براساس گزارش مرکز آمار کشور، درصد جمعیت سالمند به جمعیت کل کشور در آخرین سرشماری انجام شده به ۳/ ۹ درصد رسیده است. براساس این آمار درصد جمعیت سالمند کشور از سال ۵۵ تا ۹۵ روند افزایشی داشته؛ به‌طوری‌که تعداد جمعیت سالمند ۶۰ ساله و بیشتر کشور در سال ۹۵ به بیش از ۷ میلیون نفر رسیده که نسبت به سال ۹۰، رشدی معادل ۴/ ۲۰ درصد داشته است. علاوه‌بر این، متوسط رشد سالانه جمعیت در افراد سالمند در دوره ۹۰ تا ۹۵ حدود ۸/ ۳ درصد گزارش شده است در حالی که این نسبت برای کل جمعیت کشور حدود ۲/ ۱ درصد محاسبه شده است. از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد که شاخص پیری جمعیت ایران طی ۶ دهه (از سال ۵۵ تا ۹۵) از حدود ۱۵ نفر در ۱۰۰ نفر به بیش از ۳۸ نفر در ۱۰۰ نفر افزایش پیدا کرده که نشان می‌دهد بیش از ۶/ ۲ برابر شده است. شاخص پیری به تعداد افراد ۶۰ ساله و بیشتر به ازای هر ۱۰۰ نفر جمعیت کمتر از ۱۵ سال اطلاق می‌شود که از تقسیم تعداد افراد ۶۰ ساله و بیشتر به تعداد افراد کمتر از ۱۵ سال ضربدر ۱۰۰ به‌دست می‌آید.

با این تعریف، می‌توان آمار‌ها را این‌گونه تعبیر کرد که در سال ۱۳۹۵، به ازای هر ۱۰۰نفر جمعیت زیر ۱۵ ساله کشور، حدود ۳۹ نفر ۶۰ ساله و بیشتر در کشور زندگی می‌کنند. به‌عبارت دیگر، کشور در حال نزدیک شدن به میانسالی است و تقریبا به کشورهایی با ترکیب جمعیت پیر می‌پیوندد. یکی دیگر از شاخص‌هایی که نشان دهنده تغییر ساختار سنی جمعیت و افزایش جمعیت سالمند است نماگر میانه و میانگین سنی است. روند تغییرات این دو نماگر نشان می‌دهد که میزان آن طی چهل سال اخیر حدود ۱۳ سال در میانه سنی و حدود ۹ سال در میانگین سنی افزایش داشته است. یکی دیگر از شاخص‌هایی که می‌توان با آن ساختار سنی جمعیت را بررسی کرد، شاخص امید به زندگی است. براساس آمار منتشر شده، امید به زندگی در کشور در سال ۹۵، به بیش از ۷۲ سال رسیده است. آمارها نشان می‌دهد که این شاخص برای زنان حدود ۷۶ سال و برای مردان ۷۳ سال است.

نکته دیگری که می‌توان از آمار منتشر شده در حوزه سالمندان استخراج کرد پیر شدن جمعیت شهرها به نسبت روستا‌ها است. آمار‌ها نشان می‌دهد در آخرین سرشماری انجام شده از حدود ۷میلیون نفر جمعیت ۶۰ ساله و بیشتر، ۴/ ۷۲ درصد آنان در مناطق شهری و ۶/ ۲۷ درصد آن در مناطق روستایی سکونت دارند. علاوه‌بر این، آمارهای سال ۹۵ نشان می‌دهد که شاخص پیری جمعیت برای مردان ۳۷ نفر و برای زنان ۴۰ نفر سالمند در ۱۰۰ نفر جمعیت زیر ۱۵ سال بوده که حاکی از پیرتر بودن جمعیت زنان در مقایسه با مردان است.

