شکاف در میان هفت کشور صنعتی جهان

همزمان با برگزاری اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در چینگ‌دائوی چین، هفت کشور بزرگ صنعتی جهان هم در کبک کانادا دور هم جمع شدند تا درباره مسائل روز و راهبردهای اقتصادی جهان با یکدیگر گفت‌وگو کنند. هر قدر که اجلاس سران شانگهای با همگرایی بیشتر میان اعضا و مهمانان همراه بود، اما در این سوی عالم، اعضای گروه ۷ نتوانستند با اجماع کامل میان تمامی اعضا به کار خود پایان دهند. چرا که رئیس‌جمهور آمریکا که همواره نشان داده غیر‌قابل‌پیش‌بینی است در این اجلاس هم با قلدرمآبی برای همتایان خود شاخ و شانه کشید و دست آخر زودتر از سایرین نشست ۷ اقتصاد بزرگ جهان را برای دیدار با رهبر کره‌شمالی در سنگاپور ترک کرد. در نشست سران گروه جی ۷ در کانادا مسائلی همچون خروج آمریکا از برجام و نیز آغاز جنگ تجاری ایالات‌متحده علیه متحدان اقتصادی خود یکی از چالش‌های اصلی نشست امسال بود. پیش‌تر، ترامپ با اعمال تعرفه‌های ۲۵ و ۱۰ درصدی برای واردات فولاد و آلومینیوم به آمریکا، یک جنگ تجاری تمام عیار را به‌خصوص علیه اروپا کلید زده بود. رئیس‌جمهور تاجر مسلک آمریکا که با شعار«اول آمریکا» به روی کار آمده، معتقد است که در مناسبات تجاری فعلی، ایالات‌متحده در حال متضرر شدن است در حالی که سایر رقبا هرچند به ظاهر متحد ما هستند، اما در حقیقت بیشترین منافع را می‌برند. ترامپ این تفکر خود را در اجلاس جی ۷ هم نشان داد و موجب شد تا سایر کشورها با این متحد دیرین خود بر سر منافع کشورشان به اختلاف برخورند و سیاست‌های جدید ترامپ را زمینه‌سازجنگ تجاری تلقی کنند. اما موضوع زمانی جالب‌تر شد که مرکل با انتشار تصویری در اینستاگرام نشان داد ترامپ با دستانی روی سینه در مقابل مرکل و همتایان غربی‌اش نشسته است. این تصویر بلافاصله در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و واکنش‌های گسترده‌ای در افکار عمومی، رسانه‌ها و حتی چهره‌های سیاسی به همراه داشت. در فضای مجازی برداشت‌ها از تصویر منتشر شده از سوی مرکل متفاوت بود و برخی کاربران نوشتند که این عکس نشان می‌دهد آمریکا قدرتمند‌ترین کشور جهان است و برخی دیگر پوزیشن مرکل را نوعی تحقیر و تنبیه ترامپ با دستان بسته تلقی کردند. برخی دیگر از کاربران هم به طنز نوشتند که خاصی تو نگاه مرکل هست. این تصویر همچنین علاوه‌بر واکنش‌های فراوان کاربران در شبکه‌های اجتماعی و تعابیر و تفاسیر بسیار متنوع، سیاستمداران ایرانی را هم به واکنش واداشت. حمید بعیدی‌نژاد سفیر ایران در انگلیس در توییتر خود اجلاس جی ۷ را ناموفق توصیف کرد و نوشت: «همه علیه یکی. ترامپ دیر به اجلاس آمد و زود هم رفت و در مواضع خود تنها بود. این عکس گویای حقایق بسیاری از ماهیت فعلی روابط آمریکا با متحدان خود است. خانم ترزا می، مکرون و نخست‌وزیر ژاپن، به پشتوانه‌ قدرت خانم مرکل، ترامپ را دوره کرده‌اند.» حمید ابوطالبی، مشاور سیاسی رئیس‌جمهوری هم این عکس را «میزِ شکاف» نام نهاد. اما ماجرای اجلاس جی ۷ زمانی کامل شد که جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا پس از خروج ترامپ از این کشور در سخنانی گفت که کشورش به دیگران امتیاز نخواهد داد و از ابتدای ماه ژوئیه واردات محصولات آمریکایی در کشورش مشمول تعرفه‌های جدید خواهند شد. ترودو همچنین این برداشت را که فعالیت اقتصادی کانادا تهدید برای امنیت ملی آمریکا محسوب می‌شود، «اهانت‌آمیز» توصیف کرد. ترامپ هم که در هواپیما در حال پرواز به سنگاپور بود با مطلع شدن از این سخنان در هواپیما دست به توئیت شد و اظهارات نخست‌وزیر کانادا را غیرصادقانه و توهین‌آمیزخواند و اعلام کرد که کاخ سفید به زودی طرح افزایش تعرفه واردات خودرو از اروپا را مورد بررسی قرار خواهد داد، ترامپ همچنین تاکید کرد که کشورش با مواضع گروه هفت همراه نیست و بیانیه پایانی این نشست را امضا نمی‌کند. اظهاراتی که بلافاصله با واکنش برلین مواجه شد و مرکل در واکنش به سخنان دونالد ترامپ در رد بیانیه پایانی نشست گروه هفت، این سخنان را «تامل‌برانگیز» و «دلسردکننده» خواند. اجلاس جی ۷ و نتایج حاصل از آن در میان سیاستمداران آمریکایی هم واکنش‌های زیادی در پی داشت. جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا هم که در تصاویر پشت‌سر ترامپ ایستاده، در توییتی بعد از این اجلاس نوشت: «یک جی-۷ دیگر؛ جایی که سایر کشورها از آمریکا انتظار دارند همیشه بانک آنها باشد. رئیس‌جمهوری امروز قضیه را روشن کرد؛ دیگر نه.» جان مک‌ کین (سناتور جمهوری‌خواه ارشد ایالت آریزونا) هم خطاب به متحدان کشورش نوشت «اغلب آمریکایی‌ها از هر دو حزب هوادار تجارت آزاد، هوادار جهانی‌سازی و حامی ائتلاف بر مبنای ارزش‌های مشترک ۷۰ ساله ما هستند. آمریکایی‌ها در کنار شما می‌مانند، حتی اگر رئیس‌جمهور ما در کنار شما نباشد.» با شعله‌ورتر شدن آتش جنگ تجاری میان آمریکا و متحدان تجاری اش مشخص نیست که آیا اروپا توان مقابله با آمریکا را خواهد داشت و یا اینکه با توجه به شرایط موجود بیشتر نوعی شعار برای حفظ وجهه اروپایی در مقابل یکجانبه‌گرایی آمریکا محسوب می‌شود.