ریشه ناکامی‌های نظامی عربستان عكس:Saudi press agency

با وجود اینکه‌ عربستان سعودی یکی از خریداران عمده تسلیحات در جهان محسوب می‌شود، اما نیروی نظامی این کشور تهدیدی برای ایران به‌شمار نمی‌رود و توانایی مقابله با جنگ‌های نیابتی به شیوه قرن بیست و یکم در منطقه خاورمیانه را ندارد.

سایت خبری-تحلیلی «عصر ایران» تحلیل بیزنس اینسایدر را منتشر کرده‌است که در پی می‌آید: «در چند سال گذشته، عربستان سعودی که خود را درگیر مداخله نظامی در جنگ داخلی یمن کرده، آغازگر یک بحران دیپلماتیک با قطر بوده و خود را در سیاست داخلی لبنان – ماجرای استعفای پرحرف و حدیث حریری- درگیر کرده و در هر سه مورد با ناکامی مواجه شده است.» به‌نظر می‌رسد همه این موارد یک هدف مشترک دارند: «وارد آوردن فشارعلیه نفوذ ایران در منطقه.» اما کارشناسان معتقدند ارتش سعودی توان و کشش برآوردن جاه‌طلبی‌های عربستان سعودی را ندارد. این ارتش با وجودی که سعودی‌ها یکی از عمده‌ترین خریداران تسلیحات مدرن در جهان هستند، به‌عنوان یک نیروی بی‌اثر جلوه‌گر شده است. «مایکل نایتس»، کارشناس نظامی اندیشکده «واشنگتن برای مطالعات خاورمیانه» درباره رقابت کنونی بین ایران و عربستان سعودی به بیزینس اینسایدر گفت: «‌واقعیت این است که ایران عملکرد بهتری در نزاع منطقه‌ای با عربستان سعودی داشته است.» او افزود: «هیچ‌کس در رده فرماندهان ستاد کل نیروهای مسلح ایران از تهدید نظامی سعودی‌ها در زمین نبرد ترسی ندارد.»

جنگ – فرسایشی- سه ساله سعودی‌ها علیه حوثی‌های یمن که چشم‌اندازی برای پایان، مطابق خواست سعودی‌ها ندارد، به خوبی کمبودهای نظامی سعودی‌ها را در برابر دشمن منطقه‌ای‌شان یعنی ایران، نشان داده است.  به گفته نایتس: «آنچه ما در مورد آن صحبت می‌کنیم این است که عملکرد سعودی‌ها در یک جنگ نیابتی چگونه است، چون نزاع‌هایی که امروزه در منطقه خاورمیانه وجود دارد، از جنس جنگ‌های نیابتی است نه جنگ‌های تمام‌عیار بین ارتش‌ها.» ارتش عربستان سعودی با دو مشکل اصلی مواجه است. یکی اینکه ارتشی بسیار بزرگ اما کم‌تحرک است و دیگر اینکه زرادخانه آن برای یک جنگ متعارف بزرگ به‌جای جنگ‌های نیابتی - و کوچک - قرن ۲۱ طراحی شده است. البته همه گناه ناکارآمدی‌های نظامی سعودی مربوط به تجهیزات آن نمی‌شود. سال گذشته، عربستان سعودی چهارمین خرج‌کننده تولید تسلیحات جهان پس از روسیه بود. براساس گزارش نشریه دفاعی «جینز دیفنس»، عربستان سعودی بزرگ‌ترین خریدار سلاح در جهان در سال ۲۰۱۴ بوده است.

داده‌های «موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم» نیز نشان می‌دهد که عربستان سعودی دومین واردکننده سلاح در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ است. واردات این کشور از سال ۲۰۱۲ به این‌سو، بیش از ۲۰۰ درصد افزایش یافته است. تسلیحات خریداری شده از سوی عربستان سعودی به هیچ عنوان کم‌کیفیت نیست. بیشتر سخت‌افزارهای نظامی ارتش عربستان سعودی از شرکت‌های آمریکایی خریداری می‌شود. در واقع، ۱۳ درصد از کل صادرات اسلحه ایالات متحده در سال ۲۰۱۶ به پادشاهی سعودی بوده است. شرکت‌های انگلیس و اسپانیا نیز به ترتیب دومین و سومین فروشندگان بوده‌اند.

زرادخانه نیروی هوایی سلطنتی عربستان سعودی شامل جنگنده‌های «یوروفایتر» یکی از پیشرفته‌ترین جنگنده‌هایی است که ارتش‌های اروپایی به آن مجهز هستند؛ همچنین نیروی هوایی سعودی از جنگنده‌های آمریکایی F-۱۵ تشکیل شده که در سه دهه گذشته لقب «سلطان بی‌نظیر آسمان» را داشته و هنوز هم دارند. سعودی‌ها همچنین مدلی پیشرفته از این جنگنده را سفارش داده‌اند که به «- F-۱۵SA سعودی» معروف شده و از امسال تحویل آن به ارتش سعودی آغاز شده است. نیروی زمینی ارتش عربستان سعودی نیز به همه نوع ادوات و تجهیزات پیشرفته نظامی از تانک‌های «M۱A۲ Abrams» گرفته تا خودروهای زرهی«M۲ برادلی» تا هلی‌کوپترهای «آپاچی» و «یواچ ۶۰ بلک هاوک» مجهزند.  در زمینه نیروی دریایی نیز غالب تجهیزات و ناوگان این کشور ساخت آمریکا است و به‌طور خاص برای عربستان سعودی ساخته شده است. جدیدترین ناوچه‌های موسوم به «الریاض» نیز نسخه‌های اصلاح شده ناوچه‌های پیشرفته «لافایت» فرانسه است. با وجود این تجهیزات و تسلیحات، عربستان سعودی امروزه یکی از مجهزترین ارتش‌های جهان را در اختیار دارد. با این وجود اما ارتش عربستان سعودی «ترس» را در قلب دشمنان خود یا دشمنان احتمالی قرار نمی‌دهد. یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها از کاستی‌های نظامی ارتش عربستان در سال‌های گذشته در مرزهای جنوب غربی این کشور یعنی در جنگ یمن، دیده می‌شود. با وجود گذشت نزدیک به سه سال از آغاز جنگ یمن - که در ائتلافی به رهبری سعودی از سوی کشورهای دیگر خلیج فارس و عربی پشتیبانی می‌شود - شورشیان حوثی هنوز هم فعال بوده و همچنان بزرگ‌ترین شهر و پایتخت یمن یعنی شهر صنعا را در کنترل خود دارند.

