پشت‌پرده پیشنهاد مذاکره ترامپ

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، مرکز مطالعات استراتژیک بگین-سادات۱ در گزارشی ضمن پرداختن به اهداف پنهان دولت ترامپ در طرح پیشنهاد مذاکره مستقیم با ایران نوشت: انتشار خبر آمادگی ترامپ برای مذاکره با روحانی بسیاری را غافلگیر کرد. اظهارنظر او باعث ایجاد این احساس حتی در میان نزدیک‌ترین متحدان واشنگتن در خاورمیانه شد که اگرچه ترامپ از این کشور‌ها حمایت می‌کند، اما شریکی غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل اطمینان است. پیشنهاد ترامپ برای مذاکره با روحانی، تصمیم او در خروج از توافق هسته‌ای و بازگرداندن تحریم‌های سرسختانه با هدف بی‌ثبات‌سازی ایران را در سایه‌ای از ابهام قرار داد اما طرح جان بولتون بر خلاف این روند است. او در اوت ۲۰۱۷ برنامه‌ای را بنابر درخواست استیو بنون، مشاور استراتژیک سابق ترامپ تنظیم کرد.این طرح به‌طرز موشکافانه‌ای مباحثی را که ترامپ در توجیه خروج آمریکا از برجام مطرح کرده است و نیز گام‌هایی را که واشنگتن باید در راستای جلب حمایت بین‌المللی برای اجرای رژیم تحریم‌ها بردارد، طبقه‌بندی می‌کند. در این برنامه ادعا شده است: ایران به احتمال بسیارزیاد پس از خروج آمریکا از برجام مذاکراتی را با کاخ سفید آغاز نخواهد کرد؛ اما بهتر است دولت آمریکا راه مذاکره را باز بگذارد تا به قصد اصلی و پنهان ایران برای توسعه تسلیحات هسته‌ای که تا امروز تایید نشده است، پی ببرد.به گزارش «دنیای اقتصاد» این در حالی است که مقامات کشورمان همواره ضمن رد ادعاهای بی‌اساس آمریکا و غرب بر صلح‌آمیز بودن برنامه‌ هسته‌ای ایران تاکید کرده‌اند.با این حال اعلام آمادگی ترامپ برای مذاکره، این اتهام را اثبات نمی‌کند که ایران قصد دارد سلاح هسته‌ای بسازد اما ازسوی دیگر می‌تواند منجر به فراهم آمدن یک نوع توجیه اخلاقی برای آمریکا شود تا حمایت اروپا، روسیه و چین را از توافق هسته‌ای تضعیف کند. کاخ سفید می‌تواند این موضوع را که ایران به درخواست مذاکره پاسخ منفی داده است و پای میز مذاکره نمی‌آید، دستاویزی برای خود قرار دهد.پیشنهاد مذاکره ترامپ درواقع دست‌و‌بال ایران را بسته است. درصورت خودداری از مذاکره ترامپ به هدفش خواهد رسید. ازسوی دیگر نیز مذاکره با ترامپ می‌تواند فشار برخی عناصر تندرو را بر حسن روحانی با این توجیه که مذاکره با آمریکا راه به جایی نمی‌برد افزایش دهد.مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا پس از این پیشنهاد ترامپ ادعا کرد: اگر ایرانی‌ها تغییرات اساسی در نحوه رفتار‌های خود در منطقه انجام دهند و توافقی را قبول کنند که در واقعیت مانع از گسترش تسلیحات ‌هسته‌ای شود در آن صورت رئیس‌جمهوری آماده است تا با ایرانی‌ها پای میز مذاکره بنشیند.از سوی دیگر حمید ابوطالبی، معاون سیاسی حسن روحانی تاکید کرد: روحانی تنها در صورتی حاضر به دیدار با ترامپ است که او با بازگشتن به توافق هسته‌ای و کاهش تخاصم خود علیه جمهوری اسلامی ایران احترام خود را به ملت بزرگ ایران نشان دهد.

