استراتژی جدید آمریکا علیه ایران با واکنش‌های منفی مواجه شد
پاسخ جهانی به «توهمات» پمپئو
واکنش اروپا
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که بارها توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی را بدون جایگزین خوانده، می‌گوید در اظهارات پمپئو روشن نشد که چگونه جامعه جهانی برای تاثیرگذاری بر رفتار ایران در مسائل غیرهسته‌ای، در موقعیت بهتری قرار می‌گیرد و منطقه را در مقابل خطر گسترش سلاح‌های اتمی امن‌تر کرده یا خواهد کرد. فدریکا موگرینی تاکید کرده که توافق هسته‌ای حاصل یک دهه مذاکرات پیچیده و مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل است و بر همین اساس جامعه جهانی انتظار دارد که همه طرف‌ها به تعهدات خود پایبند بمانند. همزمان، وبگاه آمریکایی «واشنگتن‌فری‌بیکن» گزارش داده نمایندگان کنگره آمریکا درحال بررسی یادداشتی هستند که در آن پیشنهادهایی برای مقابله با اقدام کشورهای اروپایی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران مطرح شده است. «فری‌بیکن» طرح کشورهای اروپایی برای فعال‌سازی قوانین موسوم به «قوانین مسدودساز» را که به شرکت‌های اروپایی اجازه می‌دهد تحریم‌های آمریکا را نادیده بگیرند، عرصه مبارزه اروپا و ایالات‌متحده بر سر آینده معاملات تجاری با ایران توصیف کرده است.
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان نیز که در بوئنس آیرس، پایتخت آرژانتین به سر می‌برد از اظهار نظر صریح درباره راهبرد تازه آمریکا و سخنرانی مایک پمپئو خودداری کرده و گفته است در ادامه سفر خود به واشنگتن می‌رود و با همتای آمریکایی خود مذاکره خواهد کرد. همچنین بوریس جانسون، وزیر خارجه بریتانیا با ابراز بدبینی نسبت به دست یافتن به توافقی جدید با ایران می‌گوید بعید است بتوان در یک «زمان‌بندی مشخص» به توافق همه‌جانبه‌ای با تهران دست یافت که مسائلی مانند حضور منطقه‌ای و برنامه موشک‌های بالستیک ایران را نیز در بر بگیرد. همزمان با این واکنش‌ها، ده‌ها تن از دانشگاهیان، پژوهشگران، نویسندگان، هنرمندان، سینماگران و موسیقیدانان ایرانى و غیرایرانى، از جمله یرواند آبراهامیان، جان مرشایمر، نوام چامسکی، جودیت باتلرو، اسلاوی ژیژک و... در نامه‌ای به فدریکا موگرینى مسوول دیپلماسی اتحادیه اروپا خواسته‌اند تا اروپا به توافق با ایران پایبند بماند.
انتقاد اردوغان
از سوی دیگر، رئیس‌جمهور ترکیه با بیان اینکه آنکارا روشن شدن آتش برخی معضلات از جمله مساله توافق هسته‌ای ایران را که قبلا آتش آن خوابیده بود نمی‌پذیرد، گفت: «ما می‌بینیم که سایر طرف‌های توافق به امضاهایشان پایبندند و این وفاداری به توافق در برابر تصمیم دولت آمریکا بسیار مثبت است.» رجب طیب اردوغان روز دوشنبه خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران را مورد انتقاد قرار داد و گفت: کشورهای دارای سلاح هسته‌ای جهان را تهدید می‌کنند. او با اشاره به تعداد کلاهک‌های هسته‌ای در جهان که بیشتر آنها در دست آمریکا و روسیه است، گفت: امروز کسانی که بیش از ۱۵ هزار کلاهک هسته‌ای دارند جهان را تهدید می‌کنند. خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در حالی صورت گرفت که روابط ترکیه به‌عنوان یکی از اعضای ناتو با آمریکا بر سر مواضعی نظیر سوریه و تصمیم ترامپ مبنی بر تغییر محل سفارتخانه در فلسطین اشغالی دچار چالش شده است.
درماندگی و استیصال آمریکا
سخنرانی و درخواست‌های وزیر خارجه آمریکا از تهران با واکنش تند مقام‌های ارشد ایران روبه‌رو شده است. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران ساعتی پس از سخنرانی پمپئو گفت آمریکا به سیاست‌های ۱۵ سال پیش و دوران جورج بوش بازگشته؛ اما نمی‌تواند برای دنیا تصمیم بگیرد. وزارت خارجه ایران نیز با انتشار بیانیه‌ای سخنان مایک پمپئو را نشانه «فقر اطلاعاتی» آمریکا خواند و نوشت که راهبرد تازه واشنگتن «سردرگمی در روندهای تصمیم‌سازی» در این کشور را آشکار می‌کند. در بخشی از متن این بیانیه آمده است: «اظهارات سخیف، توهین‌آمیز و مداخله‌گرانه وزیر خارجه جدید آمریکا و نسبت‌های ناروا به ملت بزرگ و متمدن ایران نشانه استیصال و درماندگی مقام‌های دولت آمریکا در مقابل ملت ایران و تلاش مذبوحانه برای انحراف اذهان جهانی از اقدام غیرقانونی و نقض عهد آمریکا در برجام است.»
