استیضاح یا ترمیم کابینه؟

 شیرین جمشیدیان :  مجلس به دنبال ترمیم کابینه دولت است و این خواسته خود را با طرح استیضاح 8 وزیر به نمایش گذاشته است، اما گویا دولت قصدی برای تغییر در کابینه ندارد. اگرچه برخی از این استیضاح‌ها هدف‌های سیاسی را دنبال می‌کند با این حال بسیاری از نمایندگان مجلس باتوجه به وضعیت معیشتی مردم به دنبال استیضاح وزرای ذی‌ربط هستند. 

برهمین اساس روز گذشته محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در نطق پیش از دستور خود در صحن علنی مجلس با اشاره به مشکلات معیشتی مردم تاکید کرد: آنچه امروز مهم‌تر است به آن بپردازیم دغدغه‌ها و نگرانی‌های مردم در گرانی‌ افسارگسیخته‌ کالاهای‌ معیشتی مخصوصا افزایش‌ قیمت ارز و طلاست که بخشی از دلایل یا بهانه‌ گرانی‌ها به شمار می‌آید؛ لذا بر حسب وظیفه‌ خود به مردم بگویم مجلس با جدیت این مساله را پیگیری کرده است و پیگیری خواهد کرد.

وی ادامه داد: در هفته‌ای‌ که نمایندگان در حوزه‌های انتخابیه پیگیر مسائل منطقه‌ای بودند، به عنوان رئیس‌ مجلس و روسای‌ کمیسیون‌های‌ اقتصادی و برنامه‌وبودجه و برخی دیگر از نمایندگان در جلسات متعدد با وزرا و اعضای هیات دولت گرانی‌ها و افزایش قیمت ارز را مورد بررسی قرار دادیم. در سه‌شنبه هفته‌ جاری جلسه‌ نظارتی با حضور وزرای اقتصاد، جهاد کشاورزی، صمت و روسای سازمان برنامه بودجه و بانک مرکزی درباره جلوگیری از کاهش قدرت خرید مردم، اجرای قانون کالابرگ و مدیریت بازار ارز برگزار می‌شود.

به گزارش ایسنا، رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: اگر این اقدامات به نتیجه نرسد، برای رسیدن به کمترین زمان و تنش، اولویت با ترمیم کابینه توسط دولت است و اگر اصلاحات ضروری توسط دولت صورت نگیرد، نمایندگان مجبور به آغاز فرآیند استیضاح خواهند شد.

اما گرانی‌ها پس‌لرزه‌های دیگری را نیز در مجلس به دنبال داشت و برخی نمایندگان در تذکراتی نسبت به افزایش افسارگسیخته کالاها انتقاد کردند؛ حتی جبار کوچکی‌نژاد، نماینده مردم رشت در مجلس در جمع خبرنگاران اعلام کرد که اگر کابینه ترمیم نشود، طرح سوال از رئیس‌جمهور را در صحن علنی مطرح خواهیم کرد.

 از سوی دیگر محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه مشترک معاونان اول قوای قضائیه و مجریه با اشاره به فشار و جنگ اقتصادی دشمنان با کشور و مردم پس از شکست در جبهه نظامی و جنگ ۱۲ روزه تصریح کرد: دولت با همفکری و همکاری سایر قوا به‌دنبال حل مسائل معیشتی، مدیریت اقتصادی کشور و پیروزی در جبهه جنگ اقتصادی دشمنان است.

همزمان سخنگوی دولت نیز با تاکید بر برنامه‌ریزی برای پاسخگویی به دغدغه‌های معیشتی مردم گفت: مدیریت گرانی‌ها و حفظ قدرت خرید مردم را در اولویت اقدامات اجرایی قرار داده‌ایم، اما همان‌طور که دولت موظف به پاسخ‌گویی درباره اجرای سیاست‌هاست، مجلس در قبال قوانین مصوب و پیامدهای تصمیمات تقنینی، مسوولیت دارد.به نظر می‌رسد تعدادی از نمایندگان نسبت به استیضاح برخی از وزرا مصمم هستند و برهمین اساس مجتبی یوسفی، نماینده اهواز در مجلس روز گذشته در تذکری گفت: طرح سوال و استیضاح وزیر نیرو را دادیم. وزیر جهاد و وزیر راه هم هست همه اینها مطرح شده بود مطمئنا در یک ماه آینده دوباره برق صنعت و برق منازل مردم قطع می‌شود و این تذکر را دادیم که سر زمان خودش بحث استیضاح در دستور کار قرار گیرد.

