ظرفیت تولید واگن کشور بیش از تقاضا است

محمدرضا مختاری، مدیرعامل شرکت واگن پارس با اعلام این مطلب در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» گفت: براساس افق ۱۴۰۴ باید بالغ بر ۲۰ هزار واگن باری و ۵۰۰ دستگاه واگن مسافری و ۲ هزار دستگاه واگن مترو به ناوگان کشور اضافه شود.‌ بر این اساس شرکت‌های واگن‌سازی به موازات هم در کشور ایجاد شده، اما هیچ‌گاه تقاضا برای رسیدن به این ظرفیت محقق نشده است. برای تحقق این موضوع باید زیرساخت‌های شبکه ریلی کشور نیز به تناسب افزایش یابد. در واقع یکی از عواملی که باعث کاهش ظرفیت تولید واگن شده این است که قبل از نهایی‌شدن تقاضا،‌ عرضه اضافه شده است. وی افزود: با وجود اینکه ظرفیت بیش از تقاضا ایجاد شده،‌ شاهد واردات واگن‌ از خارج کشور نیز هستیم که باعث نگرانی تولیدکنندگان شده است. ورود انواع واگن به‌صورت CBU یا دست دوم از خارج کشور باعث شده تا تولیدکنندگان زیر ظرفیت اسمی خود کار کنند به‌گونه‌ای‌که ما کمتر از ۳۰ درصد ظرفیت و بعضی از همکاران ما زیر ۱۰ درصد ظرفیت مشغول فعالیت هستند. مختاری در ادامه گفت: متاسفانه در دوسال گذشته نزدیک به ۲هزار دستگاه واگن به‌صورت CBU وارد کشور شده است. درحالی‌که در مجموع ما حدود ۶۰۰ دستگاه واگن و بقیه همکاران ما در مجموع کمتر از ۱۰۰ دستگاه تولید کرده‌اند و بیش از دو تا سه برابر آنچه در کشور تولید می‌شود به کشور وارد شده است.

مدیرعامل شرکت واگن پارس درباره علت ورود واگن از خارج از کشور گفت: تنها دلیلی که شرکت‌های بهره‌بردار برای واردات واگن دارند، ‌استفاده از فاینانس خارجی است حتی برخی از فروشندگان خارجی حاضر به فروش واگن به‌صورت قسطی هستند. وی افزود: این واردات بر مبنای خطوط اعتباری دولت‌ها یا پول‌های بلوکه شده خارج کشور در اثر فروش نفت یا صادرات صورت می‌گیرد. پیشنهاد می‌کنیم اگر قرار است از این منابع استفاده شود، به‌جای واردات محصولات کامل، در اولویت اول  قطعات اصلی محصولاتی با تکنولوژی و ارزبری بالاتر مانند لکوموتیو یا واگن‌های مترو وارد شود که درحال‌حاضر نیاز بالایی در داخل کشور به آن وجود دارد و تولید بخش اعظمی از مجموعه‌های آن در داخل کشور امکان‌پذیر نبوده یا از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.مختاری در ادامه گفت: در اولویت بعدی از منابع مذکور جهت واردات قطعات خارجی واگن‌های باری (چرخ، ترمز و بیرینگ) استفاده شود که در این صورت به‌جای واردات واگن کامل، با استفاده از پتانسیل و ظرفیت تولیدکنندگان داخلی، با همان مقدار منابع حدود سه برابر واگن در داخل کشور تولید و به ناوگان حمل‌ونقل داخلی اضافه می‌شود. با این کار هم از منابع خارجی و هم از ظرفیت داخلی استفاده می‌شود.

