کابوس ایران در حیات سیاسی کارتر

انقلاب اسلامی ایران و فرار محمدرضا پهلوی از ایران، ماجرای استرداد محمدرضا پهلوی به ایران، اشغال سفارت آمریکا و به گروگان گرفته شدن ۴۴۴روزه ۵۲ دیپلمات‌ آمریکایی در تهران، شکست عملیات پنجه عقاب در صحرای طبس برای آزادی گروگان‌های آمریکایی، صدور اولین تحریم‌های آمریکایی علیه ایران، توقیف کلیه دارایی‌های ایران در بانک‌های آمریکایی و شعبه‌های خارجی، توقف خرید نفت از ایران، تشکیل نیروی موسوم به «واکنش سریع» در خلیج فارس، و قطع رابطه سیاسی ایران و آمریکا از جمله رویدادهایی بود که درکارنامه سی‌و‌نهمین رئیس‌جمهور آمریکا در مورد ایران تا لحظه آخر زندگی‌اش حک شد.

 درواقع کارتر هیچ‌گاه نتوانست شکست خود در ماجرای تسخیر سفارت کشورش در تهران و شکست عملیات طبس را از کارنامه کاری‌اش پاک کند؛ مسائلی که درکنار بحران‌های داخلی کشورش در آن زمان، از او یک رئیس‌جمهور ناکام یا بداقبال از حزب دموکرات ساخت.

 کارتر به‌عنوان یک رئیس‌جمهور دموکرات از سال ۱۹۷۷تا ۱۹۸۱ برای یک دوره چهارساله رئیس‌جمهور آمریکا بود و درنهایت در رقابت با رونالد ریگان جمهوری‌خواه شکست خورد. یکی از مهم‌ترین دلایل شکست کارتر در کارزار انتخاباتی‌اش ناتوانی او در حل پرونده گروگان‌گیری دیپلمات‌های آمریکایی در تهران بود. از همان‌جا بود که نام ایران دیگر او را رها نکرد. تایم‌لاین زیر درواقع بخش بزرگی از کارنامه کاری کارتر در ارتباط با ایران است:

۱۷ ژانویه ۱۹۷۹: کارتر در یک کنفرانس خبری اظهار کرد که شاه ایران را ترک کرده است (روز قبل) و حکومت بختیار بر اساس قانون اساسی در راس امور است.

۱ فوریه ۱۹۷۹: امام خمینی (ره) از تبعید در فرانسه بازگشت تا رهبری انقلاب اسلامی ایران را بر عهده بگیرد.

۱۲ فوریه ۱۹۷۹: کارتر در یک کنفرانس خبری بر آمادگی آمریکا برای همکاری با دولت ایران تاکید کرد. او همچنین نسبت به محدودیت در صادرات انرژی ایران ابراز نگرانی کرد.

۴ نوامبر ۱۹۷۹: ۶۶ دیپلمات آمریکایی در سفارت آمریکا در تهران (لانه جاسوسی آمریکا) توسط دانشجویان خط امام گروگان گرفته شدند. ایران در ادامه ۱۴نفر از آنها را آزاد کرد.

۱۱ دسامبر ۱۹۷۹: واردات نفت از ایران ممنوع شد.

۱۳ نوامبر ۱۹۷۹: رونالد ریگان، فرماندار سابق کالیفرنیا، در یک سخنرانی تلویزیونی ملی نامزدی خود را برای ریاست‌جمهوری اعلام کرد.

۱۴ نوامبر ۱۹۷۹: با دستور اجرایی، کلیه اموال دولت ایران مسدود شد.

۱۵ دسامبر ۱۹۷۹: محمدرضا پهلوی به اصرار ایالات متحده، به اقامت ۱۰هفته‌ای‌اش در آمریکا پایان داد و این کشور را به مقصد پاناما ترک می‌کند.

