حکمت و معماری ایرانی

این کتاب تلاش می‌کند تا گوشه‌‌ای از تاثیر حکمت و اندیشه بر معماری اسلامی ایران به‌‌ویژه در عصر صفوی را تحلیل کند. بدین‌‌منظور، پس از مرور مختصر دوره‌‌های مختلف پس از اسلام، عصر صفوی، به‌عنوان نقطه اوج حیات فکری اسلامی و شیعی بررسی و تحلیل شده است تا از این طریق، چگونگی تجلی حکمت در هنر اسلامی ایران آشکار شود؛ بنابراین، ابتدا سیر اندیشه اسلامی از صدر اسلام تا پایان دوره مغول به‌‌اجمال معرفی و ویژگی‌‌های شاخص دوره‌‌های مختلف حیات فکری ایرانی - ‌اسلامی و تاثیر آن بر معماری تبیین شده است. پس از آن از مکتب فکری اصفهان با شرح بیشتر سخن گفته شده تا امکان معرفی ویژگی‌‌های شاخص معماری این دوره فراهم‌ آید. پژوهشگر این اثر با بیان اینکه عصر صفوی، از زبان زیباشناختی منحصربه‌فردی برخوردار است که به ‌شکل‌‌گیری یکی از درخشان‌‌ترین دوره‌‌های هنر و معماری ایرانی منجر شده و یکی از نمونه‌‌های شاخص در نمایش ارتباط تنگاتنگ میان هنر و مکاتب فلسفی و عرفانی است، از اصفهان عصر صفوی، به‌‌عنوان نمونه‌‌ای شاخص در زمینه ارتباط تنگاتنگ میان معماری و مکتب متعالی اسلام و الگویی منسجم از شهر اسلامی، یاد می‌کند.این کتاب در قالب دو فصل تنظیم شده است: در فصل اول، مبانی فکری و فلسفی در ایران پس از اسلام تا پایان دوره مغول (در چهار دوره شامل سده‌‌های نخست، قرن سوم و چهارم، قرون پنجم و ششم و دوران ایلخانان و تیموریان) معرفی و سپس تعدادی از بناهای شاخص مربوط به هر دوره بررسی شده تا چگونگی ارتباط میان اندیشه اسلامی با ساختار معماری و شهرسازی در هر یک از این دوره‌‌ها آشکار شود.

فصل دوم نیز به بررسی بازتاب مکتب فلسفی اصفهان در معماری و شهرسازی عصر صفوی اختصاص یافته است. در این فصل، با توجه به اوج تعالی اندیشه شیعی در عصر صفوی، نخست تاثیر تشیع بر شکل‌‌گیری مکتب فلسفی اصفهان بررسی‌ شده است و سپس با بررسی مشروح ‌‌اندیشه در عصر صفوی و شناخت شاخصه‌‌های فلسفی در این دوره، ویژگی‌های مکتب فلسفی اصفهان و جایگاه ویژه اندیشمندان عصر صفوی و به‌ویژه شیخ بهایی، میرداماد و ملاصدرا در مبانی اندیشه عصر صفوی معرفی شده است. پس از آن ویژگی‌‌های شاخص معماری و معیارهای شهرسازی سبک اصفهان بررسی شده تا انطباق ساختار معماری و شهرسازی عصر صفویه با هستی‌‌شناسی آن عصر آشکار شود.