وزیر خارجه عمان با ظریف دیدار کرد
«بن علوی» در تهران
ترامپ: به دنبال جنگ با ایران نیستم
اما بهنظر میرسد سفر بنعلوی به تهران مرتبط با تنش موجود بین ایران و آمریکا در خلیجفارس است؛ بهخصوص با توجه به نقش میانجیگرایانهای که مسقط همواره در روابط تهران و واشنگتن ایفا کرده است. یک نمونه از این نقشآفرینی در سال ۱۳۹۱ بود که منجر به گفتوگوهای ایران و آمریکا و توافق برجام در سال ۱۳۹۴ شد. پیشتر نیز قطر، عراق، سوئیس و ژاپن جداگانه از آمادگی برای ایفای نقش میانجی میان ایران و آمریکا خبر دادند. سفر بنعلوی از این نظر اهمیت دارد که مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا روز چهارشنبه هفته گذشته با سلطان قابوس، پادشاه عمان درباره تنشها با ایران رایزنی کرده است. پمپئو همچنین از دیپلماتهای اروپایی هم خواسته تا به کاهش تنشها با تهران کمک کنند. جلسه ویژه ترامپ، با سرپرست پنتاگون و رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا هفته گذشته برگزار شد. پنج مقام بلندپایه که مباحثات این نشست را در اختیار نیویورکتایمز قرار دادهاند، خبر دادهاند که ترامپ «سرسختانه» با هرگونه گزینه جنگ با ایران مخالفت کرده و خواستار یافتن راهحلهای دیپلماتیک با هدف «کاهش تنشها با تهران» شده است.
عقبنشینی واشنگتن
از سوی دیگر و در ادامه تغییر لحن مقامات واشنگتن در مورد ایران، رئیسجمهوری ایالاتمتحده نیز در تازهترین اظهارنظر درباره افزایش تنش با ایران گفت او قصد «جنگ با ایران» را ندارد اما میخواهد مطمئن شود که «ایران سلاح هستهای نداشته باشد.» این اظهارنظر پس از آن مطرح میشود که چند رسانه آمریکایی به نقل از منابع مختلف طی چند روز اخیر گزارش داده بودند که دونالد ترامپ بهدنبال گزینه نظامی علیه ایران نیست. همچنین دونالد ترامپ در ادامه جنگ روانی علیه ایران یکشنبه شب در پیامی توییتری نوشت: «اگر ایران میخواهد بجنگد، این بهطور رسمی پایانش خواهد بود. هرگز آمریکا را دوباره تهدید نکنید.» بهدنبال این اظهارنظر ترامپ، محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران، ادعای تهدیدآمیز وی را با اشاره به واقعیتهای تاریخی بیتاثیر خواند و به رئیسجمهور آمریکا توصیه کرد که «هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکند.» به گزارش «ایسنا» ظریف، در پیامی توییتری نوشت: «دونالد ترامپ به تحریک تیم بی، امید دارد به چیزی دست یابد که اسکندر، چنگیز و دیگر متجاوزان در آن ناکام بودهاند. ایرانیان هزاران سال سربلند ایستادهاند و متجاوزان همه رفتهاند. تروریسم اقتصادی و رجزخوانیها برای نسلکشی، ایران را پایان نخواهد داد.» وی همچنین گفت: «هرگز یک ایرانی را تهدید نکن. احترام را آزمایش کن، جواب خواهد داد.» در روزهای گذشته همزمان با حضور ناو هواپیمابر «آبراهام لینکلن» در نزدیکی خلیجفارس، برخی رسانههای آمریکایی مدعی شدهاند که واشنگتن گزینه درگیری نظامی با ایران را مورد بررسی قرار داده است. اظهارات «جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید که مدعی شد استقرار این ناو و بمبافکنهای آمریکایی در منطقه برای مقابله با «تهدید ایران» است هم بر این فضا دامن زد. با این وجود، «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا در چند توییت این ادعاها را رد و رسانهها را به انتشار «اخبار جعلی» متهم کرد. به نوشته روزنامه «نیویورکتایمز»، ترامپ هفته گذشته در جلسهای با حضور مقامهای ارشد دولت، تاکید کرده که بهدنبال جنگ با ایران نیست.
