سرمایه‌داری در بوته نقد

نویسنده در هر فصل به تجربه یکی از بزرگان دنیای سرمایه‌داری می‌پردازد. افرادی که به نوعی به مشکلات دنیای خود واقف شده‌اند و سعی در اصلاح و ترمیم آن دارند. افرادی که باور دارند سرمایه‌داری اصلاح‌پذیر است و با برطرف کردن مشکلات آن، می‌توان به‌عنوان نسخه‌ای نجات‌بخش از آن استفاده کرد. نقطه قوت «پیامبران جدید سرمایه» آن است که در هر فصل، ابتدا به نظرات و دیدگاه‌های فرد یا شرکت موردنظر پرداخته و به اشکالاتی که او به آن پی برده و سعی در رفع آن دارد، می‌پردازد. همچنین شیوه دقیق کار آنها را از دیدگاه خودشان شرح می‌دهد تا حدی که در ابتدا خواننده را به تحسین آن فرد/  شرکت وا می‌دارد که به خوبی مشکلات را شناخته و بر آنها فائق آمده است. اما در ادامه کار این موارد را نقد می‌کند و شرح می‌دهد که چگونه این کار باعث دامن زدن و تعمیق شکاف‌هایی می‌شود که محصول سرمایه‌داری است. از شرکت‌ها و فردهایی که در این کتاب به آن پرداخته می‌شود یکی شرکت آمریکایی هول فودز است که دیدگاه آن برپایه توسعه پایدار است، دیدگاهی که باور دارد با پیروی از سیاست‌های توسعه پایدار می‌توان آسیب‌های سرمایه‌داری را برای قشر ضعیف‌تر برطرف کرد.  در فصلی دیگر نیز این کتاب به مایکروسافت و فعالیت‌های بشردوستانه بیل و ملیندا گیتس می‌پردازد. فعالیت‌هایی که با کنار گذاشتن بخشی از درآمد مایکروسافت انجام می‌شود و سعی در فقرزدایی و رفع مشکلات بهداشتی در کشورهای ضعیف آفریقا دارد. این کتاب همچنین به اوپرا وینفری مجری مشهور سیاه‌پوست می‌پردازد که فعالیت‌های فرهنگی مختلفی را در راستای توانمند‌سازی و رفع تبعیض فکری و فرهنگی، پیگیری می‌کند. نیکول اشاف در همه بخش‌های کتاب اثبات می‌کند که چگونه فعالیت‌های ظاهرا اصلاحی هر یک از آنان به علت اینکه بر منطق ذاتی سرمایه‌داری استوار است، باعث تثبیت بیشتر مشکلاتی می‌شود که قصد حل آن را دارند. نگاه اصلی نویسنده این است که نشان دهد مشکل اصلی و اساسی در ذات سرمایه‌داری نهفته است. ذاتی که تبعیض و بی‌عدالتی در آن نهفته و جزئی جدایی‌ناپذیر از آن است و نمی‌توان با اعمالی اصلاحی بر بستر سرمایه‌داری آن را درست کرد. علاوه بر آن تلاش اشاف این است که نشان دهد راهکارهای اصلاحی بزرگان سرمایه‌داری علاوه بر تعمیق مشکلات، خواسته یا ناخواسته تلاشی است که به تثبیت و ادامه حیات این سیستم کمک خواهد کرد.

مجموعا به‌نظر می‌رسد که این کتاب کوچک و جمع‌وجور، که با ادبیاتی روان و قابل فهم برای مخاطبان عمومی نوشته شده است، می‌تواند باب آشنایی خوبی با مکانیزم‌های اساسی نظام سرمایه‌داری باشد. همچنین پاسخی است گویا و ساده به کسانی که فکر می‌کنند می‌توان نظام سرمایه‌داری را اصلاح کرد و نیازی به پیدا کردن سیستم‌های متفاوت و جایگزین برای آن وجود ندارد. این کتاب می‌تواند برای عموم آگاهی‌بخش باشد و برای متفکران، بابی برای تفکرهای انتقادی‌تر و متفاوت‌تر را باز کند.

4
نیکول اشاف