ظریف یکشنبه شب ۳۰ مهر (۲۲ اکتبر) در یک نشست خبری در پرتوریا، پایتخت آفریقای‌جنوبی به آمریکا هشدار داد که هرچه زودتر دیدگاه غلط خود را اصلاح کند و از حمایت عربستان سعودی در کشتار کودکان و سالخوردگان یمن دست بردارد. وزیر امورخارجه ایران گفت: «متاسفانه متحدان آمریکا که برای چپاول دلارهای نفتی آنها این خوش‌خدمتی و خوش‌رقصی‌ها را برای آنها انجام می‌دهند، عامل بی‌ثباتی و بحران در منطقه بودند.» ظریف همچنین در مورد سخنان تیلرسون که خواسته است کسانی که در برابر داعش مقاومت کردند به خانه‌های خود برگردند نیز تاکید کرد: «باید گفت آنها در خانه‌های خود هستند و منتظر دستور کسی هم نبوده و نخواهند بود.»

او ادامه داد: «چراکه اگر تاکنون منتظر دستور تیلرسون و دولت آمریکا بودند امروز ما داعش را در بغداد و اربیل داشتیم.» وزیر امورخارجه تاکید کرد: «خوشحالم که آنها هیچ‌گاه به‌جز دستور مرجعیت، به دستور کسی دیگر گوش ندادند و از خانه و کاشانه خود دفاع کردند.» وزیر امورخارجه ایران در پاسخ به سوالی درباره تشکیل شورای هماهنگی روابط عراق و عربستان در پی سفر نخست‌وزیر عراق به این کشور عنوان کرد: «روابط عراق با همسایگانش امری است که به دولت عراق مربوط می‌شود. جمهوری اسلامی بر خلاف ایالات‌متحده که منافع خود را در اختلاف و تفرقه در منطقه می‌بیند، منافع خود را در همکاری و همراهی کشورهای منطقه می‌بیند لذا همراهی و همکاری عراق با همسایگان عرب این کشور به هیچ‌وجه برای منافع ایران مضر نیست بلکه ما آن را در جهت منافع خودمان ارزیابی می‌کنیم.»

رکس تیلرسون، وزیرخارجه آمریکا روز یکشنبه در نشست خبری مشترک با عادل الجبیر، وزیرخارجه عربستان در ریاض، در ادامه ادعاهای خود سپاه پاسداران را متهم کرد که منطقه را به نابودی کشانده است. او از حشدالشعبی که با داعش می‌جنگد خواست که به خانه‌هایشان برگردند و اداره و بازسازی مناطقی را که از اشغال داعش خارج شده به مردم این مناطق بسپارند.

ظریف یکشنبه شب در توییتر هم به این انتقادها واکنش نشان داد و نوشت: «عراقی‌هایی که برای دفاع از خانه و کاشانه خود علیه داعش به‌پا خاستند، دقیقا باید به چه کشوری برگردند؟» او در همین توییت سیاست خارجی آمریکا را که «دلارهای نفتی آن را دیکته می‌کند» شرم‌آور خواند. رکس تیلرسون، وزیر امورخارجه آمریکا، روز یکشنبه سفر شش روزه خود به خاورمیانه را از ریاض و با دیدار با ملک‌سلمان، پادشاه عربستان آغاز کرد. مقابله با افزایش نفوذ ایران در منطقه یکی از مهم‌ترین اهداف سفر تیلرسون عنوان شده است. این سفر گرچه به نام بررسی بحران روابط محور سعودی با دوحه صورت گرفت، اما رویکرد رویارویی با ایران به دلیل رویکردهای دونالد ترامپ، سایر موضوعات اولویت داشت. به گزارش فاکس‌نیوز، وزیرخارجه آمریکا، امیدوار است که در خلال سفرش به خاورمیانه، به هدفی دست یابد که مدت‌ها است سیاستمداران آمریکایی را فریفته خود ساخته است؛ ایجاد ائتلافی میان عربستان سعودی و عراق و بستن درهای جهان عرب به روی ایران. در شرایطی که آمریکا برای ترمیم شکاف میان کشورهای حوزه خلیج‌فارس و قطر می‌کوشد، تیلرسون پرچمدار ترامپ برای دستیابی به هدف جاه‌طلبانه‌ای است که چندان دست‌یافتنی به‌نظر نمی‌رسد و بیشتر به یک قمار ژئوپلیتیک شباهت دارد. مقامات آمریکایی برای محدود ساختن نفوذ ایران محور تازه‌ای می‌جویند.

بنا به تحلیل المانیتور، آمریکا می‌کوشد زمینه‌های اندک همکاری عراق و عربستان را تقویت کند و تارهای نازک ارتباط بغداد و ریاض را مستحکم‌تر سازد زیرا در ماه‌های اخیر نشانه‌های بهبود روابط دیده شده است. نشانه‌هایی نظیر سفر مقتدی صدر، روحانی شیعه عراقی به عربستان و سفر عادل الجبیر، وزیر امورخارجه عربستان سعودی به بغداد و بازدید حیدرالعبادی، نخست‌وزیر عراق از جده در ماه ژوئن.

با استراتژی ترامپ موافقیم

همزمان با این تحولات، رئیس پیشین سازمان اطلاعات عربستان در یک کنفرانس صهیونیستی در نیویورک شرکت و علیه ایران سخنرانی کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از المیادین، ترکی‌الفیصل در این کنفرانس از استراتژی جدید ترامپ علیه ایران حمایت کرد. براساس این گزارش، مهم‌ترین محورهای این کنفرانس صهیونیستی اوضاع فلسطین، اوضاع سوریه و پرونده هسته‌ای ایران بود. ترکی‌الفیصل در این کنفرانس گفت: کسانی که توافق هسته‌ای ایران را تایید کردند، تصویر زیبایی از آینده آن ترسیم کرده بودند، اما محقق نشد.

رئیس پیشین سازمان اطلاعات عربستان در حاشیه این کنفرانس در گفت‌وگو با پایگاه خبری آی‌۲۴ نیوز ضمن اشاره به اینکه ایران را باید به چالش کشید، گفت: «ملک‌سلمان، پادشاه عربستان بعد از سخنرانی ترامپ فورا استراتژی او را تایید کرد و ما نه‌تنها در مورد احتمال گسترش برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران بلکه در مورد سیاست مداخله‌‌جویانه ایران در امور کشورهای عربی موافق استراتژی ترامپ هستیم.»

از سوی دیگر اودی دیکل، فرمانده بازنشسته نیروی اطلاعات نظامی ارتش رژیم صهیونیستی نیز مدعی شد: «ما در آینده به منظور مقابله با سلطه ایران نفوذ بیشتری در سوریه خواهیم داشت.» او با توصیف کردن سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران به مامور ویژه خاورمیانه، گفت: «او در جای‌جای منطقه حضور دارد.» تحلیلگران معتقدند که اتحاد عربستان سعودی و عراق می‌تواند از دامنه نفوذ رو به گسترش ایران، از خلیج‌فارس تا دریای مدیترانه بکاهد. در شرایط کنونی که دولت عراق برای بازسازی مناطق بازپس‌گرفته شده از داعش، نیازمند کمک‌های خارجی است و از سوی دیگر با تنش‌های ناشی از همه‌پرسی استقلال کردستان دست به گریبان است، این موضوع اهمیت ویژه‌ای یافته است. تلاش برای نزدیک‌تر ساختن ریاض و بغداد تازگی ندارد، اما آمریکایی‌ها امیدوارانه ادعا می‌کنند تحولات ماه‌های اخیر در منطقه، فرصت مناسبی برای تحقق این ایده پدید آورده است.