اسفند سال ۱۳۹۰ پروژه راه آهن اقلید- یزد منعقد و عملا از سال ۹۱ ساخت این مسیر ریلی وارد فاز اجرایی شد. این محور تا سال ۱۳۹۶ حدود ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشت و از ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ به ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی رسید. نهایتا با ۱۰ سال فراز و نشیب تخصیص اعتبار در مرداد سال گذشته (۱۴۰۰) با دریافت مجوز عبور موقت دو رام قطار مسافری توسط حسن روحانی رئیس دولت دوازدهم افتتاح شد، بعد از آن روز به تشخیص شرکت راه‌‌آهن هیچ قطار مسافری از این مسیر عبور نکرد.

«محمد منجمی» مجری طرح راه‌‌آهن اقلید- یزد درباره این سوال که چرا سیر قطار مسافری در این مسیر وجود ندارد، پاسخ داد: پروژه به تشخیص شرکت راه آهن نیازمند تکمیل است. یکی از دلایل توقف این پروژه تغییر مدیریت در شرکت راه‌‌آهن است. آقای «میعاد صالحی» مدیرعامل راه آهن به علت ناتمام بودن آن، پروژه را از شرکت ساخت تحویل نمی‌گیرند و برای تحویل پروژه چند شرط گذاشته‌‌اند. این درحالی است که مدیریت قبلی راه آهن در تابستان سال گذشته این پروژه را تحویل گرفته بودند.

وی توضیح می‌دهد: به اعتقاد مدیریت کنونی راه‌‌آهن، موارد در حال تکمیل در این پروژه باید به صورت کامل انجام شود. در آذر سال گذشته نیز گروهی از بازرسان شرکت راه‌‌آهن از پروژه بازدید کردند و مواردی که منجر به تکمیل و بهره‌برداری از پروژه می‌شود، نیز اعلام شده است.

وی درباره استدلالات راه آهن از عدم تحویل این پروژه گفت: راه‌‌آهن هنگام افتتاح پروژه در مردادسال گذشته توسط رئیس دولت دوازدهم به صورت موقت مجوز سیر قطار را داد. پروژه افتتاح شد و دو رام قطار در مسیر حرکت کرد، اما کمیسیون تعیین سرعت در دوره مدیریت جدید راه آهن مواردی را اعلام می‌کند که نیازمند تکمیل و سپس بهره‌برداری است.

بر اساس اظهارات منجمی، تکمیل مسیر که از قضا در قرارداد پیمانکاری هم وجود دارد مشروط به دو موضوع «ارتباطات» بین ایستگاه‌ها و سپس «نصب علائم» در فاز تکمیلی در این پروژه است. مجری طرح راه‌‌آهن اقلید-یزد درباره اینکه چرا تاکنون «ارتباطات» این مسیر ریلی تکمیل نشده است، گفت: تکمیل ارتباطات ایستگاه‌ها باید به‌طور کامل انجام شود و برای تکمیل ارتباطات ایستگاه‌ها درخواست ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار داشتیم. در سفر رئیس‌جمهوری در ۲۶ آذر به استان یزد این رقم تصویب شد، از این مبلغ ۱۲۰ میلیارد تومان پرداخت و ۱۳۰ میلیارد دیگر هنوز پرداخت نشده است.

به گفته منجمی بخشی از شروط و مواردی که راه آهن اعلام کرده انجام شده است. ۹۵ درصد فیبر نوری مسیر متصل و برق‌رسانی انجام شده است. در تاریخ ۱۲ خرداد نیز نایب رئیس مجلس از پروژه بازدید و درصورت تامین اعتبار تا شهریورامسال سیر قطار انجام خواهد شد، ولی به شرطی که اعتبار درخواست شده به صورت کامل پرداخت شود. وی درباره میزان اعتبار درخواست شده می‌گوید: این مبلغ بر اساس برآوردی است که در سال گذشته انجام دادیم اما نگرانیم که به دلیل شرایط تورمی ارزش اعتبار تنزیل پیدا کند و قدرت اعتبار با توجه به شرایط تورمی کاهش یابد. تاکنون در فاز یک بهره‌‌برداری ۶ هزار میلیارد به ارزش روز برای ساخت این پروژه تخصیص داده شده و قیمت غیر روز این پروژه نیز هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان است.

