نوابغ خطوط تزئینی قاجار
موزه رضا عباسی کلکسیون بسیار ارزشمندی از آثار خوشنویسی را در اختیار دارد و در این پروژه توانستیم برترین نمونه‌های نقاشی‌خط‌های قاجاری از هنرمندانی مانند اسماعیل جلایر، ملک‌محمد قزوینی، لطف‌الله قزوینی، میرزامهدی شریف شیرازی و... را در گرایش‌های خط ناخنی، قطایی، انواع نقاشی‌خط و خطوط گلزار به نمایش بگذاریم. این آثار برای اولین بار در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته و همزمان یک کتاب نیز به این مناسبت منتشر شده که این آثار همراه با توضیحات تخصصی در آن چاپ شده است. در خوشنویسی ایران از آغاز دوران اسلامی انواع خطوط وجود دارد که در طول قرن‌ها تحولاتی داشته است. پس از آن استفاده و کاربرد تزئینی از خطوط اسلامی رواج یافت و تغییرات ساختاری در خطوط به وجود آمد زیرا در این زمان دغدغه خط انتقال مفهوم نبوده بلکه کاربرد آن ایجاد فرم تزئینی بوده است.
خطوط گلزار دوره تیموری از قدیمی‌ترین انواع خطوط تزئینی است که در دوره قاجار با گستردگی و تنوع بیشتری ادامه پیدا کرد. در این دوران علاقه بیشتری به خطوط تزئینی به وجود آمده بود و بعضی از هنرمندان این دوران بیشتر شناخته شده‌اند، مانند ملک محمد قزوینی که از نوابغ خطوط تزئینی قاجار است. اما منحصر به فردترین این هنرمندان اسماعیل جلایر است که از برترین نقاشان قاجاری است. برخلاف خوشنویسانی که به سمت نقاشی رفتند، جلایر از معدود نقاشانی است که از خوشنویسی در نقاشی خود استفاده می‌کند. آثار بسیار کمی از جلایر باقی مانده و در همه موزه‌های جهان ۱۰ اثر نیز از او وجود ندارد. بنابراین وجود یک کار او در موزه رضا عباسی بسیار مهم است و این اثر برای اولین بار به نمایش درآمده است.
خوشنویسی به‌عنوان مهم‌ترین هنر در ایران از گذشته تا به امروز جایگاه مهمی داشته است. یک بخش آن به دلیل قرآن‌نگاری بوده و خوشنویسی در طول قرون پیشرفت‌های زیادی داشته است. از دوره قاجار به دلیل وجود صنعت چاپ، خوشنویسی از شیوه‌های سنتی دور شد اما در چند دهه اخیر باز هم شیوه‌های قدیمی مورد توجه قرار گرفته است. در این نمایشگاه آثاری را می‌بینیم که امروزه هم در میان هنرمندان و هم در بازار هنر جایگاه خوبی دارد. شناخت پیشینه این آثار و تحولات خوشنویسی و نقاشی‌خط می‌تواند به هنرمندانی که امروز در زمینه نقاشی‌خط فعال هستند، کمک کند. شاید امروزه خوشنویسی کلاسیک مخاطب محدودی داشته باشد اما نقاشی‌خط به‌عنوان یک هنر مدرن‌تر مخاطبان گسترده‌ای دارد.
مهم‌ترین اقدامی که سازمان‌ها و نهادهای مختلف برای برقراری ارتباط بیشتر جامعه با خوشنویسی می‌توانند انجام دهند این است که آثار درجه یک و ممتاز قدیمی و جدید را هر چه بیشتر به نمایش بگذارند. همچنین باید برای کار پژوهشی اقدامات زیادی انجام شود. بزرگ‌ترین مشکل امروز خوشنویسی ما این است که خوشنویسان کمتر مطالعه کرده و کار پژوهشی می‌کنند. ما در زمینه خوشنویسی نقد نداریم و کتاب‌هایی که منتشر می‌شود نیز بیشتر آلبوم آثار هستند، بنابراین جایگاه خالی پژوهش کاملا احساس می‌شود.
حراج‌هایی که تاکید بر خوشنویسی کلاسیک دارند بدون مطالعه و کارشناسی نمی‌توانند به نتیجه‌ای برسند. به همین دلیل است که امروزه بین آثار کلاسیک و مدرن تفاوت قیمت بسیار زیادی وجود دارد. باید مطالعه و کارشناسی جدی در این زمینه انجام شود و در عین حال خریدارانی شناسایی شوند که به آثار کلاسیک علاقه داشته باشند. نمایشگاه «گرایش‌های نوین در خوشنویسی قاجار» تا شنبه ۲۷ مهرماه در موزه رضا عباسی میزبان علاقه‌مندان به هنر است.
ارسال نظر