدام خواهند کرد و وزیرخارجه فرانسه خواستار اتحاد طرف‌های اروپایی برای نجات این قرارداد بین‌المللی شد. لودریان به خبرنگاران گفت که او و همتایان اروپایی‌اش تلاش می‌کنند تا راهی برای کاهش تنش‌ها بین ایران و ایالات‌متحده آمریکا پیدا کنند.
جرمی هانت وزیرخارجه بریتانیا روز دوشنبه و پیش از نشست مشترک با وزرای‌خارجه اتحادیه اروپا درخصوص توافق هسته‌ای به خبرنگاران گفت که همچنان زمان برای حفظ برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام وجود دارد و شرکای اروپایی برجام با عملکرد ایالات‌متحده درخصوص بحران ایران موافقت ندارند. هانت در عین حال گفت که ایران همچنان یک سال تا تولید سلاح اتمی فاصله دارد و هنوز راه‌های کوچکی برای زنده نگه داشتن برجام وجود دارد.
وی در پاسخ به سوالی درخصوص واکنش بریتانیا و سایر کشورهای اتحادیه اروپا نسبت به کاهش تعهدات ایران در قبال برجام اعلام کرد که «ما واکنش خواهیم داشت و در برجام، کمیسیون مشترک به‌عنوان مکانیزمی برای زمانی‌که یکی از طرف‌ها معتقد است طرف دیگر، برجام را نقض کرده طراحی شده و به‌زودی این کمیسیون نشستی برگزار خواهد کرد.» هانت، پیش از سفر به بروکسل اعلام کرد بریتانیا در تلاش است تا با راهکارهای جدید، برنامه جامع اقدام مشترک را حفظ کرده و تنش‌ها را در خلیج‌فارس کاهش دهد.
کمیسیون مشترک برجام در نوبت‌های قبل به درخواست ایران و به‌علت نقض مفاد برجام از سوی سایر امضاکنندگان از جمله آمریکا تشکیل می‌شد و این اولین باری است که یکی از کشورهای اروپایی امضا‌کننده برجام خواستار تشکیل این کمیسیون به دلیل نقض برجام از سوی ایران می‌شود. ایران همزمان با ۱۸ اردیبهشت سالگرد خروج آمریکا از برجام، اقدامات کاهشی خود را در برجام آغاز کرد که ۱۶ تیر منجر به عبور از سقف غنی‌سازی ۶۷/ ۳درصد شد.
در ملاقات‌های دیروز دوشنبه ۲۴ تیر(۱۵ژوئیه) امضاکنندگان اروپایی برجام قرار بود از ایران بخواهند که به تعهدات خود در برجام پایبند بماند. روز یکشنبه (۱۴ ژوئیه) و در چهارمین سالگرد امضای برجام، سه کشور اروپایی در بیانیه‌ای مشترک هشدار دادند: «خطر چنان است که تمام طرف‌های ذی‌نفع لازم است لحظه‌ای تامل کنند و پیامدهای احتمالی اقداماتشان را در نظر بگیرند.» در این بیانیه آمده: «ما بر این باوریم که زمان اقدام مسوولانه، یافتن راه‌هایی برای کاهش تنش و از سرگیری گفتوگوها فرا رسیده است.»
در ادامه تنش بین ایران و آمریکا، رهبران سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان روز یکشنبه ۲۳ تیر در بیانیه‌ای خواستار گفت‌وگو و پایان دادن به تنش بر سر برنامه هسته‌ای ایران شدند. در بیانیه این رهبران که از سوی کاخ الیزه منتشر شد، آمده است: «به باور ما، زمان مسوولانه عمل کردن و جست‌وجوی راهی برای توقف تشدید تنش‌ها و همچنین از سرگیری گفتوگوها فرا رسیده است.»
این بیانیه ضمن ابراز نگرانی از پیامدهای تحریم‌های آمریکا علیه ایران که «خطر نابودی برجام» را افزایش می‌دهد، از اقدام جمهوری اسلامی در توقف برخی تعهدات هسته‌ای‌اش «به شدت ابراز نگرانی» کرده و «قویا» از ایران خواسته است که تصمیم‌های اخیرش را در این زمینه کنار بگذارد. این بیانیه ساعاتی پس از حضور آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و دیوید لیدینگتون، معاون نخست‌وزیر بریتانیا، در مراسم «روز باستیل» و دیدار آنها با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، منتشر شد. در متن این بیانیه با اشاره به تنش بین ایران و آمریکا آمده است: «میزان خطر به اندازه‌ای است که ضروری است همه طرف‌ها آتش‌بس داده و درباره عواقب اقداماتشان تامل کنند.»