تکمیل «ارتباطات» و «علائم» در مسیرهای ریلی به چه معناست؟

پروژه راه‌‌آهن اقلید در گام نخست درگیر عدم نصب «‌ارتباطات» و نه «علائم» است. علائم به این معنا است که قطار در محور به صورت خودکار و بدون نیاز به سوزن‌بان و مامور و به صورت هوشمند اعزام شود. اکنون بسیاری از محورهای ریلی که بیش از ۱۵ سال است در تردد قرار دارند مثل راه‌‌آهن اصفهان- شیراز «علائمی» نیست، اما «ارتباطات» نصب است.

در واقع «ارتباطات» که محل اختلاف شرکت ساخت و راه‌آهن در این پروژه است به این معنا است که مامور باید بتواند از ایستگاه مبدأ با سایر ایستگاه‌ها بدون نیاز به تلفن همراه ارتباط داشته باشد و دفاع مجری طرح از این تاخیر و افتتاح نیمه‌کاره این است که برای خرید دستگاه‌های ارتباطی و رادیویی و نه علائم (هوشمندسازی ایستگاه) نیازمند تخصیص اعتبار هستند.

پرداخت ۱۲۰ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل «ارتباطات» مسیر ریلی یزد- اقلید

محمد منجمی درباره اینکه چه زمانی ارتباطات این خط ریلی را تکمیل و پروژه را به راه‌‌آهن تحویل می‌دهد، گفت: برای انجام شروط راه‌‌آهن نیازمند تخصیص اعتبار هستیم. ۱۳۰ میلیارد دیگر برای خرید تجهیزات تکمیل «ارتباطات» این محور ریلی نیاز داریم. تجهیزات تا حدود ۹۰ درصد تامین شده که شامل دستگاه‌های اس.تی.اچ خرید داخلی است و تنها ۱۰ درصد خرید تجهیزات خارجی است. به گفته وی برای اینکه «ارتباطات» مورد نظر راه‌‌آهن را تکمیل کنیم قرار بود ۲۵۰ میلیارد قبل از عید پرداخت شود. امیدواریم بتوانیم پروژه را تکمیل کنیم هر چند که اثر تورمی روی پروژه قابل توجه است و ارزش اعتبار درخواستی نسبت به سال ۱۴۰۰ تفاوت دارد.

۳ درصد باقی‌مانده پروژه راه آهن یزد- اقلید منتظر تامین اعتبار

به گفته مجری راه‌‌آهن یزد- اقلید «علائم» در فاز ۲ این پروژه بهره‌برداری خواهد شد و تامین اعتبار باید به‌طور کامل انجام شود. اکنون ۹۸ درصد مسیر تکمیل و تنها ۳ درصد تکمیل فیزیکی طرح باقی مانده است. به گزارش «ایرنا» مسیرهای ریلی بر اساس تناژ بار و مسافر طراحی می‌شود و مسیر ۲۷۰ کیلومتری راه آهن اقلید- یزد در فاز یک بهره‌‌برداری با پیش‌بینی جابه‌جایی یک میلیون مسافر و ۳ میلیون تن بار در سال طراحی شد که در فاز نهایی به جابه‌جایی ۳ میلیون مسافر و ۷ میلیون تن بار افزایش می‌‌یابد. لازمه اینکه از فاز یک به فاز نهایی برسیم نیز این است که تعداد خطوط ایستگاه‌های بیشتری را تعیین کنیم تا قطار بیشتری اعزام شود. اکنون فاصله ایستگاه‌ها در این مسیر ریلی به‌طور متوسط ۴۰ کیلومتر است و در فاز نهایی به ۲۰ کیلومتر کاهش می‌‌یابد و تعداد قطار بیشتری اعزام می‌شود.