وزیر خارجه ایران، محمدجواد ظریف نیز در یک پیام توییتری سیاست خارجی تازه آمریکا را «بازگشت به عادت‌های گذشته» خواند و تاکید کرد که تکرار سیاست‌های غلط گذشته همان «نتایج زیان‌بار» قبلی را به‌دنبال خواهد داشت. ایران اعلام کرده که بدون آمریکا نیز در برجام می‌ماند و به همکاری خود با پنج کشور دیگر طرف توافق هسته‌ای (روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان) ادامه خواهد داد. تهران در عین حال شرط ادامه پایبندی به برجام را ارائه تضمین از طرف کشورهای اروپایی برای فراهم شدن زمینه همکاری‌های اقتصادی و بانکی اعلام کرده است.
راهبرد جدید، دستاوردی نخواهد داشت
رونمایی از این راهبرد در شرایطی است که رئیس شورای روابط خارجی آمریکا با بیان اینکه دیپلماسی «همه یا هیچ» دولت ترامپ در قبال ایران و کره‌شمالی به سیاست تغییر رژیم تبدیل شده است، گفت که این راهبرد در نهایت هیچ دستاوردی در بر نخواهد داشت.ریچارد هاس در پیامی توییتری نوشت: گاهی اوقات دیپلماسی «همه یا هیچ» که در آن خواسته‌ها روی هم تلنبار می‌شوند، به سیاست تغییر حکومت تبدیل می‌شود. او با اشاره به اینکه سیاست دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در قبال ایران و کره‌شمالی تغییر رژیم است، افزود: ما احتمالا نه به نتایج صلح‌آمیز خواهیم رسید و نه به تغییر رژیم. سی‌ان‌ان نیز در گزارشی تحلیلی با انتقاد شدید از استراتژی جدید واشنگتن در برابر ایران تاکید کرد که این استراتژی بر پایه واقعیت بنا نشده است و سیاست خارجی نباید خیال‌پردازانه باشد.
حمایت اسرائیل
اما در طیف دیگر واکنش‌ها، شاهد استقبال و حمایت از راهبرد ضدایرانی آمریکا بودیم. نخست‌وزیر اسرائیل، راهبرد تازه آمریکا علیه ایران را درست ارزیابی کرده و مدعی شده تهران همچنان در پی دستیابی به سلاح اتمی است و نفوذ خود در منطقه را «به‌طور فعال» گسترش می‌دهد. او به دیگر کشورهای جهان توصیه کرد از درخواست‌های مطرح شده در سخنان پمپئو حمایت کنند. نتانیاهو با استقبال از سخنان پمپئو مدعی شد: «توقف غنی‌سازی، تحریم‌های شدید و خروج ایران از سوریه؛ ما عقیده داریم این سیاست، تنها سیاستی است که در نهایت ثبات و صلح را در منطقه خاورمیانه تضمین خواهد کرد.»
استقبال دولت‌های عربی
در همین حال برخی متحدان منطقه‌ای آمریکا، مانند امارات متحده‌عربی و بحرین از راهبرد تازه ایالات متحده در قبال ایران استقبال کرده‌اند و مدعی شده‌اند اقدام یکپارچه بین‌المللی می‌تواند جلوی خطرهای ناشی از سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی را بگیرد. امارات متحده عربی از گفته‌های پمپئو استقبال کرده است. وزیر مشاور در امور خارجی آن کشور، مدعی شد «تلاش‌های یکپارچه تنها راهی است که به ایران نشان می‌دهد از توسعه‌طلبی و تاخت و تازش دست بردارد.» وزیر خارجه بحرین نیز گفته است راهبرد ارائه‌شده از سوی وزیر خارجه آمریکا «نشان‌دهنده عزم برای مقابله با خطرات ناشی از سیاست‌های ایران که امنیت و ثبات منطقه را به‌خطر انداخته است و کمک می‌کند تا کاستی‌های توافق اتمی رفع شوند.» بحرین تاکید کرده است با سیاست‌های ایالات‌متحده در قبال ایران همراهی خواهد کرد.
ارسال نظر