ترامپ بهدنبال جنگ اقتصادی با ایران
در ادامه لفاظیهای واشنگتن، دونالد ترامپ یکشنبه شب در گفتوگو با فاکس نیوز گفت: «توافق هستهای که اوباما با ایران امضا کرد، وحشتناک بود. آنها تنها بعد از پنج سال، مسیرشان به تولید سلاح هستهای باز میشد. ما به این احتیاج نداریم. این توافق وحشتناک بود و من از آن خارج شدم.» به گزارش انتخاب، وی در ادامه مدعی شد: «پشت خیلی از مشکلات در خاورمیانه ایران است. در سال اول کارم در پنتاگون با ژنرالها جلسهای داشتم. آنها ۱۴ یا ۱۵ نقطه را به من نشان دادند که درگیری وجود داشت و هرکدام از آنها چه از طریق نظامی و چه از طریق کمک مالی توسط ایران تحریک میشدند.» رئیسجمهوری آمریکا افزود: «من تنها میخواهم ایران سلاح هستهای نداشته باشد. آنها نمیتوانند ما را تهدید کنند. از همه اینها بگذریم، با همه اتفاقاتی که روی میدهد، من کسی نیستم که بخواهد به جنگ دیگری برود. اقتصادمان آسیب میبیند و از آن مهمتر، مردم ما کشته میشوند.» ترامپ درباره افزایش تنش با ایران نیز گفت: «من ترجیح میدهم اگر بخواهم حملهای هم کنم، اقتصادی باشد. ما کشوری قویتر از نظر اقتصادی ساختهایم... ما از لحاظ اقتصادی قدرت فوقالعادهای داریم، اگر بتوانم همه چیز را از لحاظ اقتصادی حل کنم، این همان راهی است که من میخواهم.» وی در پایان گفت: «نه، من قصد جنگ ندارم اما شما کشوری مثل ایران را دارید. من نمیتوانم اجازه بدهم که آنها سلاح اتمی داشته باشند. شما نمیتوانید اجازه دهید این مساله روی بدهد. »
واکنشها به توییت ترامپ
توییت اخیر ترامپ مبنی بر اینکه «اگر ایران میخواهد بجنگد، این بهطور رسمی پایانش خواهد بود. هرگز آمریکا را دوباره تهدید نکنید» با واکنش مقامات آمریکایی مواجه شد؛ در این رابطه کریس مورفی سناتور آمریکایی در پیامی توییتری نوشت: «اگر بچه چهارم دبستانی من، فرمانده کل قوا بود، همین (توییت) را مینوشت.» مایکل مک فال، سفیر سابق آمریکا در روسیه نیز در توییت خود نوشت: «ایران «رسما» هزاران سال است که وجود داشته و قطعاً از دوره ریاستجمهوری ترامپ نیز جان سالم به در میبرد.»