استیضاح وزرای دولت چهاردهم در مجلس اگرچه از اواخر سال گذشته کلید خورد، اما در ماه‌های اخیر استفاده از این ابزار نظارتی از سوی نمایندگان افزایش پیدا کرده است و در حال حاضر برای 8 استیضاح امضا جمع‌آوری می‌شود. با این حال گفته می‌شود تعداد امضاهای برخی از این استیضاح‌ها در حال کاهش است. پیش از این اعلام شد که 4 استیضاح در هیات‌رئیسه مجلس اعلام وصول شده که البته هیچ‌کدام هنوز در صحن علنی مجلس اعلام وصول نشده و گفته می‌شود که دلیل آن پس گرفتن برخی از امضا‌ها است. استیضاح وزیر نیرو جزو طرح‌هایی بود که به نظر می‌رسید در صحن علنی مجلس رای بیاورد و استیضاح‌کنندگان نیز مصر به نظر می‌رسیدند، اما در حال حاضر گفته می‌شود که نمایندگان به وزیر مهلت دادند. امضای استیضاح وزیر صمت، وزیر ورزش، وزیر ارشاد و وزیر جهاد کشاورزی نیز در حال کاهش است. با این حال یک نماینده مجلس می‌گوید که استیضاح وزرای تعاون، راه و جهاد کشاورزی بیش از سایر وزرا جدی است. البته استیضاح وزیر نفت نیز مطرح است که به نظر نمی‌رسد به نتیجه برسد.

مصطفی پوردهقان، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با اشاره به طرح استیضاح وزرای دولت چهاردهم، گفت: اگر دولت چشم بینا و گوش شنوا داشته باشد با توجه به سیگنال‌ها و حجم بالای استیضاح‌هایی که هر روز ما در کارتابل نمایندگی می‌بینیم که در حال جمع‌آوری امضا برای استیضاح وزرا هستند، اقدامی در جهت ترمیم کابینه انجام می‌دهد. البته اینکه این استیضاح‌ها به سرانجام می‌رسد یا خیر موضوع دیگری است.

او ادامه داد: استیضاح‌هایی که در مجلس مطرح است نشان می‌دهد که دولت وضعیت نامناسبی را در حوزه اقتصادی و معیشتی مردم ایجاد کرده است و بر این اساس هم مردم و به تبع آن نمایندگان مردم به شدت گله‌مند و ناراضی هستند. البته در فاصله یک سال شرایط خاصی بر کشور حاکم شد که ما درک می‌کنیم اما اینها بهانه‌ خوبی برای این نیست که ما برنامه‌ای نداشته باشیم و کاری را به درستی انجام ندهیم.

این نماینده مجلس تصریح کرد: در حال حاضر فشارهای اقتصادی عجیب و غریبی را شاهد هستیم و به لحاظ شاخص‌های اقتصادی، سخت‌ترین شرایط بر مردم حاکم شده است. بر همین اساس تاکنون استیضاح 8 تن از وزرا مطرح است و استیضاح یعنی عملکرد وزرا از تذکر، سوال و تحقیق و تفحص گذشته و نارضایتی شدیدی وجود دارد. او افزود: از سوی دیگر مبنای مجلس بر این بود که با دولت وفاق، همکاری و همراهی داشته باشد. در این راستا با بسیاری از وزرا که استیضاح‌شان مطرح است، جلساتی برگزار شد و مجلس مهلت زمانی داد منتها برای چند نفر از وزرا مجلس برای استیضاح‌شان محکم ایستاده است. به گفته این نماینده مجلس، برخی از وزرا به‌جای آنکه مسائل اصلاحی خود را انجام بدهند مکرر به دنبال مدیران استانی‌شان هستند که نماینده‌ها را راضی به پس گرفتن امضای استیضاح‌ کنند. 

مثلا اعتبار برای یک پروژه یا یک جاده اختصاص دهند و به هر عنوانی به دنبال این هستند که رضایت نمایندگان را بگیرند که این اقدام بسیار موضوع را بدتر می‌کند و نشان‌دهنده این است که وزیر و آن وزارتخانه به‌جای اینکه به دنبال اصلاحات کلان وزارتخانه‌اش باشد و خروجی آن را ما در معیشت مردم ببینیم اما به سمت دیگری رفته است.

پوردهقان تصریح کرد: بسیاری از امضاهای استیضاح وزرا به بهانه‌های مختلف پس گرفته شده است. برخی به عنوان اینکه یک مهلت مجدد به دولت بدهیم، پس گرفته شده و برخی هم به دلیل اینکه هیات‌رئیسه فعلا نظری بر این استیضاح ندارد. برخی از امضاهای استیضاح‌ها نیز به این دلیل پس گرفته شده که رئیس مجلس اعلام کرده به صورت حضوری به رئیس‌جمهور می‌گویم که اصلاحات را انجام دهد و نظر مجلس را به طور شفاهی ابلاغ می‌کند. به هر حال به هر بهانه‌ای به این سمت رفته‌ایم که استیضاح‌ها بلاتکلیف است و اگر این روند ادامه پیدا کند تا پایان سال استیضاح برخی از وزرا قطعی است. او تاکید کرد: برخی استیضاح‌ها تا پایان سال قطعی است، چراکه در حال فروپاشی اقتصادی هستیم که یا همه در حال تماشای آن هستند یا در حال صرف فعل‌های منفی هستند که نداریم، نمی‌شود، نمی‌توانیم و... که همه اینها برای جامعه‌ای است که تاب‌آوری‌اش در حوزه اقتصادی و معیشتی رو به اتمام است.