جملات ابوطالبی نه‌تنها به موضع خصمانه دیرینه ترامپ علیه ایران، بازگردانده شدن تحریم‌ها و خروج از برجام اشاره داشت؛ بلکه تمرکز آن بر برنامه جان بولتون که سیاست ترامپ نمایانگر آن است، قرار دارد.طرح ضد ایرانی بولتون همچنین تاکید می‌کند که آمریکا باید با مشورت اسرائیل و برخی دیگر از کشور‌های منتخب، گزینه نظامی علیه ایران را بررسی کند. واشنگتن همچنین می‌تواند با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در رابطه با پاسخ به نگرانی‌های آنها نسبت به رفتار ایران همکاری کند.اگرچه کمتر کسی معتقد است که آمریکا یا ایران به‌دنبال تقابل نظامی مستقیم باشند اما بولتون و دیگر مشاوران ترامپ در رابطه با قصد خود برای تغییر رژیم در ایران صریح بوده‌اند. آنها از برخی درخواست‌ها برای سرنگونی نظام ایران همراه با خشونت گروه تروریستی مجاهدین خلق حمایت کرده‌اند؛ گروهکی که از گذشته ارتباط نزدیکی با غرب داشته است، اما از کوچک‌ترین حمایتی در داخل ایران بهره‌مند نیست.ترکی الفیصل، سفیر پیشین عربستان در آمریکا و انگلیس نیز همین موضع را دارد، فردی که دیدگاه‌هایی را مطرح می‌کند که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان ترجیح می‌دهد تا خود آنها را بیان نکند. طرح بولتون نه‌تنها شامل ایجاد پایه و اساس لازم در راستای تلاش برای بی‌ثبات‌سازی ایران از طریق فشار اقتصادی می‌شود؛ بلکه برنامه تحریک برخی اقلیت‌های قومی در ایران را نیز دربر می‌گیرد. این طرح شامل حمایت رسمی از گروه‌های کرد مخالف نظام در ایران، عراق و سوریه، همکاری با بلوچ‌ها در سیستان و بلوچستان و نیز تحریک عرب‌ها در منطقه نفت‌خیز خوزستان می‌شود. بولتون همچنین قصد دارد تا تحویل بمب‌های بانکرباستر (بمب‌هایی با قابلیت نفوذ به عمق زمین و تخریب انبارها و تاسیسات زیرزمینی) به همسایگان ایران را تسریع کند.مصطفی هجری، رئیس حزب دموکراتیک خلق کردستان ماه گذشته در سفری که با دعوت آمریکا به واشنگتن داشت با چند فرد و رئیس دپارتمان امور ایرانیان در وزارت خارجه آمریکا دیدارهایی را برگزار کرده است.این حزب به‌همراه چند گروه مخالف کرد دیگر به‌تازگی و پیش از سفر هجری به واشنگتن در حملاتی که داشته‌اند باعث جان باختن ۹ نفر شده‌اند. چندین گروه کرد در حال مذاکره هستند تا راه‌هایی را برای هماهنگ ساختن تلاش‌های خود در جهت آسیب رساندن به نظام ایران بیابند.همچنین یک اندیشکده سعودی که گفته می‌شود ازسوی محمد‌بن‌سلمان حمایت ‌می‌شود سال گذشته خواستار افزایش حمایت‌ها از بلوچ‌های ایران شده بود.

۱- مرکز بگین-سادات از معدود اندیشکده‌های اسرائیلی فراحزبی و مستقل است که نسبتا استانداردهای بین‌المللی لازم را در اندیشه‌سازی و جهت‌دهی در برخی مسائل سیاسی-امنیتی بین نخبگان صهیونیستی دارد. مرکز بگین سادات به‌عنوان یکی از اندیشکده‌های مهم مستقل اسرائیلی می‌تواند در Plan B اسرائیلی‌ها در مباحث مربوط به همگرایی کشورهای منطقه با اسرائیل تاثیرگذار باشد.