راهنمای صادرات غذا به عراق
برای ما؛ به‌رغم اینکه هنوز کشورهایی هستند که می‌توان با آنها روابط تجاری بین‌الملل برقرار کرد، اما همچنان عراق جزو اولویت‌های اساسی طبقه‌بندی می‌شود. چرا که؛
• روابط سیاسی دو کشور در شکل و فرمت مناسبی قرار دارد و حتی تجربه جنگ هشت ساله هم نتوانسته خدشه عمیقی به آن وارد کند.
• دو کشور از نقاط مشترک مذهبی فرهنگی پررنگی برخوردار هستند که این موضوع خود، کاهنده هزینه فرصت تلقی خواهد شد.
• در میان کشورهای همسایه، ایران بیشترین مرز زمینی را با عراق دارد که مزیت صادرات را دوچندان خواهد کرد.
• بازار عراق، بازاری بکر است و مادامی که بخش عظیمی از کشورهای دنیا دارای ذهنیت جنگ و آشفتگی (مخصوصا سال‌های اخیر) نسبت به آن باشند، این عرصه خالی از بازیگران بزرگ خواهد بود و می‌توان از این فرصت غنی برای ورود و توسعه کسبوکار بهره برد.
در این حین و با نگاهی گذرا بر آمار و گزارش‌های رسمی منتشر‌شده، متوجه می‌شویم که مطابق با آیین‌نامه‌های کشور عراق، گروه محصولات غذایی از جمله کالاهای مجاز بوده و اتفاقا در سبد پرسود‌ترین اقلام قرار می‌گیرند. لطمه‌های شدید وارد‌شده به زیرساختهای کشور از یکسو و فاصله زیاد تا مرز خودکفایی از سوی دیگر مهم‌ترین علل تبدیل عراق به سومین کشور وارد‌کننده عمده مواد غذایی در میان کشورهای عربی خاورمیانه هستند.
علاوه بر اینها، نرخ صعودی زاد و ولد (تقریبا 2درصد) طی چند سال اخیر در کنار سرعت بالای پیشرفت عراق در حوزه‌های تغذیه و سلامت چراغ سبزهایی هستند برای تولیدکننده‌های عظیم منطقه که نقش پررنگ‌تری را در بازار غذای جمعیت 40 میلیونی این کشور ایفا کنند.
ما کجاییم؟
درحال حاضر سهم عمده صادرات ایران به بازار عراق بوده که در این بین درصد معقولی از این حجم به محصولات غذایی اختصاص دارد چراکه تقریبا اکثریت ساکنان این کشور مسلمان و 70درصد آنان شیعه هستند و تمایل به مصرف محصولات حلال دارند. اما سوال بزرگ‌تر این است که؛ چگونه می‌توان به این بازار ورود کرد؟ و اینکه پس از ورود، چگونه به سهم بازار بیشتری دست یابیم؟ پاسخ به این سوال در گرو توجه به چند نکته راهبردی است:
• با‌کیفیت باشیم: عراقی‌ها و در مقیاس بزرگ‌تر کشورهای عربی، کالای بی‌کیفیت قبول نمی‌کنند و بدیهی هم هست در بازاری که ورود محصولات از تمامی کشور‌ها آزاد است، منطقی نیست کمیت کیفیت لنگ بزند. این یعنی رعایت کامل مساله امنیت غذا. به زبان ساده‌تر باید کالای مورد نظر در تمام پروسه‌های تولید، لجستیک، فروش و فرآیند‌های وابسته از حیث آلودگی میکروبی، انگلی و شیمیایی کاملا سالم باشد و در همین راستا الزامی است تمامی استانداردهای صادراتی اعم از بررسی کیفیت کالا، نوع بسته‌بندی، فرآیند تولید و... رعایت و مدارک مقتضی اخذ شود.
• گران نباشیم: شاید دور از انتظار باشد اما به‌رغم صادرات روزانه 3میلیون بشکه نفت و مشتقات نفتی در عراق، متوسط درآمد شاغلان عراقی از بازه یک تا یک و نیم میلیون دینار در ماه تجاوز نخواهد کرد که با توجه به هزینه‌های بالای زندگی به خصوص اجاره مسکن، خانواده‌ها به نسبت قدرت خرید بالایی نداشته و ترجیح می‌دهند سبد غذایی مقرون‌به‌صرفه‌ای برای زندگی روزمره تهیه کنند، حال آنکه این موضوع ابدا به معنای ارزان‌فروشی نیست. هوشمندانه‌تر این است که این موضوع را به عنوان تهدیدی بالقوه در نظر گرفت و به کمک ثبات نرخ تورم نزدیک به یک درصد، آن را تبدیل به فرصتی ایده‌آل کرد تا با تبیین استراتژی‌های مناسب قیمت‌گذاری بتوان برای مدت طولانی حاکمیت بازار را بر عهده گرفت.
• فرهنگ بسازیم: راهی که عراق در پیش گرفته همان مسیری است که عمان در میانه آن و امارات و قطر چند بزرگراه از آن بیرون کشیده‌اند و پرواضح است که با شتاب زیاد به سمت آرمان‌شهر خود در حرکت باشد، شاید نه خیلی زود اما قطعا در آینده اخبار بیشتری پیرامون شگفتی‌های پیشرفت این کشور خواهیم شنید.
بنابراین اگر می‌خواهیم در بازار این کشور سهمی داشته باشیم، باید خلاقیت و نوآوری را چاشنی کرده و ظرفیت خالی دستگاه‌ها و خطوط تولیدی را معطوف به محصولاتی کنیم که علاوه بر تجربه مصرف و رفع نیازهای اولیه، پرچم فرهنگ‌سازی و انقلاب را در دست داشته باشند. محصولاتی که سلیقه جامعه را به سمت تغذیه سالم سوق دهد و اینجاست که مزیت رقابتی شما شاید در زمان طولانی‌تر اما با فشار بیشتری افسار بازار مصرف را در دست خواهد گرفت.
کلام آخر
به اعتقاد نگارنده، صادرات، آن هم به عراق، چیزی شبیه عروس دریایی است. همان قدر جذاب، اما همان قدر کشنده. بنابراین باید از زیرساختهای قوی تولیدی بهره ببریم. تمامی جنبه‌های اجتماعی، سیاسی و حتی اقلیم‌های عراق را بسنجیم. درک عمیقی از قوانین و مقررات این کشور داشته باشیم و با نگاه بلندپروازانه راه‌اندازی کسبوکار به همراه دانش کافی پا به این عرصه بگذاریم. در این صورت است که می‌توان به دقایق بیشتر بازی در این زمین امیدوار بود و چشم‌انداز روشنی به آینده داشت.
چه‌بسا در سال‌های آتی با ورود استارت‌آپ‌های وابسته و متنوع‌تر در زمینه سفارش آنلاین، دلیوری و... سرمایه‌گذاری‌های اولیه شاخ و برگ بیشتری بگیرد و بذری که در ابتدا با دقت و وسواس شدیدی کاشته شده مبدل به درختی تنومند شود که از ثمره آن، نه‌تنها نیروهای متخصص داخلی بلکه در مقیاس کلان، اقتصاد کشورمان و کل اقتصاد منطقه بهره‌مند شود.