به گفته پوردهقان، طرح استیضاح وزیر نفت نیز برای جمع‌آوری امضا در کارتابل نمایندگان آمده است. این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس بیان کرد: در خصوص جمعی از وزرای اقتصادی گله‌مندی مجلس در خصوص عملکردشان وجود دارد. خارج از اینکه در نهایت این وزرا با تعامل کنار می‌روند یا نمایندگان به دلیل مصلحت از استیضاح منصرف می‌شوند، دولت حتما باید چاره‌اندیشی کند و خودش دست به اصلاح بزند.

پوردهقان با اشاره به عدم اعلام وصول هیچ‌کدام از استیضاح‌ها در صحن علنی مجلس اظهار کرد: 4 طرح استیضاح وزرا به هیات‌رئیسه رسیده و هیات‌رئیسه هم باید به زودی این استیضاح‌ها را اعلام وصول کند اما زمانی که استیضاح در حال پس گرفتن امضا است وزارتخانه‌ها مهلت می‌گیرند تا امضاها را پس بگیرند. در هفته جاری باید دید این استیضاح‌ها به کجا رسیده است.

او در خصوص اینکه کدام استیضاح‌ها در حال پس گرفتن امضا هستند، گفت: اطلاع دارم که امضاهای استیضاح وزیر صمت و وزیر نفت را پس گرفته‌اند. همزمان امضاهای وزارت جهاد در استان‌ها پیگیری می‌شود که پس گرفته شود. امضاهای وزیر ورزش نیز در حال کاهش است. این نماینده مجلس در پاسخ به اینکه کدام استیضاح را جدی‌تر می‌بینید، خاطرنشان کرد: استیضاح وزیر رفاه و وزیر جهاد جدی‌ است.

او در خصوص سرنوشت استیضاح وزیر نیرو گفت: چند جلسه از سوی وزیر نیرو با نمایندگان برگزار شد و مجدد یک مهلتی را استیضاح‌کنندگان به وزیر دادند و منتظر هستند که ببینند ایشان به وعده‌هایشان عمل می‌کنند یا خیر. 

پور‌دهقان در مورد اینکه آیا برخی نمایندگان برای دستیابی به اهدافشان از جمله راه‌اندازی برخی پروژه‌ها اقدام به امضای استیضاح نمی‌کنند، بیان کرد: اگر بگویم این‌گونه نیست حرف صحیحی نیست و حتما برخی با این اهداف استیضاح را امضا می‌کنند. نمایندگان در حوزه‌های انتخابیه مسائل و مباحث‌شان را نگاه می‌کنند و برخی شهرها 10 سال است که منتظر دستور یک وزیر هستند تا کارشان جلو برود. اما اینکه صرفا به‌خاطر این موضوع استیضاح پس گرفته شود قطعا به این صورت نیست و نمایندگان به دلیل اینکه شرایط اقتصادی کشور خاص است نمی‌خواهند شرایط را بدتر کنند. 

او ادامه داد: از سوی دیگر اعتقاد ما بر این است که در بسیاری از استیضاح‌ها با تعویض یک فرد اتفاقات خاصی نمی‌افتد همچنان که در استیضاح وزیر اقتصاد دوستانی که سیاسی وزیر را استیضاح کردند و قول دادند که ارز ارزان شود، اما روند اشتباهی بود و شرایط نه تنها بهتر نشد بلکه بدتر هم شد.

این عضو کمیسیون صنایع مجلس اظهار کرد: برخی وزرا با مجلس تعامل می‌کنند و حرف نمایندگان را می‌شنوند و همین امر به کاهش امضاها کمک می‌کند. اما به قدری نا‌رضایتی عمومی در حوزه اقتصادی ایجاد شده که دولت حتما باید خودش دست به تغییرات بزند در غیر این‌صورت مجلس قطعا ورود و از حقوق ملت دفاع خواهد کرد.

پور‌دهقان در خصوص برخی از اظهارنظرهای دولتی‌ها مبنی بر اینکه قصدی برای تغییر در کابینه وجود ندارد، تصریح کرد: آقای رئیس‌جمهور گفته‌اند من با هر وزیری که دست داده‌ام تا آخرش هستم که این حرف اشتباه است رئیس‌جمهور باید عملکرد وزرا را رصد کند و قطعا بعد از یک سال ایشان باید به وزرا نمره بدهند، در این شرایط یک وزیر مردود می‌شود و یک وزیر نمره عالی می‌گیرد. در دنیای سیاست و کار اجرایی این حرف‌ها مطرح نیست.

او تاکید کرد: اما برداشت من این است که دولت حتما دست به تغییرات خواهد زد. چرا که به قدری فشار از طرف مردم به دولت وجود دارد که دولت قطعا به این سمت خواهد رفت. اما اگر دولت نخواهد اقدامی در این راستا انجام دهد و بر این ادبیات اصرار کند مجلس قطعا اقدام خواهد کرد.