عربستان باید با ایران مذاکره کند
از سوی دیگر برنی سندرز، سناتور ارشد دموکرات و نامزد انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا در یک مصاحبه ضمن انتقاد تند از مواضع واشنگتن در قبال تهران تاکید کرد: «باید به عربستان سعودی بگوییم با ایران مذاکره کند.» به گزارش خبرگزاری فارس، این سناتور ارشد در مصاحبه با روزنامه «نیویورکتایمز» از مواضع دولت دونالد ترامپ در قبال ایران و عربستان سعودی به شدت انتقاد کرد. این قانونگذار نامآشنای آمریکایی در این مصاحبه ضمن دفاع از مواضع سیاست خارجی خود طی سالهای گذشته گفت: «من علیه جنگ عراق (در سال ۲۰۰۳) رای دادم و برای بیرون کشیدن ایالاتمتحده از جنگ یمن که موجب تخریب باورنکردنی در این کشور شده، هر کاری که در توانم بوده انجام دادهام و برای اینکه ما درگیر جنگ با ایران نشویم، من هر کاری در توانم باشد انجام خواهم داد.» خبرنگار نیویورکتایمز از این نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا سوال کرد که «سیاست خارجی دولت برنی سندرز» و دیپلماسی مدنظر این دولت چگونه خواهد بود؟ سندرز گفت: «دیپلماسی (دولت سندرز) یعنی، کار کردن با متحدانمان در تلاش برای حل منازعات بسیار مشکلساز بینالمللی که در سراسر جهان وجود دارد، یعنی تخصیص منابع مالی برای وزارتخارجه (آمریکا) و داشتن بهترین دیپلماتها.» وی افزود: «همین الان اینطور به نظر میرسد که جان بولتون (مشاور امنیت ملی کاخ سفید) درحال تحریک جنگ با ایران است. به نظر من، کاری که ما باید بکنیم این است که به عربستان سعودی که یک رژیم مستبد و قاتل است، بگوییم که آنها به منظور ایجاد صلح در منطقه باید شروع به نشستن بر سر میز و مذاکره با ایران کنند، نه اینکه ما خودمان شرایط بسیار بیثبات کنونی را بدتر کنیم.» سندرز پیش از این بارها در مخالفت با تنشآفرینیهای اخیر دولت آمریکا در قبال ایران از یکسو و همچنین حمایتهای همهجانبه دولت ترامپ از عربستان سعودی و جنگ یمن موضعگیری کرده است.
برلین خواستار تنشزدایی
همچنین وزارتخارجه آلمان ضمن ابراز نگرانی از تنش بین تهران و واشنگتن، خویشتنداری و «تنشزدایی» میان طرفین را خواستار شد. به گزارش خبرگزاری فارس، بهدنبال سخنان اخیر دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا علیه ایران و شدت گرفتن جنگ لفظی بین تهران و واشنگتن، یکی از سخنگویان وزارتخارجه آلمان دوشنبه واکنش نشان داد. به نوشته خبرگزاری «آناتولی» «راینر بروئل» از سخنگویان وزارتخارجه آلمان در نشست مطبوعاتی در برلین گفت: «ما مخالف تشدید لفاظی هستیم.» وی در ادامه اظهار کرد که لفاظی و تهدید متقابل احتمالا به تنشهای بزرگتر در منطقه منجر میشود. وی در ادامه سخنان خود پرتاب راکت به سفارت آمریکا در بغداد را که یکشنبه شب صورت گرفت، محکوم کرد. این مقام آلمانی گفت: «ما از همه طرفها خواستاریم تا خویشتنداری نشان دهند و وضعیت را ملتهبتر نکنند.» هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان نیز روز گذشته بر لزوم حفظ توافق هستهای با تهران تاکید کرد و گفت: حفظ توافق هستهای با ایران مهم است و اگر ایران از توافق هستهای خارج شود، در این صورت غنیسازی اورانیوم را افزایش خواهد داد.
موضع لندن
همزمان وزیر امورخارجه انگلیس در اظهاراتی درباره تنشهای اخیر میان آمریکا و ایران به حمایت از طرف آمریکایی پرداخت و گفت: «ایران باید درباره هر اقدامی در قبال آمریکا با دقت فکر کند!» به گزارش «ایسنا» به نقل از رویترز، جرمی هانت، وزیر امورخارجه انگلیس در حاشیه نشست مجمع جهانی سلامت در ژنو در اینباره گفت: «حرف من به ایرانیها این است که تصمیمگیری درباره آمریکا را دستکم نگیرند!» وی با بیان اینکه «آنها بهدنبال جنگ با ایران نیستند»، در اظهاراتی خصمانه و با اتهامزنی به ایران گفت: «اما اگر منافع آمریکاییها مورد حمله قرار بگیرد، تلافی خواهند کرد و این چیزی است که ایرانیها باید درباره آن بسیار بسیار با دقت فکر کنند.»