وی درباره سایر موانع و مشکلات گفت: توان مالی شرکت‌های بهره‌بردار ضعیف است و امکان خرید واگن ندارند. در گذشته برای خرید واگن به آنها تسهیلات می‌دادند به این صورت که حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد مبلغ خرید واگن را از محل وجوه اداره شده که در اختیار شرکت راه‌آهن بود، تسهیلات با نرخ پایین دریافت می‌کردند. مدتی است که آن تسهیلات قطع شده و بعضا اگر هم وجود دارد با نرخ‌های بسیار بالا ارائه می‌شود در نتیجه توجیهی برای شرکت‌های خریدار ایجاد نمی‌کند.مدیرعامل شرکت واگن پارس گفت: مشکل دیگر این است که از ابتدای سال ۹۷ با جهش نرخ ارز قیمت قطعات افزایش یافته و حداقل دو برابر شده است اما خدمات شرکت‌های بهره‌بردار به‌ویژه در حوزه مسافری (قیمت بلیت)،‌ امسال تنها ۲۲ درصد افزایش یافته است. در نتیجه خرید واگن برای شرکت‌های بهره‌بردار،‌ توجیه اقتصادی نداشته و آنها به‌دنبال بازسازی واگن‌های قدیمی و از رده خارج خودشان هستند.

وی درباره قیمت و کیفیت واگن‌های ساخت داخل در مقایسه با مشابه خارجی گفت: قیمت یک واگن مسافری ساخت چین حدود ۸۰۰ تا ۸۵۰ هزار یورو است و مشابه اروپایی آن حدود یک میلیون یورور است. اما برآورد قیمت واگن مسافری ساخت داخل حدود ۷ میلیارد تومان است. بنابراین قیمت واگن داخلی در برابر تولیدات خارجی رقابتی است و کیفیت به مراتب بهتری از واگن‌های روسی و چینی دارد. کیفیت واگن‌های ما طبق استاندارد UIC (اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن) و مشابه واگن‌های اروپایی است. مختاری در پاسخ به سوالی مبنی بر صادرات در این حوزه گفت: در گذشته که اوضاع اقتصادی کشور بهتر بود،‌ شرکت واگن پارس به‌عنوان تنها صادرکننده انواع واگن و بوژی در کشور بوده است. در بحث صادرات، ‌تعریف یک مدل مالی خوب در قالب فاینانس بسیار مهم است. امروز به علت مشکلات نقدینگی، بارها به صندوق ضمانت صادرات و سایر مسوولان مراجعه کرده‌ایم ولی متاسفانه موفق به تعریف یک مدل مالی خوب برای صادرات نشده‌ایم.

وی افزود: در اواخر سال گذشته یک توافق‌نامه بین وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان برنامه و بودجه مبنی بر ارائه تسهیلات به مبلغ حدود ۲ هزار میلیارد تومان به شرکت‌های بهره‌بردار که از تولیدکنندگان داخلی واگن خریداری کنند، تصویب شد. اکنون با گذشت حدود ۳ ماه از سال جدید، انتظار اجرای این توافق‌نامه را داریم. در این قالب، آورده شرکت‌های خریدار واگن ۲۲ درصد کل مبلغ و به‌عنوان پیش‌پرداخت بوده و مابقی آن را دولت از محل تبصره ۱۸ قانون بودجه، تسهیلاتی با نرخ مناسب پرداخت می‌کند. این موضوع فرصت بسیار خوبی بوده و می‌تواند عمده مشکلات شرکت‌های تولیدکننده واگن را برطرف کند و امیدواریم این موضوع سریع‌تر اجرایی شود.مختاری درباره میزان تولید و برنامه آتی شرکت گفت: در سال ۹۶ و ۹۷ بالغ بر ۶۶۵ واگن باری و مسافری تولید و تحویل مشتریان شده و امید است در سال ۹۸ این میزان به بیش از ۵۰۰ دستگاه برسد. همچنین طی سه ماه اول سال ۹۸، تعداد ۱۰۸ دستگاه واگن تحویل بهره‌برداران شده است. ضمنا در برنامه تولیدی سال ۹۸ راه‌اندازی مجدد خط تولید لکوموتیو باری خطوط اصلی نیز پیش‌بینی شده است.