سخنگوی وزارت‌خارجه کشورمان اما در واکنش به بیانیه اخیر سه کشور اروپایی درخصوص برجام تاکید کرد: انتظار ایران از شرکای اروپایی برجام، اتخاذ تصمیم‌ها و گام‌های عملی، موثر و مسوولانه در روند اجرایی شدن برجام است. به گزارش «ایسنا»، سخنگوی وزارت امورخارجه گفت: دولت جمهوری اسلامی ایران بیانیه‌ها و موضع‌گیری‌های طرف‌های اروپایی برجام را با دقت به لحاظ میزان انطباق با تعهدات این دولت‌ها وفق توافق مزبور و مصوبات کمیسیون مشترک مورد بررسی قرار می‌دهد. تاکید می‌کنیم تداوم اقدامات داوطلبانه مبتنی بر حسن‌نیت جمهوری اسلامی ایران مطابق با برجام ریشه در متقابل بودن حقوق و تکالیف پیش‌بینی شده در برجام دارد و چنین مسیری نباید به‌عنوان جاده‌ای یکطرفه تلقی شود.
سیدعباس موسوی افزود: انتظار ایران از شرکای اروپایی برجام، اتخاذ تصمیمات و گام‌هایی عملی، موثر و مسوولانه در روند اجرایی شدن آن است. هرگونه انتظار از ایران برای بازگشت به شرایط قبل از ۸ مه ۲۰۱۹ بدون اثبات اراده سیاسی جدی و توانایی عملی طرف‌های اروپایی در ایجاد توازن در انجام تعهدات بر اساس برجام و منتفع شدن عملی ایران از آثار لغو تحریم‌ها به نحو پیش‌بینی شده در برجام یک انتظار غیرواقع‌بینانه و مغایر با اهداف، منطق و محتوای برجام است. تکرار می‌کنیم تا زمانی که طرف مقابل متعهد باشند ما نیز به همان میزان متعهد می‌مانیم.
واکنش ظریف و روحانی
محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران که به آمریکا سفر کرده، در واکنش، ابراز علاقه اروپا برای حفظ برجام را کافی ندانسته است. به گزارش «ایرنا» ظریف که به نیویورک سفر کرده گفت: «اروپایی‌ها ادعا می‌کنند که تمایل دارند برجام را حفظ کنند اما هنوز شاهد این نبوده‌ایم که برای حفظ برجام حاضر به سرمایه‌گذاری باشند.» وزیر امورخارجه ایران افزود: «بین اینکه اظهار علاقه و اعلام اراده کنید برای حفظ یک توافق بین‌المللی با اینکه آمادگی برای سرمایه‌گذاری داشته باشید، تفاوت جدی وجود دارد و اروپایی‌ها هنوز این را نشان نداده‌اند.»
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران نیز روز یکشنبه در سخنانی گفت: «ما همیشه برای مذاکره آماده‌ایم، همین ساعت و همین لحظه شما از زورگویی و تحریم دست بردارید و پای منطق و عقل برگردید، ما آماده‌ایم.» روحانی افزود: «در برابر این بدعهدی‌ها، ما استراتژی صبر راهبردی خود را از ۱۸ اردیبهشت امسال به اقدام متقابل تغییر دادیم و تاکید کردیم که در مقابل هر اقدامی از طرف مقابل، متقابل عمل می‌کنیم. اگر آنها با کاهش عمل کنند ما هم تعهدات خود را کاهش می‌دهیم، اگر برجام را نقض کنند ما هم نقض می‌کنیم. اگر هم تعهدات خود را به‌صورت کامل اجرا کنند ما نیز کامل اجرا خواهیم کرد. البته در این میان مذاکرات زیادی هم این روزها داریم اما مسیر درستی را که انتخاب کرده‌ایم، پیش می‌بریم.»
او با یادآوری توافق هسته‌ای در ۲۳ تیر بر سر موضوع هسته‌ای، گفت: در برجام بر سر موضوع هسته‌ای با کشورهای قدرتمند دنیا توافقاتی داشتیم و آنها وادار به تسلیم شدند. اینکه غربی‌ها می‌گفتند ما درحال ساخت سلاح هسته‌ای هستیم، در این گفتوگوها منتفی و پرونده‌اش بسته شد. اینکه توانستیم قطعنامه سازمان ملل را لغو کنیم، یک کار بزرگی است.
