پنج چالش مهم ترامپ برای خروج از برجام
ترامپ چهار شرط برای تکمیل برجام تعیین کرد که عبارتند از: بازرسان بین‌المللی بتوانند از هر محلی به‌طور فوری بازرسی کنند، ایران هرگز نتواند به قابلیت ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک شود، توافق و محدودیت‌های موقت فعلی، دائمی باشند و برنامه هسته‌ای و برنامه موشکی ایران در نظام حقوقی آمریکا تفکیک‌ناپذیر باشند. ترامپ کنگره و اتحادیه اروپا را تهدید کرد درصورت عدم تحقق این شروط، از برجام خارج خواهد شد. چنین رفتاری با اتحادیه اروپا و فراتر از آن، شوک‌آور بود. متن فعلی برجام حداکثر شفافیت و بازرسی از برنامه هسته‌ای ایران و عدم انحراف به سمت ساخت بمب هسته‌ای را تضمین کرده بنابراین دوشرط اعلام شده ترامپ را قبلا شامل می‌شود درحدی که هیچ عضوی از معاهده عدم اشاعه(ان‌پی‌تی) تعهدات حداکثری مذکور را نپذیرفته است.
در برجام محدودیت‌هایی درمورد برنامه هسته‌ای ایران پیش‌بینی شده از ۸ تا ۲۵ سال که بعد از آن شرایط عادی برقرار خواهد شد و ایران در چارچوب پروتکل الحاقی فعالیت‌های هسته‌ای خود را ادامه خواهد داد. به همین دلیل ۹۰ نفر از دانشمندان هسته‌ای آمریکا اخیرا در حمایت از برجام اعلام کردند که این توافق دربرگیرنده قوی‌ترین مکانیزم‌های پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. اما دو شرط دیگر ترامپ درمورد دائمی کردن محدودیت‌های موقت فعلی و مرتبط کردن توان موشکی ایران به برجام، به معنی مذاکرات مجدد قدرت‌های جهانی برای تغییر متن فعلی برجام است که هر پنج قدرت جهانی مذاکره‌کننده با ایران با آن مخالف هستند ضمن اینکه نقض فاحش معاهده ان‌پی‌تی خواهد بود. بهره‌مندی از غنی‌سازی برای مصارف صلح‌آمیز حق قطعی ایران است. معاهده مذکور نیز بر عدم تبعیض حق اعضا در بهره‌مندی از تکنولوژی صلح‌آمیز هسته‌ای تاکید کرده است.
همچنین معاهده ان‌پی‌تی به هیچ عنوان متعرض توان دفاعی کشورها در بهره‌مندی از سلاح‌های متعارف نشده است. بنابراین این حق مسلم ایران است که از توانمندی موشکی برخوردار باشد. هیچ معاهده بین‌المللی هم وجود ندارد که کشورها را از داشتن توان موشکی برای دفاع از خود منع کرده باشد. به همین دلیل پیتر جنکینز، سفیر پیشین انگلیس در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که ترامپ هیچ حقی ندارد که محدودیت‌هایی فراتر از برجام دیکته کند. درعین حال چنانچه ترامپ بخواهد اولتیماتوم خود را دنبال کرده یا از برجام خارج شود، تصمیم او برای آمریکا و تلاش‌های جامعه جهانی در مورد عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای عواقب پنج‌گانه زیر را خواهد داشت.
اول: در داخل آمریکا همه ارگان‌های کلیدی همچون کنگره، شورای امنیت ملی، پنتاگون، وزارت خارجه، وزارت انرژی و سازمان‌های امنیتی آمریکا با خروج یکجانبه این کشور از برجام مخالف هستند زیرا معتقدند برجام مانع دسترسی ایران به بمب هسته‌ای می‌شود و خروج یکجانبه ترامپ نیز باعث انزوای بین‌المللی آمریکا خواهد شد.
دوم: غرق کردن برجام موجب بی‌اعتمادی جهانی به آمریکا شده و هرگونه انگیزه کره‌شمالی برای مذاکره هسته‌ای را از بین خواهد برد. در چنین شرایطی، آمریکا به سختی خواهد توانست ازهرگونه حمایت برای حمله احتمالی نظامی به کره‌شمالی برخوردار شود زیرا که جامعه جهانی آمریکا را مسوول شعله‌ور کردن مجدد بحران هسته‌ای ایران خواهد دانست.
سوم: برجام به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده و سایر اعضای دائم آن حامی آن هستند. براساس منشور سازمان ملل، اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت برای همه اعضا الزام‌آور است. نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت آن هم توسط یک عضو دائم این شورا، موجب بی‌اعتبار شدن این شورا شده ضمن اینکه به مدل اجماع برای حل بحران‌ها لطمه وارد خواهد کرد.
چهارم: اکثر متحدان کلیدی آمریکا همچون اروپا، ژاپن، استرالیا، کانادا و کره‌جنوبی نیز مخالف خروج آمریکا از برجام هستند. این حاکی از یک شکاف بی‌سابقه در جبهه غرب شده و درصورت ادامه آن، شانس همکاری‌های مشترک غرب در سایر موارد همچون روسیه و کریمه را دشوار خواهد کرد.
پنجم: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز با تاکید مکرر پایبندی ایران به برجام، تاکید کرده بود که خروج آمریکا از برجام، آژانس را با چالش جدی در انجام تعهداتش مواجه خواهد کرد. برجام دستاورد بزرگی برای آژانس است، زیرا که جامع‌ترین توافق تاریخ هسته‌ای است. برجام یک استاندارد جدید برای آژانس جهت حل هر بحران هسته‌ای جدید است به نحوی که با وجود برجام، مواردی مثل بحران هسته‌ای کره‌شمالی تکرار نخواهد شد. پنج چالش فوق، موجب عدم خروج ترامپ از برجام شد ضمن اینکه این چالش‌ها برای ترامپ درمورد خروج یکجانبه از برجام در ماه مه همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.
ترامپ در جهت نابودی میراث اوباما، سرسختانه با برجام مبارزه می‌کند. بنابراین به‌جای مبارزه با میراث موفق جامعه جهانی در استفاده از دیپلماسی در حل بحران هسته‌ای ایران، بهتر است ترامپ به این میراث به‌عنوان مدل و سرمایه‌ای برای حل سایر بحران‌های منطقه استفاده کند و با تقویت دیپلماسی چند جانبه منطقه‌ای و جهانی برای حل بحران‌های خانمان‌سوز منطقه همچون بحران یمن، سوریه، عراق و افغانستان، میراث بزرگ‌تری از خود به‌جای گذارد. امروزه جامعه جهانی به‌جای زیر پاگذاشتن نرم‌های بین‌المللی توسط آمریکا، بیش از هر زمان دیگر به یک کاخ سفید معتدل و معقول نیازمند است تا بتواند صلح و امنیت را تقویت کند. اگر ترامپ با شعار «اول آمریکا» نرم‌های بین‌المللی و خواست جامعه جهانی را زیر پا بگذارد، موجب خواهد شد که «آمریکا آخر» دستاوردش باشد. از طرف دیگر ترامپ هنوز این فرصت را دارد تا درک کند که تسهیل اجرای برجام، میراث او را صیقل خواهد داد.
ارسال نظر