انتقاد از سیاستهای کاخ سفید
در رابطه با موضعگیریهای اخیر ترامپ، رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا با انتقاد از این سیاستهادرقبال تهران گفت این رویکرد دولت موجب افزایش تنش با ایران شده است. آدام شف، به شبکه سیبیاس گفته است که مواضع دولت دونالد ترامپ به افزایش احتمال یک رویارویی نظامی منجر شده است. شف هرچند تاکید کرده شواهدی در مورد تهدیدهای فزاینده از سوی ایران وجود دارد، اما افزوده اینها پیامدهای «قابل پیشبینی» سیاستهای کاخ سفید است. به گزارش «ایسنا» رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا در گفتوگو با شبکه سیبیاس در پاسخ به سوالی درباره ادعای واشنگتن مبنی بر اینکه در واکنش به افزایش تهدیدات ایران حضور نظامی خود را در منطقه گسترش داده، با ادعای اینکه اطلاعات بهدست آمده نشان دهنده افزایش تهدید است گفت: «اما مساله فقط این اطلاعات نیست. آنچه اکنون درحال وقوع است کاملا قابل پیشبینی بود. دولت گامهایی برای نقض توافق هستهای با ایران، برای الزام اروپا به زیر پا گذاشتن توافق هستهای و مجبور کردن ایران به خروج از توافق هستهای برداشت تا ایران به مسیر غنیسازی بازگردد. دولت نام سپاه پاسداران را در فهرست سازمانهای تروریستی قرار داد. لفاظیهای متخاصم از سوی دولت، پمپئو و بولتون همگی تحریکآمیز بودند.» این عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا ادامه داد وقتی شما یکسری گامهایی را برای بالا بردن تنش برمیدارید، نباید از این متعجب شوید که اطلاعات نشان دهند تنشها افزایش پیدا کرده است. وی همچنین تصریح کرد: «به همین دلیل است که متحدانمان درحال دور شدن از ما هستند. به همین دلیل است که متحدانمان روزبهروز درحال منزوی کردن ما هستند، نه ایران. من نمیفهمم که این سیاستها چطور کشورمان را بهجایی امنتر تبدیل کرده است. چنین نبوده و من معتقدم که با تمرکز روی اینکه این اطلاعات غلط یا درست بودهاند، تصویر بزرگتری را از دست خواهیم داد. مساله اینجاست که این افزایش تنش قابل پیشبینی بود و افرادی همچون بولتون و ترامپ آن را محاسبه کردهاند.»
اختلافات گسترده در کاخسفید
از سوی دیگر هفته گذشته جلسه ویژه ترامپ، با سرپرست پنتاگون و رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا برگزار شد. پنج مقام بلندپایه که مباحثات این نشست را در اختیار نیویورکتایمز قرار دادهاند، خبر دادهاند که ترامپ سرسختانه با هرگونه گزینه جنگ با ایران مخالفت کرده و خواستار یافتن راهحلهای دیپلماتیک با هدف کاهش تنشها با تهران شده است. این روزنامه آمریکایی در همین رابطه گزارش داده است که مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا روز چهارشنبه گذشته با سلطان قابوس، پادشاه عمان درباره تنشها با ایران رایزنی کرده است. پمپئو همچنین از دیپلماتهای اروپایی هم خواسته تا به کاهش تنشها با تهران کمک کنند. مقامات کاخسفید به روزنامه نیویورکتایمز خبر دادهاند که دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا تلاش کرده است در روزهای اخیر ترمز تقابل با ایران را به سرکردگی جان بولتون، مشاور امنیتملی کاخسفید بکشد و در همین راستا به پاتریک شاناهان، سرپرست پنتاگون و ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا قاطعانه اعلام کرده است که بنا ندارد با ایران وارد جنگ شود. در همین زمان دیپلماتهای ارشد دولت وی در تلاشند تا راههایی را برای کاهش تنشها با ایران بیابند. روزنامه نیویورکتایمز در گزارشی اختصاصی به پردهبرداری از اختلافات گسترده در کاخسفید پیرامون موضوع جنگ با ایران پرداخته است. این روزنامه به نقل از منابع آگاه مینویسد ترامپ طی روزهای اخیر چند بار در برابر درخواستهای برخی مشاورانش برای جنگ با ایران مقاومت کرده است. در این مطلب آمده است: «بیانیه ترامپ در صبح روز چهارشنبه پیامی را به مشاوران جنگطلبش مخابره کرد که او خواستار آن نیست تا کمپین فشار حداکثری علیه ایران وارد فاز تقابل نظامی با این کشور شود.» سیانان نیز روز یکشنبه در گزارشی از تضعیف موقعیت مشاوران تندرو ترامپ درباره موضوع ایران خبر داد.