رئیس شورای‌عالی امنیت ملی افزود: ما در برجام عهدشکنی نکرده‌ایم. در اجلاس شانگهای دو نفر از سران دنیا گفتند که شما پیروزی بزرگ سیاسی و اخلاقی را در تاریخ به‌دست آوردید. آمریکایی‌ها نتوانستند کاری بکنند و در تمام مجامع بین‌المللی و سیاسی و حقوقی شکست خورده‌اند. ما ملت ایران توانسته‌ایم قدرتمان را به نمایش بگذاریم.
همزمان مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا در واکنش به سخنان حسن روحانی و شرایط ایران برای مذاکره با آمریکا به روزنامه واشنگتن‌پست گفت این «همان پیشنهادی است که او به جان کری و باراک اوباما داده بود.» پمپئو گفت درخصوص مذاکره با ایران «ترامپ است که در نهایت تصمیم خواهد گرفت» و «این همان مسیری است که دولت پیشین رفته» است.
در هفته‌های اخیر و پس از توقیف یک نفتکش ایرانی توسط نیروهای نظامی بریتانیا، تنش‌ها بین ایران و انگلیس افزایش یافته است. روز ۴ ژوئیه دولت جبل‌الطارق اعلام کرد یک ابرنفتکش حامل ۲ میلیون بشکه نفت ایران را که عازم تحویل نفت به یک پالایشگاه در سوریه بود با کمک تفنگداران نیروی دریایی انگلیس توقیف کرده است. روز شنبه‌هانت اعلام کرد که بریتانیا در صورتی‌که مطمئن باشد نفتکش ایرانی به سوریه نخواهد رفت، می‌تواند اقدام به آزاد کردن آن کند. در واکنش به این خواست، ایران بر ادامه صادرات نفت خود تاکید کرده است. سفیر جمهوری اسلامی در لندن نیز گفت که اگر بریتانیا این نفتکش را آزاد نکند، اقدامش بی‌پاسخ نخواهد ماند.
اختلاف‌نظر لندن با واشنگتن
جرمی‌هانت، وزیرخارجه بریتانیا، روز دوشنبه در بروکسل گفت که هنوز امیدی برای حفظ برجام وجود دارد و افزود با وجود اینکه ایالات‌متحده نزدیک‌ترین هم‌پیمان بریتانیا است، لندن با واشنگتن در زمینه شیوه برخورد با بحران ایران اختلاف‌نظر دارد. روزنامه «تایمز» چاپ لندن، گزارش داده است که جرمی‌هانت نخست قصد فرستادن یک مقام وزارت‌خارجه را به نشست بروکسل داشت، اما «مخاطرات موجود بر سر ادامه توافق اتمی» سبب شده تا خود شخصا راهی این نشست شود. بنا بر گزارش‌ها تمرکز دیدار وزیران‌خارجه اروپایی در بروکسل یافتن راهی برای متقاعد ساختن ایران و ایالات‌متحده برای کاهش تنش‌ها و روی آوردن به مذاکره است.
فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی این اتحادیه نیز روز جمعه در بغداد گفت که اروپا از ابتکار عراق برای تشکیل کنفرانسی با حضور کشورهای منطقه درباره تنش‌ها بین ایران و آمریکا حمایت کامل می‌کند. موگرینی روز یکشنبه پس از بازگشت از سفر عراق و کویت در ابتدای حضورش در نشست بروکسل نیز گفت برگزاری یک کنفرانس منطقه‌ای در عراق می‌تواند «نقطه آغاز خوبی» برای جلوگیری از بروز جنگ بین ایران و آمریکا باشد. او تاکید کرد در هفته اخیر دو دور مشاوره با تمامی کشورهای عرب خلیج‌فارس داشته و «همه این کشورها از این مساله آگاهند که خطر سوءمحاسبه وجود دارد و تشدید اوضاع برای همه خطرآفرین است.»
هشدار فرانسه نسبت به خطر جنگ
همزمان وزیر امورخارجه فرانسه گفت تصمیم ایران به عبور از سطح مجاز اورانیوم غنی شده در توافق هسته‌ای، در قبال خروج ایالات‌متحده از برجام، «واکنشی بد به یک تصمیم بد» بود و نگرانی از خطر جنگ را افزایش داده است. ژان ایو لودریان، از نقض برجام و افزایش سطح غنی‌سازی از سوی ایران، پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای انتقاد کرد و آن را یک «واکنش بد به یک تصمیم بد» خواند. او گفت که «وضعیت جدی است» و این احتمال هست که با افزایش تنش‌ها وقایع ناگواری رخ دهند. او به خبرنگاران گفت که دولت‌های اروپایی از خروج آمریکا از برجام به‌شدت انتقاد می‌کنند و آن‌را گامی در راستای مذاکرات یا بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای نمی‌دانند.
