آیا انجام نخستین تراکنش از طریق SPV در سال ۲۰۱۹، ممکن است؟

دکتر علیرضا اکبری کارشناس مسائل استراتژیک به‌لحاظ سیاسی اگر اروپا موفق به ایجاد یک «جریان مبادلات پولی» معتبر بر پایه یورو یا سبد ارزی اروپایی می‌شد و می‌توانست آن را نه‌تنها درخصوص روابط اقتصادی با ایران، بلکه به موازات سیستم مبادلات «دلار‌پایه»، برای هر نوع تجارت و تبادل دیگر به‌کار گیرد، آن‌گاه اروپا قادر بود مقتدرانه حتی آمریکا را تهدید به اخراج از ناتو کند.

معنای دیگر این سخن آن است که اروپا حقیقتا جهت حفظ هویت اروپایی خود، ضرورتا به ایجاد نوعی توان استقلال مالی و بلکه توان مقابله تجاری با آمریکا (و البته موازنه با دیگر قدرت‌های مطرح) نیازمند است و آرزو دارد که «ای کاش می‌توانستیم»؛ اما آرزوی فارغ از ظرفیت و توان/ امکان فروتر از آرزو، نتیجه‌اش حزم و بلکه کرنش است.  به‌نظرم اینک SPV هر چه هست، بیش از آنکه روند تلاش اروپا برای تقابل جدی با تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران باشد. اول، سمبل اراده اروپا برای تمایل به حفظ «پوسته برجام» است و دوم، تلاش برای مصون داشتن بنگاه‌های محدود و میان (دون) پایه اقتصادی اروپا از آثار تحریم‌های ثانوی آمریکا در راستای «قانون صیانت» و سوم حفظ حداقل مناسبات رسمی با ایران با نیات خاص اروپایی (از جمله ملاحظات امنیت منطقه‌ای اروپا) است.  بنابراین، به‌نظرم آغاز فرآیندی با عنوان «سازوکار مالی اروپایی» برای انجام «پاره‌ای» از تبادلات پولی و تسهیل نوعی خاص از تجارت با ایران در سال‌جاری میلادی هیچ بعید نیست؛ اما، اینکه این سازوکار بتواند پاسخگوی حجم قابل ملاحظه‌ای از ضروریات تجاری بازرگانی و اقتصادی ارزی ایران بشود، قطعا محل تردید است.  به‌نظر می‌رسد رفع و رجوع بخشی از نیازهای خاص ایران، به‌ویژه غذایی و دارویی و تمرکز بر بخش‌های خاصی که مورد اعتنای خود اروپا باشد، آن هم نه بیش از ۱۵درصد از سقف مورد انتظار ایران، نهایت کارآمدی این سازوکار اروپایی باشد.  بنده تمایل به خوش‌بینی بیش از این را دارم؛ اما واقعیات صحنه بین‌الملل، نوعا خلاف انتظار است.