سه پیام اقدام آمریکا در سوریه

دکتر «رحمن قهرمان پور»
تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه 　

اقدام دولت ترامپ در حمله به پایگاه نظامی الشعیرات در حمص سوریه تفاسیر مختلفی را به‌دنبال داشته است. اگرچه نمی‌توان به صراحت گفت که این عملیات مشخصا کدام کشور و کدام اولویت را نشانه گرفته است؛ اما این اقدام در واقع سه معنا دارد: اول اینکه، دولت ترامپ می‌خواهد به افکار عمومی نشان دهد که برخلاف نظرات رایج مبنی بر اینکه واشنگتن در سوریه تابع نظرات مسکو است، با روس‌ها اختلاف‌نظر دارد و حمله به این پایگاه در واقع به این معناست که آمریکا به‌نوعی به مواضع روسیه حمله کرده است.

در واقع، حرکت آمریکا در حمله به سوریه بیشتر از آنکه به ضرر ایران باشد به ضرر روسیه است که فعلا نقش اصلی را در روند صلح سوریه دارد. روسیه است که می‌خواهد بین منافع بازیگران در سوریه توازن ایجاد کند؛ بنابراین مسکو باید بیشتر از دیگران نگران تبعات این اقدام دولت ترامپ باشد. دوم، ارسال این پیام که دولت ترامپ یک دولت پیش‌بینی‌ناپذیر است و حتی دولت‌هایی چون ترکیه و عربستان سعودی که گمان می‌کنند مواضع سفت و سختی علیه ایران دارند، نیز نمی‌توانند بر این رویکرد تاکید ویژه کنند. اظهارات متناقض رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا مبنی بر بقای دولت اسد و اینکه بلافاصله با وقوع این حمله می‌گوید دولت اسد باید کنار رود، تاییدی بر پیش‌بینی‌ناپذیر بودن دولت ترامپ است. سوم، ارسال پیام قاطعیت به کشورهای منطقه است. در واقع برخلاف تحلیل‌هایی که رویکرد ترامپ را اقتصادی و معامله‌گرایانه می‌دانند، ترامپ نشان داد که براساس محاسبات سیاسی و امنیتی عمل می‌کند و خیلی هم تابع ملاحظات اقتصادی-تجاری نیست و اگر زمانی تشخیص دهد، می‌تواند برخلاف اوباما، در سوریه اقدام قاطعی انجام دهد. در پایان باید گفت که دولت ترامپ در این حرکت خود الزاما دنبال ارسال پیام مستقیم به ایران نیست؛ ضمن اینکه یک هفته قبل دولت ترامپ اعلام کرده بود مخالف ادامه سیاست براندازی بشار اسد است. بنابراین فعلا نمی‌دانیم سیاست واقعی واشنگتن در سوریه کدام است؛ ادامه همکاری با روند صلح سوریه یا تشکیل یک ائتلاف جدید غربی با محوریت آمریکا به قصد تضعیف ائتلافی که روسیه تشکیل داده است.