مجلس آمریکا مجوز جنگ صادر نمیکند
این درحالی است که پیشتر و در روز پنجشنبه، ۲۶ اردیبهشت (۱۶ مه) نانسی پلوسی، رئیس دموکرات مجلس نمایندگان ایالاتمتحده در جمع خبرنگاران اظهار کرد که مجلس برای دولت ترامپ مجوز جنگ علیه ایران را صادر نمیکند. پلوسی گفت: «امیدوارم مشاوران رئیسجمهوری متوجه باشند که آنها به هیچوجه از اختیار چنین اقدامی برخوردار نیستند.» پلوسی همچنین تاکید کرد که دولت جمهوریخواه ترامپ باید «اطلاعات طبقهبندیشدهای» درباره ایران را برای قانونگذاران ارشد، موسوم به «دسته هشت»، فراهم کند.دسته هشت از روسای فراکسیونهای احزاب جمهوریخواه و دموکرات در سنا و مجلس نمایندگان و سخنگویان دو حزب و همچنین روسای کمیتههای امنیتی این دو مجلس و معاونان آنان تشکیل شده است.
علاقهای به جنگ در کاخ سفید وجود ندارد
همچنین میت رامنی، سناتور کنونی و نامزد اسبق جمهوریخواهان در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا نیز اخیرا در سخنانی با بیان اینکه کسی بهدنبال درگیری نظامی با ایران نیست، گفت قطعا جنگی با ایران آغاز نخواهد شد. به گزارش خبرگزاری فارس، سناتور جمهوریخواه آمریکایی میگوید اطمینان دارد که بر خلاف گزارشهای رسانهها، هیچکس در کاخ سفید خواهان درگیری نظامی با ایران نیست و قطعا جنگی با ایران اتفاق نخواهد افتاد. رامنی که عضو کمیته روابط خارجی سنا است و در جریان اطلاعات محرمانه مرتبط با تنشهای اخیر در منطقه هم قرار گرفته، در گفتوگو با شبکه «سیانان»، «تهدید ایران» را «تهدیدی واقعی» ارزیابی کرد و گفت حضور نیروهای آمریکایی در منطقه و همچنین خروج کارکنان سفارت و کنسولگری آمریکا از عراق، اقدامات احتیاطی و با هدف ایجاد بازدارندگی در برابر ایران بوده است.