وزیرخارجه فرانسه تاکید کرده است که ایران و آمریکا در این مسیر امتیازی به‌دست نمی‌آورند و چیزی عایدشان نمی‌شود. او بار دیگر از توافق هسته‌ای به‌عنوان مانعی در برابر ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای یاد کرده و خواسته است که اقداماتی برای کاهش تنش صورت گیرد. ژان ایو لودریان به این نکته اشاره کرده که «همه می‌گویند به‌دنبال جنگ نیستند و تمایلی به جنگ ندارند، نه رئیس‌جمهور روحانی، نه رئیس‌جمهور ترامپ و نه رهبران خلیج‌فارس.» با این حال «برخی عوامل گسترش تنش وجود دارند که نگران‌کننده هستند.» لودریان پیش‌تر نیز در واکنش به اقدام ایران در عبور از برجام و افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم مدعی شده بود که ایران با نقض برجام چیزی به‌دست نمی‌آورد.
تاکنون آلمان و ژاپن تلاش کرده‌اند تا میان ایران و آمریکا به نوعی میانجیگری کنند اما دیدارهای آنها با مقامات ایرانی بی‌نتیجه بوده است.هایکو ماس، وزیر امورخارجه آلمان نیز که پیش از سفر به ایران به بغداد رفته بود، نسبت به تشدید خطر جنگ با ایران هشدار داد. او هنگام ورود به پایتخت عراق گفته بود «فضایی آکنده از تحریک و سوءظن» ممکن است به جنگی بینجامد که به سود هیچ‌کس نیست.
زمزمه‌هایی درخصوص سفر امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه به ایران در شرایط کنونی به گوش می‌رسد که سخنگوی وزارت‌خارجه ایران آن را تکذیب کرده است. سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه ایران که همراه ظریف در نیویورک به سر می‌برد ضمن تکذیب خبرسازی‌های صورت گرفته از جمله در نشریه القدس العربی در مورد سفر قریب‌الوقوع امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه به تهران تاکید کرد: تا این لحظه هیچ‌گونه برنامه رسمی برای انجام این سفر قطعی نشده و در نتیجه زمان آن نیز تاکنون نامشخص است.
تاکید موگرینی بر حفظ برجام
از سوی دیگر مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت وزیران خارجه کشورهای عضو این اتحادیه در مورد تمهیداتی برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران گفت‌وگو می‌کنند. به گزارش خبرگزاری فارس، «فدریکا موگرینی» روز دوشنبه گفت در نشست امروز شورای وزرای‌خارجه اتحادیه، در مورد چگونگی حفظ توافق هسته‌ای با ایران گفت‌وگو می‌شود. موگرینی که پیش از آغاز نشست شورای وزیران خارجه در بروکسل در جمع خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت: «فکر می‌کنم نشست امروز، طولانی‌ترین نشست شورای وزیران در ۵ سال اخیر باشد. برنامه بسیار فشرده‌ای داریم. ابتدا با مبحث ایران آغاز می‌کنیم.» او افزود: «می‌خواهیم ببینیم که چطور می‌توانیم با همکاری کشورهای عضو و همچنین شرکای بین‌المللی خود، توافق هسته‌ای با ایران را حفظ کنیم و تمهیداتی را اجرا کنیم که ایران با پایبندی کامل به برجام بازگردد، همان‌گونه که آنها تا همین چند هفته و چند روز پیش [پایبند] بودند.»
دستور کار برجامی لاوروف درآلمان
همزمان با این تحولات، وزیر امورخارجه روسیه برای دیدار کاری دو روزه چهارشنبه هفته جاری به آلمان سفر می‌کند و موضوع برجام از محورهای اصلی مذاکرات وی با مقامات آلمان است. سرگئی لاوروف پنج‌شنبه قرار است با‌هایکو ماس وزیرخارجه آلمان دیدار و مذاکره کند. گفته شده است توجه کلیدی در مذاکرات وزیران خارجه دو کشور به مسائل مهم بین‌المللی با محوریت مساله اوکراین، حل و فصل مناقشه در سوریه و لیبی و سیر اوضاع پیرامون ایران و برجام و مسائل کنترل تسلیحات و عدم انتشار سلاح‌های کشتار جمعی اختصاص خواهد یافت. روسیه و آلمان در موضوع برجام دیدگاه‌های نسبتا نزدیکی دارند و هر دو کشور خواهان حفظ این توافق بین‌المللی هستند و با تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران در نقض برجام مخالفت می‌کنند.