علاوه بر این، حوثی‌ها ثابت کرده‌اند که قادر به حملات – متقابل- علیه عربستان هستند. حوثی‌ها در ماه‌های گذشته حملاتی را علیه نیروهای مرزی عربستان سعودی و ناوگان دریایی امارات متحده عربی و حتی حملات موشکی به عربستان سعودی، ترتیب داده‌اند. حمله موشکی اخیر به فرودگاه شهر ریاض، آخرین نمونه آن بوده است که ارتش سعودی را غافلگیر کرد.  سعودی‌ها کارزار نظامی سختی در یمن پیش رو داشته‌اند. آنها باید با حوثی‌ها که یک نیروی نظامی به خوبی آموزش دیده و مجهز هستند، بجنگند. با این حال، عربستان سعودی از اعزام نیروهای زمینی به یمن خودداری می‌کند که برای برنده شدن در جنگ یمن ضروری است. به گفته مایکل نایتس: «ما نمی‌دانیم که آیا ارتش عربستان می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر جنگ یمن داشته باشد یا نه، زیرا ما در این جنگ فقط نیروی هوایی عربستان را دیدیم.» به گفته او: «به‌طور کلی، حملات هوایی قادر نیست تاثیر شگرفی در این نوع جنگ با یک گروه شبه‌نظامی مسلح که به خوبی قادر به پنهان شدن است، داشته باشد.» براساس تخمین نایتس، عربستان سعودی برای ایجاد تاثیر شگرف در نبرد یمن باید بین ۱۰ تا ۲۰ هزار نیروی زمینی را به این کشور اعزام کند، درحالی‌که سعودی‌ها این کار را نکرده‌اند؛ شاید به این دلیل که به گفته نایتس رهبران سعودی می‌دانند که در این زمینه ضعف‌های قابل‌توجهی دارند.

این نقاط ضعف عبارتند از فقدان تجهیزات پشتیبانی و تجربه مورد نیاز برای انجام چنین کاری. به گفته نایتس: «سعودی‌ها هیچ تجربه‌ای در عملیات اعزام نیروی زمینی ندارند.» علاوه بر این، نیروهای زمینی عربستان برای نبرد زمینی در ابعاد گسترده‌ای همانند جنگ یمن، آموزش کافی ندیده‌اند. از همین رو این نیروها در صورت اعزام ممکن است بیش از آنکه ضربه بزنند، متحمل تلفات شوند. «بلال ساعب»، عضو ارشد و مدیر برنامه‌های امنیتی اندیشکده «واشنگتن برای مطالعات خاورمیانه» در این باره به بیزنس اینسایدر گفت: «عربستان سعودی به آسیب‌پذیری‌های نیروی زمینی‌اش واقف است... این نیروها ممکن است علاوه بر آسیب‌پذیری و تلفات گسترده خودشان در صورت اقدام نظامی در یمن، آسیب‌ها و تلفات عظیمی ایجاد کنند.» از نظر نایتس عربستان سعودی باید تعداد نیروهای ارتش خود را کاهش داده و روی استخدام کیفی نیرو و آموزش متمرکز شود و واحدهای نظامی کوچکی تاسیس کند که قادر باشند با متحدان محلی کار کنند. او معتقد است هم اکنون فشار نظامی قابل‌توجهی از سوی ائتلاف سعودی به روی حوثی‌ها وارد نمی‌شود چون ارتش عربستان قادر به ایجاد فشار نظامی گسترده در روی زمین علیه حوثی‌ها نیست.

جنگ کنونی در یمن تنها یک نمونه از نفوذ رو به گسترش ایران در جنگ‌های نیابتی منطقه است. برای مثال نیروی حزب‌الله اکنون از نیروی ارتش لبنان مجهزتر و سازمان یافته‌تر است. همین طور گروه حماس و گروه‌های شبه نظامی شیعه در عراق که هم‌پیمان ایران محسوب می‌شوند. نیروهای نظامی سعودی هر چقدر هم چشمگیر‌تر باشند باید با توجه به نیازهای کنونی سعودی‌ها در منطقه بازسازی و تجدید سازمان شوند. ارتش سعودی قادر به عملکرد مناسب در جنگ‌های کوچک و نیابتی کنونی در خاورمیانه نیست و بیشتر با ذهنیت جنگ سردی یک جنگ تمام عیار تجهیز و بزرگ شده است.