از کفش‌های میرزا نوروز تا چرم تبریز
مهدی شفاخواه
حتما شما هم حکایت میرزانوروز و کفش‌هایش را شنیده‌اید. میرزا با خساست‌ خاص خود از خریدن یک جفت کفش نو سر باز می‌زد و این باعث شهرت او در شهر و بازار گشت. نصیحت و اصرار اطرافیان برای خرید یک کفش نو کارساز واقع نشد، ولی توصیه می‌کنیم شما هرگز مسیر میرزانوروز را در پیش نگیرید و به سلامت قلب دوم خود بیندیشید.

به ‌خاطر داشته باشید به پا کردن کفش‌های غیراستاندارد عواقبی مانند بیماری‌های ستون فقرات، بیماری‌های پوستی و غیره را در بر دارد. بنابراین دقت در خرید و لزوم آگاهی از استاندارد بودن کفش الزامی است.گذشته از این‌ها عده‌ای معتقدند نوع کفش افراد می‌تواند بیانگر جایگاه اجتماعی و شخصیت آنها باشد. در هر حال بحث آن در اینجا نمی‌گنجد و ما در این مطلب سعی می‌کنیم اطلاعاتی کلی را در مورد بازار کفش به شما ارائه دهیم.
پیش از هر چیز شما در خرید کفش چه نکاتی را مورد توجه قرار می‌دهید؟ کیفیت، زیبایی یا قیمت؟ قبل از پاسخ به این پرسش ابتدا لازم است نکاتی راجع به صنعت کفش بدانید. این صنعت به شکل پیشرفته با تاسیس کارخانجات چرم‌سازی مقارن بوده است که قدمت آن به یک قرن پیش باز می‌گردد. ولی باید دانست تولید کفش پیش از آن نه به صورت صنعت پیشرفته بلکه به شکل یکی از صنایع دستی در شهرهایی چون اصفهان، مشهد و مهم‌ترین آن یعنی شهر تبریز شمرده شده است. این مراکز از قطب‌های اصلی چرم و کفش در ایران بوده و هستند.
با این وجود شهر صنعتی تبریز توانسته کمی در داخل و عرصه جهانی از دیگر رقیبان خود را برجسته‌تر نشان دهد.
پیشرفت چشمگیر تبریز در صنعت کفش و چرم باعث شده تا بتواند محصولاتی ارائه دهد که با کالاهای وارداتی که مطرح‌ترین آن از لحاظ کیفیت و زیبایی ایتالیا است، رقابت قابل‌توجهی داشته باشد.
شروع فعالیت صنعت کفش در تبریز و استان آذربایجان شرقی به سال ۱۳۰۸ بازمی‌گردد و اولین واحد چرم با نام چرم خسروی ایجاد شد و از سال ۱۳۴۰ سیر صعودی رونق چرم و کفش این شهر یا استان پا گرفت. سابقه صادراتی چرم و کفش این استان حدود یک قرن می‌باشد. در سال ۸۴ استان آذربایجان شرقی با محوریت تبریز حدود ده میلیون دلار در این عرصه صادرات داشت و این میزان در سال ۸۵ به سیزده میلیون دلار رسید، یعنی در حال حاضر ۹۰درصد از صادرات چرم کشور از این استان است.
اما متاسفانه با وجود این پیشرفت بیشتر خریداران ایرانی هنوز به فکر خرید محصولات وارداتی هستند و کیفیت را در این محصولات جست‌و‌جو می‌کنند. به نظر می‌رسد یکی از دلایل ایجاد این مشکل خلاء فرهنگی و عدم‌اطلاع‌رسانی دقیق مسوولان و صنعتگران این عرصه می‌باشد.
