روایت حیدرالعبادی از دلیل نخست‌وزیر نشدنش

به گزارش «ارم نیوز»، العبادی در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی الشرقیه عراق مدعی شد: «موضع من نسبت به تحریم‌های آمریکا علیه تهران روشن بود که من مخالف آن تحریم‌ها هستم ولی در عین حال هرگز کشورم را در معرض خطر قرار نمی‌دهم.» نخست‌وزیر سابق عراق با تکرار ادعاهای خود افزود: ایران با ایجاد فضای تضاد اراده‌ها در عراق برای جلوگیری از نخست‌وزیر شدن دوباره من تلاش کرد.

نخست‌وزیر سابق عراق اواخر مردادماه نیز گفت که عراق به تحریم‌های آمریکا علیه ایران پایبند خواهد بود. اگرچه عبادی یک هفته پس از اظهارات ضدایرانی‌اش مبنی‌ بر تبعیت عراق از تحریم‌های آمریکا علیه تهران از مواضع خود عقب‌نشینی و تاکید کرد که پایبندی این کشور به تحریم‌ها علیه ایران تنها مختص به عدم معامله با دلار است. حیدر العبادی که به‌خاطر این اظهارات آماج انتقادهای تند سیاسیون و گروه‌های عراقی قرار گرفت، گفت که صحبت‌هایش تحریف شده است. برخی تحلیلگران در آن مقطع معتقد بودند شاید این عقب‌نشینی العبادی به‌دنبال فشارهای داخلی بوده و برخی نیز گفتند که چون او به حمایت ایران برای دور بعدی نخست‌وزیری نیاز دارد، مواضعش را تعدیل کرده است. نخست‌وزیر سابق عراق با تاکید بر این موضوع که «برخی‌ها به‌دنبال تخریب روابط میان عراق و جمهوری اسلامی ایران هستند» ادامه داد: «بسیاری از سخنانی که با تحریف نقل شدند، موجب خدشه‌دار شدن روابط شد. ما روابط خوبی با همسایگان داریم، اما از منافع ملت‌مان دست برنمی‌داریم و هیچ‌گاه جزئی از حمله ظالمانه علیه یکی از کشورهای همسایه نخواهیم بود. ما در مساله تحریم‌های ضدایرانی، ایران را همراهی می‌کنیم اما مصلحت ملت‌مان اولویت است.» العبادی گفت: «ما تصمیمی در رابطه با تحریم‌های ضدایرانی اتخاذ نکردیم و تنها وضعیت را غیرعادلانه و ظالمانه توصیف کردیم، این تنها یک دیدگاه بود نه یک تصمیم، زیرا ما سختی‌های تحریم‌های اقتصادی را چشیده‌ایم و مخالف تحریم ملت‌ها هستیم.» العبادی، پیش‌تر در واکنش به از سرگیری تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفته بود که «ما مخالف وضع تحریم علیه ایران هستیم اما بغداد به منظور حمایت از ملت عراق به این تحریم‌ها پایبند خواهد بود.» همچنین سعد الحدیثی، سخنگوی سابق دولت عراق نیز پیش از این گفته بود: «به تحریم‌های آمریکا علیه ایران پایبند خواهیم بود زیرا ما قبل از هرچیز به منفعت ملی عراق نگاه می‌کنیم.» در مقابل فواد معصوم، رئیس‌جمهوری سابق عراق در واکنش به تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفته بود که شرایط فعلی عراق و طبیعت روابط پر منفعت آن با ایران باعث می‌شود که پایبندی بغداد به تحریم‌های آمریکا علیه تهران را سخت کند.

دلایل عقب‌نشینی العبادی

در رابطه با دلایل عقب‌نشینی العبادی از مواضعش درباره ایران و تحریم‌ها، دو دیدگاه در آن مقطع مطرح شد که امروز صحت یکی از آن دلایل روشن شده است. دیدگاه اول این بود که پس از اظهارات العبادی درباره پایبندی به تحریم‌ها، بسیاری از جریان‌های سیاسی شیعی و شخصیت‌های سیاسی و مذهبی عراقی در مخالفت با العبادی تاکید کرده بودند که باید در این شرایط دولت و ملت عراق در کنار جمهوری اسلامی ایران قرار بگیرند. اظهارات العبادی در ایران هم بازخورد بسیار منفی داشت و بسیاری از جریان‌ها، رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی این اظهارات را ناسپاسی نخست‌وزیر عراق در قبال کمک‌های بی‌شائبه ایران به اعاده صلح و ثبات و امنیت در عراق پس از ظهور داعش دانستند. در واقع این ابراز مخالفت‌ها فشار سیاسی زیادی روی العبادی وارد کرد و او تصمیم به اصلاح سخنانش گرفت.  در سناریوی دوم که تا حد زیادی به اظهارات جدید حیدرالعبادی درباره عدم حمایت ایران از نخست‌وزیری‌اش برمی‌گردد، می‌توان به تاثیر صحبت‌های عبادی درباره تحریم‌ها در آن زمان و تاثیر در شانس او برای تصاحب دوباره کرسی نخست‌وزیری عراق اشاره کرد. چون روشن بود که از دست دادن حمایت ایران می‌تواند موانعی برای العبادی در این مسیر ایجاد کند. به علاوه موضع‌گیری او باعث شده بود که حتی برخی جریان‌های داخلی عراق که پیش از این بعضا موضع‌گیری‌های ضدایرانی داشتند علیه العبادی برخیزند و نسبت به این اظهارات واکنش نشان دهند. از دیگر سو این مساله موجب تعمیق شکاف در داخل ائتلاف نصر به رهبری العبادی نیز شد. در آن زمان یک منبع سیاسی مطلع از سیر مذاکرات بین تشکل‌های سیاسی برای تشکیل یک ائتلاف بزرگ، در گفت‌وگو با القدس‌العربی تصریح کرده بود که عبادی با موضع‌گیری اخیر خود در مورد تحریم‌های آمریکا علیه ایران، در واقع خودکشی کرده و خود را از رقابت بر سر منصب نخست‌وزیری دور کرد.