تاکید وزرای اروپایی بر حفظ برجام
در ادامه واکنش وزرای‌خارجه اتحادیه اروپا، وزیرخارجه سوئد با «بسیار مهم» خواندن توافق هسته‌ای گفت: اتحادیه اروپا به گفت‌وگو با آمریکا ادامه خواهد داد و به این کشور اعلام می‌کند که افزایش تنش با ایران، به کسی کمکی نمی‌کند. «مارگوت والستروم» که پیش از آغاز نشست شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل در جمع خبرنگاران صحبت می‌کرد، در مورد نشست گفت: «امروز برای اعلام دوباره پایبندی ما به برجام بسیار مهم است و اینکه ما توافق هسته‌ای با ایران را توافق بسیار مهمی می‌دانیم. همچنین برای نشان دادن اینکه ما داریم هرآنچه در توان داریم انجام می‌دهیم تا از ساز و کار اینستکس حمایت کنیم تا به سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند با ایران تجارت و در آن کشور سرمایه‌گذاری کنند، کمک کنیم و تعهدات خود ذیل این توافق را پیگیری کنیم.»
همزمان وزیرخارجه اتریش در آغاز نشست وزرای اروپایی از سیاست کاهش در برابر کاهش در ارتباط با توافق هسته‌ای انتقاد کرد. «الکساندر شالنبرگ» وزیر امورخارجه اتریش در آغاز نشست وزرای اروپایی در جمع خبرنگاران درباره ایران گفت موضوع اینستکس و ادامه مذاکره مطرح است. او گفت: «به سیاست کاهش در برابر کاهش از جانب ایران نیاز نیست و این یعنی اینکه یک طرف از توافق هسته‌ای خارج شود و طرف دیگر هم غنی‌سازی اورانیوم را افزایش دهد. جهان به چنین سیاستی نیاز ندارد.»
وزیرخارجه فنلاند نیز گفت این کشور از ساز و کار موسوم به «اینستکس» حمایت می‌کند، اما مدعی شد که ایران باید همچنان به اجرای توافق هسته‌ای ادامه دهد. «پکا‌هاویستو» روز دوشنبه گفت این کشور از تسهیل تجارت با ایران از طریق سازوکار موسوم به «اینستکس» حمایت می‌کند. او که در بروکسل و پیش از آغاز نشست شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپا صحبت می‌کرد، در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره ایران گفت: «قطعا مهم است که ایران به تمام قوانین برجام پایبند بماند. و قطعا ما از اخباری که در مورد غنی‌سازی و میزان آن منتشر شده و موارد دیگر، نگران هستیم.» هاویستو که کشورش ریاست دوره‌ای شورای اروپا را بر عهده دارد، افزود: «در عین حال، فنلاند از روند اینستکس حمایت می‌کند.»
وزیرخارجه هلند هم با بیان اینکه هنوز می‌توان توافق هسته‌ای را حفظ کرد، بار دیگر ایران را به پایبندی یکجانبه به این توافق فراخواند.
موگرینی: برای خرید نفت از ایران مذاکره می‌کنیم
دنیای اقتصاد: فدریکا موگرینی، مسوول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا دیروز پس از پایان نشست وزرای خارجه این اتحادیه در بروکسل در یک نشست خبری گفت: «ما متفق‌القول بودیم که از یک طرف بکوشیم ابزارهای اجرای سازوکار مالی (اینستکس) را شتاب دهیم و هم کشورهای اروپایی و هم کشورهای غیراروپایی بتوانند از آن استفاده کنند.» او در ادامه افزود که همزمان برای بازگرداندن ایران به انجام تعهدات کاملش در برجام تلاش خواهد کرد. خانم موگرینی در بخش دیگری از سخنانش اضافه کرد: «هدف ما از اول این بوده که اینستکس شامل کشورهای ثالث هم بشود. موگرینی ادامه داد که اولین دادوستدها از طریق اینستکس الان شروع شده است. او با این همه گفت که نمی‌داند که آیا در آینده اینستکس شامل نفت هم بشود یا نه. موگرینی افزود: «اینکه اینستکس شامل نفت بشود یا نه موضوع بحث ما با ایران است.» مسوول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا همچنین در واکنش به اقدام ایران در کاهش تعهداتش در برجام گفت: «اگر تخطی جدی در برجام اتفاق بیفتد بعد باید سازوکار رسیدگی فعال شود، اما هیچ یک از کشورها فکر نمی‌کنند که ایران نقض شدیدی در برجام کرده باشد. البته مایل هستیم که ایران کاملا به برجام متعهد باشد؛ اما آنچه اتفاق افتاده می‌تواند کاملا قابل برگشت باشد. برجام کاملا جواب داده و الان همه فهمیده‌اند که بهترین راه برجام است.»
ارسال نظر