عدم‌تمدید معافیت‌های خرید نفت از ایران

در ادامه پروژه فشار حداکثری بر ایران و به فاصله ۱۰ روز مانده تا پایان معافیت از تحریم خرید نفت ایران، کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد ایالات‌متحده معافیت‌ خریداران نفت ایران را که روز ۱۲ اردیبهشت به پایان می‌رسد تمدید نخواهد کرد.دقایقی پس از صدور بیانیه کاخ سفید، وزیر خارجه آمریکا نیز در یک نشست خبری گفت ایالات متحده هیچ استثنایی برای مشتریان نفت ایران قائل نخواهد شد. مایک‌پمپئو همچنین تاکید کرد که میزان عرضه در بازار جهانی نفت خوب می‌ماند و اطمینان داریم که بازار پس از این مرحله گذار با ثبات خواهد ماند.

پس از آن دونالد‌ترامپ در توییتی نوشت «عربستان و سایر اعضای سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت (اوپک) در تحریمی که حالا تبدیل به تحریم کامل علیه نفت ایران شده، بیش از کسری نفت به بازار تزریق می‌کنند.» اینها همه در شرایطی است که وزارت خارجه آمریکا در ماه نوامبر گذشته برای هشت کشور معافیتی ۱۸۰ روزه صادر کرده بود تا فرصت جایگزینی واردات نفت از ایران را داشته باشند. هرچند که از این ۸ خریدار تنها چین، هند، ترکیه، ژاپن و کره جنوبی به خرید نفت از ایران در دوران تحریم ادامه دادند، اما از دو ماه پیش این کشورها هم خرید نفت از ایران را کاهش دادند تا تکلیف معافیت‌ها مشخص شود. در همین حال، ظریف وزیر خارجه کشورمان در واکنش به این اقدام آمریکا در توییتی نوشت:«تشدید تروریسم اقتصادی علیه ایرانی‌ها بیانگر ترس و ناامیدی رژیم آمریکا و شکست‌های دیرینه همدستانش است.اخبار واقعی، دونالد ترامپ: وارثان تمدن باستانی فارسی راهبرد خود را بر مبانی توصیه بیگانگان پایه ریزی نمی‌کنند- چه رسد به آمریکایی‌ها» همچنین عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان تصریح کرد «با توجه به غیرقانونی بودن اصل تحریم‌های مورد نظر، ایران اصولا ارزش و اعتباری برای معافیت‌های اعطایی بر تحریم‌ها قائل نبوده و نیست.» سخنگوی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در واکنش به این اقدام آمریکا گفت «این اقدام بیش از پیش اجرای توافق هسته‌ای را تضعیف می‌کند وتا زمانی که ایران به اجرای کامل و موثر برجام ادامه دهد، ما به‌عنوان اتحادیه اروپا، به پایبندی به این توافق ادامه خواهیم داد.» از آنجا که ایران چهارمین تولید‌کننده بزرگ نفت اوپک است، عدم تمدید این معافیت‌ها خیلی زود بر بازار جهانی نفت تاثیر گذاشت و باعث افزایش ۳ درصدی قیمت نفت در بازار جهانی روز دوشنبه شد. همزمان با افزایش نسبی بهای نفت خام در بازارهای جهانی، برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، در مورد نادیده گرفتن تحریم‌های آن کشورعلیه جمهوری اسلامی هشدار داد و گفت: «کشورهای دیگر در صورت نقض تحریم ها، ارتباط مالی و تجاری خود با آمریکا را به مخاطره می‌اندازند.» هوک خطاب به طرف‌های تجاری احتمالی ایران گفت «شما یا می‌توانید با آمریکا کار کنید، یا با ایران، اما نمی‌توانید با هر دو طرف همزمان کار کنید.» مقام‌های وزارت خارجه آمریکا اعلام کردند که این تصمیم به دو دلیل گرفته شده است. اول اینکه به گفته آنها عرضه در بازار نفت هم اکنون بیش از تقاضا است. دیگر اینکه کشورهای منطقه از جمله عربستان و امارات متحده عربی قول داده‌اند هرگونه افت عرضه را جبران کنند.از همین رو وزیرخارجه عربستان در واکنش به این اقدام ضمن استقبال از تصمیم اخیر آمریکا گفت که عربستان از این گام آمریکا کاملا حمایت می‌کند. از دیگر سو،چین درباره حذف معافیت‌های موردی خرید نفت از ایران هشدار داد و گفت این تصمیم آمریکا به تشدید نوسان قیمت نفت در بازارهای انرژی خاورمیانه و جهانی منجر می‌شود.در همین حال وزارت خارجه چین اعلام کرد دادخواستی علیه تصمیم اخیر آمریکا تنظیم کرده است. تحلیلگران بر این باورندکه با توجه به نشست ماه ژوئن اعضای اوپک، عربستان سعودی هر گونه اهرمی برای مجبور ساختن کشورهای دیگر برای کنترل تولید را در نشست آینده از دست خواهد داد. پیش‌تر اداره اطلاعات انرژی آمریکا گزارش داده بود که هر دلار افزایش قیمت نفت به افزایش ۵ میلیارد دلاری هزینه‌های سالانه حمل‌و‌نقل در این کشور منجر خواهد شد. با این حال منابع وابسته به وزارت نفت ایران اعلام کردند هیچ کسی نمی‌تواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند.همزمان با اعلام این خبر در شبکه‌های اجتماعی موج تازه‌ای علیه تحریم‌های جدید به راه افتاد و هشتگ‌های #تحریم_نفتی، # نفت_ایران و #آمریکا دوباره فعال شد.امام جمعه تهران روز جمعه در خطبه‌های نماز جمعه درباره تشدید تحریم‌ها گفته بود «خداوند با فشار‌های بین‌المللی می‌خواهد امتحانتان کند، چرا نگرانید که تحریم باشد و تشدید شود؛ به جهنم که تشدید شود.» در همین حال برخی از کاربران فضای مجازی درباره گام بعدی فشار آمریکا به مردم ایران و احتمال تحریم صنعت پتروشیمی که ۳۲ درصد از درآمد غیر نفتی ایران را تشکیل می‌دهد،نوشتند. یکی از کاربران در این مورد نوشت«من که از این موضوع خوشحالم، حداقل این‌طوری دیگه رو درآمد نفتی حساب نمی‌شه و در نتیجه نفت بیشتری برای آینده ایران باقی می‌مونه.» یکی از کاربران اصولگرای توییتر هم با ارتباط قائل شدن میان تحریم‌ها و ایجاد نارضایتی میان مردم نوشت« وقتی تحریم را شدید تر می‌کنید برای ایجاد نارضایتی از جمهوری اسلامی، پس خودتان هم می‌دانید اکثریت از جمهوری اسلامی رضایت دارند. به‌خصوص اصل نظام ولایت فقیه.» یکی از کاربران هم خطاب به ترامپ نوشت «همان‌طور که دیوار مرزی با مکزیک رو ساختی، صادرات نفت ایران رو هم به صفر می‌رسونی!» در همین حال برخی از کاربران هم درباره پیامدهای این تحریم، از واکنش سپاه و بستن تنگه هرمز نوشتند.