تحلیل نشریه «آتلانتیک» از سرنوشت برجام
بولتون برای نابودی برجام دنبال «چکش» می‌گردد
دونالد ترامپ تاکنون از بازگرداندن تحریم‌های مجدد علیه ایران خودداری کرده و خواستار کسب امتیازات جدید از این کشور شده است. وی تهدید کرده است که اگر ایران تا ۱۲ مه توافق هسته‌ای را اصلاح نکند تحریم‌های هسته‌ای آمریکا به‌طور خودکار بازخواهند گشت. اما نکته جالب این است که همه نمایش حول تصمیم دونالد ترامپ به تایید پایبندی ایران به توافق می‌چرخد درحالی‌که هیچ شکی وجود ندارد که ایران به تمام تعهدات خود در قبال برجام پایبنده بوده، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ۹ بار پایبندی ایران را تایید کرده است و مقامات کشورهای اروپایی هم به این امر اذعان داشته‌اند. همچنین جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا در همین ماه در گزارشی بیان کرد که ایران به‌طور کامل به تعهدات خود در زمینه هسته‌ای پایبند بوده است، بنابراین مساله نباید پایبندی ایران به تعهداتش در برجام باشد بلکه مساله اصلی پایبندی آمریکا به برجام است. روزنامه‌نگاران آمریکایی اغلب توافق هسته‌ای ایران را یک توافق تجاری توصیف کرده‌اند که براساس گزارش سی‌ان‌ان، ایران در قبال تعلیق تحریم‌های اقتصادی متعهد به پذیرش محدودیت در زمینه برنامه هسته‌ای شده است. اما توافق هسته‌ای ایران چیزی بالاتر از لغو تحریم‌های هسته‌ای است و آمریکا باید از ادغام ایران در اقتصاد جهانی ممانعت نکند.
در بخش ۲۶ برجام، ایالات‌متحده آمریکا و متحدانش متعهد می‌شوند که با حسن نیت نهایت تلاش خود برای دوام این توافق و پیشگیری از ایجاد تداخل در تحقق منتفع شدن ایران از لغو تحریم‌ها را انجام دهند. در بخش ۲۹ برجام، ایالات‌متحده آمریکا و اروپا متعهد شده‌اند که از اتخاذ هرگونه سیاستی که به‌صورت مستقیم بر عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران تاثیر منفی می‌گذارد، خودداری کنند. همچنین در بخش ۳۳ برجام، به انجام اقداماتی برای تضمین دسترسی ایران به حوزه‌های تجاری، فناوری، مالی و انرژی به توافق رسیده‌اند. دولت ترامپ تمام این بندها را نقض کرده است. واشنگتن‌پست در گزارشی که از نشست ناتو در ماه مه گذشته داده بود بر این تاکید کرد که دونالد ترامپ درصدد راضی کردن شرکای اروپایی‌اش برای توقف قراردادهای تجاری با ایران بوده است. سپس وی در اجلاس جی ۲۰ در آلمان اظهار کرد که کشورها باید تجارت خود را با دولت‌هایی که حامی تروریسم هستند - بنا به ادعای او مانند ایران - متوقف کنند. هر دو اقدام فوق، تعهد آمریکا را مبنی بر اینکه از اتخاذ سیاست‌هایی که مستقیما بر عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران تاثیری منفی دارند خودداری کنند، نقض می‌کند.
علاوه بر این دولت ترامپ همچنین مرتکب نقض بندهای دیگر این توافق هم شده است. در بخش ۲۲ این توافق، ایالات‌متحده آمریکا ملتزم به لغو برخی از محدودیت‌ها و اجازه فروش هواپیمای مسافربری تجاری و قطعات و خدمات مرتبط با آن به ایران بوده است. در دستورالعمل‌های اوفک تصریح شده که موسسات غیرآمریکایی که در تولید محصولاتشان بیش از ۱۰ درصد کالاهای ساخت آمریکا به‌کار رفته است نیز برای فروش یا اجاره هواپیما به ایران به مجوز دولت آمریکا نیاز دارند. اگر چه اوفک با صدور مجوز در دولت اوباما با فروش ۱۰۶ هواپیما به شرکت هواپیمایی ایران ایر را داده است اما به نقل از دیدگاه اریچ فراری قانونگذار واشنگتن که در حوزه تحریم‌ها کار می‌کند به المانیتور گفت: «درخواست‌های صدور مجوز برای صادرات هواپیما به ایران افزایش یافته است اما اوفک تاکنون نسبت به درخواست آنها واکنشی نشان نداده است. همچنین برخی از تراکنش‌ها و معاملات خاصی را که در دولت اوباما مجوز داده شده هم اجرا نمی‌کنند.»
ما در گذشته هم شاهد عدم پایبندی ایالات‌متحده آمریکا به تعهداتش بوده‌ایم؛ برای نمونه در سال ۱۹۹۴ میلادی زمانی که دولت کلینتون یک قرارداد هسته‌ای با کره‌شمالی امضا کرد. در این قرارداد، کره‌شمالی در ازای دریافت نفت سوخت سنگین (برای تامین برق) و کمک در ایجاد رآکتور آب سبک جدید و عادی‌سازی روابط (تعهدات آمریکا) متعهد شد که برنامه هسته‌ای خود را متوقف کند. اما در ماه نوامبر، جمهوری‌خواهان نسبت به این قرارداد ابراز تردید کردند و آنها کنترل مجلس سنا را به دست گرفتند و در سال‌های بعد کنگره هر دو تعهد آمریکا را زیر پا گذاشت. همچنین در سال ۲۰۰۲ در زمان جرج بوش پسر، آنها بار دیگر با کره‌شمالی مذاکره کردند و طبق این قرارداد در ازای توقف تهدیدات نظامی و لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا، کره‌شمالی متعهد به لغو برنامه هسته‌ای خود شد اما جنگ‌طلبان دولت بوش از همان توافق ۱۹۹۴ مخالف بودند و از هر گونه مذاکره جدی با کره‌شمالی خودداری می‌کردند. جان بولتون بر این نکته تاکید کرد که من از برنامه غنی‌سازی اورانیوم به مثابه چکشی برای نابود کردن چارچوب توافق استفاده کردم.
درحال حاضر وی در جست‌وجوی چکش دیگری برای نابود کردن توافق هسته‌ای با ایران است. اما اگر ترامپ از خروج از برجام خودداری کند و تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را بازنگرداند، بسیاری از رسانه‌ها به دلیل تصمیم آمریکا برای تداوم پایبندی به توافق هسته‌ای جشن خواهند گرفت اما این اقدام به‌نظر من اشتباه است زیرا دولت ترامپ هیچ وقت به‌طور کامل به توافق هسته‌ای با ایران پایبند نبوده و نخواهد بود. بنابراین سوال اصلی این نیست که آیا وی توافق هسته‌ای را نقض می‌کند یا خیر، بلکه سوال این است که ترامپ چگونه توافق هسته‌ای را نقض می‌کند. در حقیقت ما حداقل پس از دوران جنگ سرد هیچ وقت نسبت به تعهدات خود در حوزه قراردادهای هسته‌ای خوب عمل نکرده‌ایم. بنابراین مهم است که آمریکایی‌ها بدانند که باید آمریکا به‌عنوان یک نظام دموکراسی قابل اعتمادتر از دشمنانش باشد. دولت آمریکا تا زمانی که مردم آن نخواهند، خود را به یک استاندارد بالاتر پایبند نخواهد کرد.
ارسال نظر