۱۱ آوریل ۱۹۸۰: کارتر در جلسه مصاحبه با سردبیران و پخش‌کنندگان تلویزیونی گفت: در مورد گروگان‌هایی که در سفارت نگهداری می‌شوند، «ما حق استفاده از هر وسیله‌ای را که طبق قوانین بین‌المللی مجاز است برای خود محفوظ می‌دانیم».

۲۸ آوریل ۱۹۸۰: استعفای سایروس ونس، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، به دلیل عدم حمایت و مخالفت با تصمیم کارتر برای انجام ماموریت نظامی نجات گروگان‌های آمریکایی در ایران.

۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰: تبادل نظر با خبرنگاران در مورد جنگ ایران و عراق و آغاز تهاجم نظامی عراق به ایران که مصادف با آخرین ماه‌های ریاست‌جمهوری جیمی کارتر بود.

۴ نوامبر ۱۹۸۰: رونالد ریگان در انتخابات آمریکا پیروز شد و کارتر با ۴۹رای الکترال در مقابل ۴۸۹رای الکترال، از دور دوم ریاست‌جمهوری آمریکا بازماند.

۱۹ ژانویه ۱۹۸۱: صدور بیانیه‌ الجزایر و امضای دستورالعمل اجرایی آن توسط جیمی کارتر در آخرین روز ریاست‌جمهوری‌اش.

۲۰ ژانویه ۱۹۸۱: به دنبال صدور بیانیه‌ الجزایر و انتقال حدود هشت‌میلیارد دلار از دارایی‌های ایران از بانک فدرال «رزرو» نیویورک و شعب خارجی بانک‌های آمریکایی به یک حساب امانی دولت الجزایر نزد بانک انگلیس، ۵۲آمریکایی چند ساعت پیش از پایان ریاست‌جمهوری کارتر آزاد شدند و از طریق الجزایر روانه‌ آمریکا شدند و به این ترتیب بحران گروگان‌گیری دیپلمات‌های آمریکایی پس از ۴۴۴روز پایان یافت. درواقع کارتر در حالی کاخ سفید را ترک کرد که پرونده به گروگان گرفته شدن دیپلمات‌هایش در ایران را نتوانست به سرانجام برساند و گروگان‌ها ۲۰دقیقه پس از سخنرانی رونالد ریگان در مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری‌اش از سوی ایران آزاد شدند.

سال‌ها پس از ترک کاخ سفید، جیمی کارتر در سال ۲۰۱۴در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌ان‌بی‌سی درباره بحران گروگانگیری و تصمیمات دشواری که در دوران ریاست‌جمهوری‌اش گرفت، صحبت کرد. به گزارش یورنیوز، او در آن مصاحبه ادعا کرد: «من می‌توانستم دوباره انتخاب شوم اگر علیه ایران اقدامی نظامی انجام می‌دادم. این کار نشان می‌داد که من قوی، قاطع و مرد هستم.»

جیمی کارتر مدعی شد: «من می‌توانستم ایران را با سلاح‌هایی که داشتیم از نقشه محو کنم. اما در این فرآیند بسیاری از انسان‌های بی‌گناه کشته می‌شدند و این احتمالا شامل گروگان‌ها هم می‌شد. به همین دلیل من در برابر تمام این توصیه‌ها ایستادگی کردم و در نهایت همه دعاهایم مستجاب شد و تمامی گروگان‌ها سالم و آزاد به خانه بازگشتند.»

او همچنین در مصاحبه دیگری که درسال ۲۰۱۵ انجام داد درباره بزرگ‌ترین پشیمانی‌اش در دوران ریاست‌جمهوری‌اش گفت: «کاش یک هلی‌کوپتر دیگر می‌فرستادم تا گروگان‌ها را نجات دهد و من دوباره انتخاب می‌شدم.»

بسیاری معتقدند کابوس انقلاب اسلامی ایران و ماجرای تسخیر سفارت آمریکا در ایران هیچ گاه جیمی کارتر را رها نکرد. سرنوشت هم با او یاری نکرد و روز درگذشت او به‌نوعی با ایران گره خورد. روز سفر تاریخی‌اش به تهران.