موضع صریح نخست‌وزیر جدید

با شکست حیدرالعبادی و انتخاب عادل عبدالمهدی، مواضع عراق درباره تحریم‌های ایران صریح‌تر و شفاف‌تر از قبل شده و نخست‌وزیر جدید عراق هم اخیرا در دیدار با جمعی از اصحاب رسانه این کشور به موضع‌گیری شفاف و صریحی در قبال تحریم‌های خصمانه و یک‌جانبه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخت. عادل عبدالمهدی در پاسخ به سوالی درباره تحریم‌های خصمانه آمریکا علیه ایران و اینکه عراق در این زمینه چه موضعی خواهد گرفت، تصریح کرد: ما در برنامه و شیوه وزارتی تاکید کردیم که بخشی از نظام تحریم‌ها نیستیم، اینکه آمریکا تحریم‌هایی را علیه کشور و اشخاصی تحمیل کرده به خودش مربوط است و سیاست خود آمریکاست. این (تحریم‌های آمریکا علیه ایران)، تصمیم عراق نیست، حتی این تصمیم (آمریکا)، تصمیمات بین‌المللی (مبتنی بر قطعنامه‌های بین‌المللی) هم نیست.  او درخصوص موضع حیدرالعبادی نیز ابراز کرد: «می‌توانم بگویم ما اکنون عراق را در زاویه دیدگاه صحیح قرار دادیم، در شیوه و برنامه وزارتی گفتیم بخشی از نظام تحریم‌ها نیستیم، ما همچنین بخشی از هیچ تجاوزی علیه هیچ کشوری نیستیم، مثلا کشورهایی هستند که با غرب یا ایالات‌متحده آمریکا دشمنی دارند، ما بخشی از سازمان‌های مشخصی به‌منظور هدف قرار دادن منافع کشورها نیستیم، اختلافات فراوان منطقه‌ای و بین‌المللی وجود دارد، محورهایی وجود دارد، کشوری علیه یک کشور دیگر است، ما درحالت جنگ علیه کشوری نیستیم،‌ همچنان که جزئی نیستیم که هر طرف ثالثی را که در عراق براساس قراردادها و توافقات دوجانبه و براساس قانون اساسی حضور دارد،‌ هدف قرار دهیم به‌استثنای طرف‌های تروریستی متجاوز به عراق. ما توانستیم این مساله را به طرف آمریکایی و تمام طرف‌ها تفهیم کنیم، اینکه ما از حاکمیت عراق دفاع می‌کنیم، ما به هیچ کشوری ضرر نمی‌رسانیم.»

تاکید و تایید رئیس‌جمهوری جدید

همزمان برهم صالح، رئیس‌جمهوری جدید عراق که از اواسط مهر ماه به جای فواد معصوم روی کار آمد و سیاست خارجی فعالی را در دستور کار قرار داده است؛ پس از سفر به کویت، امارات و اردن، ۲۶ آبان راهی ایران شد و با همتای ایرانی خود دیدار کرد. از جمله موضوعات مهمی که در این دیدار مورد تاکید طرفین قرار گرفت «افزایش روابط تجاری بین تهران-بغداد» و همچنین «منطقه‌گرایی و ایجاد نظم منطقه‌ای جدید با محوریت ایران و عراق» بود. رئیس‌جمهور عراق در این دیدار با اشاره به ضرورت توسعه و تقویت همکاری‌های ایران و عراق برای مقابله با تروریسم، افراط‌گرایی و تکفیر در منطقه گفت: «مطمئنا عراق بخشی از سازوکار تحریم یا اعمال هرگونه سیاست‌های خصمانه علیه ایران نخواهد بود.»