نامه به پمپئو
همزمان با این تحولات، روسای سه کمیته در مجلس نمایندگان ایالاتمتحده پنجشنبه ۲۶ اردیبهشت در نامه مشترکی به مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا خواستار توضیحات وی درباره احتمال سیاسیکاری در گزارش کنترل تسلیحاتی و ارزیابی آن از تهدیدهای ایران شدند. به گزارش رویترز، روسای دموکرات سه کمیته روابط خارجی، نیروهای مسلح و اطلاعاتی در مجلس نمایندگان آمریکا در این نامه از مایک پمپئو خواستهاند تا توضیحات و مستندات در این زمینه را تا هفت روز دیگر ارائه کند. دموکراتهای کنگره آمریکا از «وندی شرمن» مسوول تیم مذاکرات هستهای آمریکا و «جان برنان» آخرین رئیس سیا در دولت سابق این کشور برای توضیح درباره تنشها با ایران دعوت کردند. همچنین دموکراتهای کنگره آمریکا در ادامه مخالفتها با مواضع دولت دونالد ترامپ قرار است طی هفته جاری دو نشست محرمانه با حضور «جان برنان» رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) طی سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ و همچنین وندی شرمن، مذاکرهکننده ارشد این کشور در گفتوگوهای هستهای منجر به برجام برگزار کنند و نظر آنها را درباره ایران جویا شوند.
تعدیل در مواضع ریاض
این درحالی است که علاوه بر مقامات آمریکایی در میان متحدان این کشور نیز نوعی تعدیل در مواضعشان قابل رویت است. در این خصوص عادل الجبیر، وزیر مشاور در امورخارجی عربستان میگوید که ریاض بهدنبال جنگ در منطقه نیست؛ موضعی که در چارچوب تنشهای اخیر بین ایران از سویی و آمریکا و متحدان منطقهایاش از سوی دیگر، قابلتحلیل است. این جمله وزیرخارجه پیشین سعودیها، عقبگردی آشکار از موضع ولیعهد این کشور بهشمار میرود که در اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی مدعی شده بود که عربستان جنگ را به داخل ایران میکشاند.
ایران دنبال جنگ نیست
در عین حال در داخل ایران نیز اظهارنظرها بر این مبنا است که ایران آغازکننده جنگ نخواهد بود. همچنانکه سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران روز یکشنبه در مراسمی با بیان اینکه ما بهدنبال جنگ نیستیم، اما از جنگ نمیهراسیم و آمادهایم، خاطرنشان کرد: «دشمنان ما هم اراده جنگ ندارند، اما تفاوت ما با آنها این است که آنها از جنگ میترسند و خط حد آنها جایی است که جانشان به خطر بیفتد و شکست دادن دشمنی با این ماهیت آسان است.» او با تاکید بر اینکه امروز سپاه در پیشانی تقابل با دشمن قرار دارد، گفت: «ما آموختهایم که تهدیدات عامل رشد و قدرتمند شدن ما هستند؛ رشد سپاه نیز گلخانهای نبوده بلکه با دشمنان بزرگ دستوپنجه نرم کرده است.»
ارزیابی ظریف از احتمال وقوع جنگ
از دیگر سو محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه کشورمان روز شنبه و در پایان سفرش به چهار کشور (ترکمنستان، هندوستان، ژاپن و چین) در جمع خبرنگاران تاکید کرد: «یقین داریم آنطور که مقام معظم رهبری هم فرمودند جنگی در نخواهد گرفت، چون نه ما خواهان جنگ هستیم و نه کسی این تصور یا توهم را دارد که بتواند در منطقه با ایران مقابله کند، اما لازم است حرکتهای خطرناک داخل آمریکا برای مردم این کشور روشن شود.» به گزارش خبرگزاری فارس، ظریف افزود: «واقعیت این است که ترامپ رسما گفته و مجددا به تازگی هم تاکید کرده است که خواهان جنگ نیست، اما افرادی اطراف وی نشستهاند و به بهانه اینکه میخواهند آمریکا را در برابر ایران قدرتمندتر کنند او را به سمت جنگ سوق میدهند.» وی اظهار کرد: «آنچه که در سفر نیویورک بهعنوان «تیم ب» مطرح کردم یک واقعیت است و همه مردم هم از آن خبر داشتند، اما به خاطر فضای روانی حاکم بر جامعه آمریکا کمتر کسی جرات طرح این موضوع را داشت.»
ارسال نظر