نسبت وابستگی کل که از حاصل تقسیم مجموع جمعیت ۶۵ ساله و بیشتر و زیر ۱۵ سال بر جمعیت بین ۱۵ تا ۶۴ سال ضربدر ۱۰۰ به‌دست می‌آید یکی از شاخص‌های اندازه‌گیری پیری جمعیت است که به نحوی ارتباط بین افراد بالقوه فعال و مولد را با دو گروه از جمعیت جوان و پیر نشان می‌دهد. این شاخص برای جمعیت کشورها به‌صورت نسبت‌هایی وابستگی کل، جوانی و سالمندی محاسبه می‌شود. گزارش منتشر شده نشان می‌دهد در سال ۹۵، به ازای هر ۱۰۰ نفر جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله بالقوه فعال در کشور، حدود ۴۳ نفر به آنها وابسته هستند. این شاخص برای مناطق شهری و روستایی به ترتیب ۴۱ و ۵۱ نفر است.

نسبت وابستگی جوانی به تعداد افراد زیر ۱۴ سال به ازای هر ۱۰۰ نفر جمعیت بین ۱۵ تا ۶۴ ساله اطلاق می‌شود که از حاصل تقسیم تعداد افراد زیر ۱۵ سال بر جمعیت بین ۱۵ تا ۶۴ سال ضربدر ۱۰۰ بدست می‌آید. آمارها نشان می‌دهد که مقدار نسبت وابستگی جوانی کشور در سال ۹۵، حاکی از وجود حدود ۳۴ نفر افراد زیر ۱۴ ساله به ازای یکصد نفر جمعیت بالقوه فعال در کشور است. مقایسه نشان می‌دهد که میزان نسبت وابستگی پیری بیشتر از مقدار نسبت وابستگی جوانی در سال ۹۵ بوده است. علاوه‌براین، آمارها نشان می‌دهد در حالی که تعداد کل خانوارهای کشور در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۰، ۳/ ۱۴ درصد افزایش داشته است، تعداد خانوارهای دارای سرپرست سالمند دارای افزایشی معادل ۳/ ۲۲ درصد بوده است.

گیلان پیرترین استان کشور

براساس آمارهای سرشماری انجام شده در سال ۹۵ از کل جمعیت کشور از هر ۱۰۰ نفر حدود ۹ نفر در رده سنی سالمند قرار دارند. براساس آمارهای موجود، بیشترین درصد جمعیت سالمندان در مقایسه با کل کشور در بین استان‌های کشور مربوط به استان گیلان با ۲/ ۱۳ درصد، مازندران با ۴/ ۱۱ درصد و مرکزی ۹/ ۱۰ درصد بوده است. در مقابل کمترین درصد جمعیت سالمندان در مقایسه با کل کشور در بین استان‌های کشور مربوط به استان‌های سیستان و بلوچستان با ۹/ ۴ درصد، هرمزگان با ۶ درصد و بوشهر با ۸/ ۶ درصد بوده است. آمار قابل توجه این است که در ۶ استان کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، ایلام، البرز، قم و اصفهان جمعیت مردان سالمند بیشتر از زنان سالمند است. اما در سایر استان‌های کشور جمعیت زنان سالمند از مردان سالمند بیشتر است.

نرخ مشارکت اقتصادی در سالمندان

آمارهای آخرین سرشماری انجام شده در کشور نشان می‌دهد در سال ۹۵، نرخ مشارکت اقتصادی سالمندان ۲/ ۱۸ درصد بوده که این نرخ برای مردان وزنان سالمند به ترتیب ۶/ ۳۰ درصد و ۶ درصد است. علاوه‌براین، نرخ بیکاری سالمندان در سرشماری انجام شده ۲/ ۲ درصد بوده که این نرخ برای مردان و زنان سالمند به ترتیب ۳/ ۲ درصد و ۸/ ۱ درصد است. همچنین آمارها نشان می‌دهد در بین استان‌های کشور در سال ۹۵، بیشترین نرخ بیکاری سالمندان به ترتیب مربوط به استان‌های یزد با ۳/ ۱۸ درصد، سیستان بلوچستان با ۶/ ۷ درصد، گیلان با ۹/ ۳ درصد، اردبیل با ۳ درصد و کرمانشاه با ۸/ ۲ درصد بوده است. در مقابل کمترین نرخ بیکاری سالمندان مربوط به پنج استان خراسان جنوبی با ۶/ ۰ درصد، هرمزگان با ۹/ ۰ درصد، سمنان با یک درصد، قزوین با ۲/ ۱ درصد و مرکزی با ۳/ ۱ درصد بوده است.