گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ نشان می‌دهد
ثابت ماندن «ضریب جینی»
ضریب جینی که مهم‌ترین معیار سنجش توزیع درآمد است؛ در حالی در سال گذشته در رقم ۳۹/ ۰ثابت مانده است که اقتصاد کشور در سال گذشته رشد ۱۱ درصدی را تجربه کرده بود. به علاوه، سهم چهل درصد طبقه ثروتمند از کل ثروت جامعه اندکی افزایش یافته است. رشد اقتصادی ۱۱ درصدی در سال گذشته در کنار افزایش نسبی سهم چهل درصد طبقه بالا، می‌تواند حاکی از انتقال درآمد از گروه کم درآمد جامعه به گروه میانی باشد. به عبارت دیگر، رشد اقتصادی تجربه شده در سال قبل، سهم درآمدی طبقه پایین را به نفع طبقه میانی کاهش داده است.
رشد مثبت هزینه خانوارها
در آخرین گزارش مرکز آمار، تغییرات هزینه خانوار در دو مقیاس فصلی و سالانه ارائه شده است. در این گزارش که اولین بار است در مقیاس فصلی منتشر می‌شود، کل هزینه خانوار به دو دسته خوراکی و غیر خوراکی تقسیم می‌شود. کل هزینه مصرف نهایی خانوار به قیمت ثابت در سال ۱۳۹۵، نسبت به سال قبل از آن ۲/ ۳ درصد افزایش داشته است. در همین سال، اگر چه هزینه گروه‌های خوراکی خانوار با ثبت ۱/ ۰ درصد رشدتغییر چندانی نداشته، اما گروه‌های غیر خوراکی با ثبت ۱/ ۴درصد رشد، افزایش قابل توجهی را تجربه کرده است. اطلاعات این گزارش که در مقیاس فصلی نیز ارائه می‌شوند، نشان می‌دهد که در اولین فصل سال جاری نسبت به فصل مشابه در سال گذشته، کل هزینه مصرفی خانوار حدود ۷ درصد رشد داشته است. هزینه‌های خوراکی در فصل بهار امسال، ۴/ ۱ درصد و هزینه‌های غیر خوراکی ۳/ ۸ درصد رشد داشته‌اند.
ضریب جینی درجا زد
علاوه بر رشد اقتصادی پایدار که همواره مهم‌ترین هدف سیاست‌گذاران هر اقتصادی بوده است، چگونگی توزیع این درآمد بین طبقه‌های مختلف درآمدی نیز مورد توجه جدی قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، در دو اقتصاد فرضی که رشد پایدار و برابری را تجربه کرده‌اند، اقتصادی که این رشد در همه طبقات اقتصادی اتفاق افتاده به مراتب مطلوب‌تر از اقتصادی است که صرفا طبقه درآمدی بالای آن رشد داشته است. در همین راستا، به منظور اندازه‌گیری میزان برابری درآمد در یک جامعه از شاخص ضریب جینی استفاده می‌شود. این ضریب در محدوده اعداد بین صفر و یک تغییر می‌کند. هر چه ضریب جینی به صفر نزدیک‌تر باشد، به معنی برابری بیشتر ثروت است و این‌گونه تفسیر می‌شود که ۱۰ درصد فقیر جامعه ۱۰ درصد ثروت جامعه را در دست دارند. هر چه ضریب یاد شده به یک نزدیک‌تر باشد، نا برابری به بیشترین حد می‌رسد و به این معنی است که طبقه فقیر جامعه تقریبا صفر و طبقه ثروتمند تقریبا همه ثروت جامعه را در دست دارند.
انتقال ثروت در طبقات پایین
در گزارش فصلی منتشر شده از سوی مرکز آمار، داده‌های مربوط به ضریب جینی نشان می‌دهد که این ضریب در سال گذشته با ثبت رقم ۳۹/ ۰ درصد نسبت به سال ۱۳۹۴ تغییری نکرده است. این در حالی است که بر مبنای همین گزارش، رشد اقتصادی در سال ۱۳۹۵، معادل ۱۱ درصد اعلام شده است. به عبارت دیگر، درآمد ملی افزایش قابل توجه را تجربه کرده و ضریب جینی هیچ تغییری نداشته است. برای توجیه این اتفاق، دو حالت را می‌توان تصور کرد. در حالت اول، ممکن است ثروت تولید شده در سال گذشته، به یک نسبت روی ثروت تمام اقشار مختلف جامعه انباشت شده باشد که این مطلوب ترین حالت ممکن است.
در حالت دوم ممکن است، تغییر درآمد در بین طبقات مختلف به نحوی اتفاق افتاده که ضریب جینی تغییر نکرده باشد. بر مبنای اطلاعات گزارش شده از سوی مرکز آمار، نسبت سهم ۱۰ درصد ثروتمند جامعه به ۱۰ درصد فقیر جامعه از ۶۵/ ۱۲ واحد در سال ۱۳۹۴ به حدود ۱۳ واحد در سال گذشته افزایش یافته است. به همین ترتیب نسبت سهم چهل درصد ثروتمندجامعه به چهل درصدفقیرجامعه از حدود ۴ به ۱/ ۴ واحد افزایش یافته است. به عبارت دیگر، در سال گذشته ۴۰ درصد پر درآمد جامعه به نسبت حجم بیشتری از رشد اقتصادی تجربه شده را نسبت به ۴۰ درصد کم درآمد جامعه صاحب شده‌اند. افزایش ثروت نسبی چهل درصد بالا نسبت به چهل درصد پایین را می‌توان به سناریو‌های مختلفی نسبت داد. در سناریوی اول ممکن است سهم چهل درصد بالای جامعه افزایش یافته باشد و سهم چهل درصد پایین جامعه ثابت مانده باشد. با توجه به اینکه ضریب جینی در مجموع ثابت مانده است، این حالت نمی‌تواند اتفاق بیفتد.
در سناریوی دوم، ممکن است سهم چهل درصد بالای جامعه تغییر قابل توجهی نسبت به سال ۱۳۹۴ نکرده باشد، ولی سهم چهل درصد پایین کاهش یافته باشد. کاهش سهم درآمدی چهل درصد پایین جامعه اگر به ۲۰ درصد میانی انتقال یافته باشد، می‌تواند ثابت بودن ضریب جینی درسال گذشته را توجیه کند. به عبارت دیگر، در این سناریو رشد ثروت اتفاق افتاده در سال گذشته باعث شده است که سهم چهل درصد بالا از کل ثروت جامعه ثابت بماند ولی یک تغییر سهمی بین ۶۰ درصد طبقه پایین اتفاق افتاده باشد. به این صورت که سهم چهل درصد پایین به نفع بیست درصد میانی کاهش یافته باشد.
ارسال نظر