فرآیند تولید کفش: از مراکز اصلی فروش و بورس لوازم کفش در تهران می‌توان به کوچه سید ولی که در بازار کفاش‌ها است، اشاره کنیم. در ابتدا چرم‌ها به صورت دست به دست از این بازار خریداری شده و بعد از برش‌کاری و تعیین مدل و طرح کار که از روش‌هایی چون ژورنال‌های روز دنیا یا به‌صورت ابتکار خود تولیدکنندگان به دست می‌آید، به دست پستائی‌سازان می‌رسد. طبق همین مدل‌ها، چرم‌ها را توسط آستر داخلی و چسب و دوخت به همدیگر می‌چسبانند. در مرحله آخر این پستائی‌ها به فرآیند پیشکاری رسیده و بعد از چسباندن زیره و قالب‌کاری و پرس، تولید کفش به پایان خواهد رسید. کفش‌های تولیدشده را در شکل‌های مختلف بسته‌بندی کرده و جهت فروش به بنک‌داران عرضه می‌شود.
وضع بازار: با دانستن این مراحل و فرآیند و این نکته که بیشتر کفش‌ها در بازار توسط تولیدکنندگان خرده پا تولید شده بهتر است به وضع کنونی بازار تولیدکنندگان و مشکلات آنها توجهی کنیم.
در حال حاضر حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰تولیدی خرده‌پا در سطح تهران فعال هستند. مراکزی چون چهارراه سعدی، بازار پاچنار و خیابان لاله‌زار جنوبی از مراکز تجمع این تولیدکنندگان است. بیشتر آنها نیز در قسمت پاچنار هستند. آنها به شدت از وضع بازار ناراضی هستند و معتقدند که تا چند سال دیگر احتمال ورشکسته شدنشان وجود دارد.
فرید عقیلی از تولیدکنندگان کفش از مشکلات چندی نام برد: از مشکلات اصلی بازار کفاشان قطعی برق در طول روز است که این مساله خسارات زیادی بر بازار وارد کرده و روند کار در این ساعات قطعی به کلی تعطیل شده، زیرا بیشتر ابزارهای صنعت کفش به برق احتیاج دارد. پیشنهاد می‌شود برای جلوگیری از این مشکل این ساعات قطعی برق در هنگام شب یا ساعات آخر روز اتفاق بیفتد.
نوسان متداول قیمت‌های اجناسی مانند چرم- چسب و ملزومات تولید کفش: این موضوع باعث شده تولیدکنندگان نتوانند بر یک قیمت واحد در طول ماه تکیه داشته باشند.
استفاده بیش از حد از چک در معاملات و متعاقب آن چک‌های برگشتی و کمبود نقدینگی در بازار. (قابل توجه است که خرید چکی تولیدات 20درصد به قیمت آنها می‌افزاید)
واردات بی‌رویه تولیدات خارجی و سرآمد آن کفش‌های چینی: در این مورد بهتر است بدانید به همت تولیدکنندگان داخلی این مشکل هم‌اکنون تا حدود زیادی مرتفع شده است و محصولات داخلی همپای تولیدات خارجی به رقابت پرداخته است. ولی این رقابت کفش‌های کتانی را شامل نمی‌شود؛ چرا که در مورد این نوع از کفش‌ها بازار در قبضه تولیدات وارداتی است.وی در مورد نحوه قیمت‌گذاری و بهترین زمان فروش گفت: قیمت عمده تولیدات شامل هزینه‌های تولید به علاوه ۱۰درصد به عنوان سود می‌باشد، پس از آن فروشندگان نیز مبلغی بر این قیمت می‌افزایند و درنهایت کفش در معرض فروش قرار می‌گیرد.
وی دوماه آخر سال و شهریور ماه را بهترین زمان فروش کفش دانست.
نکاتی برای خرید کفش
بهتر است قبل از خرید به مواردی چون کیفیت آستر داخلی کفش، محل‌های چسب خورده و دوخت‌ها توجه کنید. چرم‌ها هم چون از تنوع قیمت و کیفیت زیادی برخوردار است پس تنها به شیک بودن و قالب کار توجه نکنید بلکه ممکن است کفش مورد نظر از چرمی بی‌کیفیت ولی ظاهر مناسب برخوردار باشد. کفش نو را اولین بار در یک روز خشک و آفتابی بپوشید. زیرا در این صورت لایه‌ای از خاک و سنگریزه به صورت پوششی ته کفش را فرا می‌گیرد که مقاومت آن را در مقابل آفتاب و رطوبت افزایش می‌دهد.