استقبال صاحبنظران از رتبه‌بندی شرکت‌ها
دنیای اقتصاد- انتشار گزارش رتبه‌بندی ۳۲۴ شرکت بورسی از سوی شرکت بورس روز گذشته با استقبال کارشناسان روبه‌رو شد. این رتبه‌بندی در سه جدول جداگانه مربوط به شرکت‌های تابلوی اصلی، فرعی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ
منتشر شده است.

استقبال کارشناسان از رتبه‌بندی ۳۲۴ شرکت بورسی
گروه بورس - معصومه طاهرخانی- مجید اسکندری: انتشار گزارش رتبه‌بندی 324 شرکت بورسی از سوی شرکت بورس روز گذشته با استقبال کارشناسان روبه‌رو شده و این اقدام سازمان بورس را گامی در جهت شفاف‌سازی فضای بازار و ترسیم یک چشم‌انداز بنیادی و استوار برای سرمایه‌گذاری مطمئن سرمایه‌گذاران در بورس عنوان می‌کنند.
بر پایه گزارش خبرنگار ما، سازمان بورس فهرست را در سه جدول جداگانه مربوط به شرکت‌های تابلوی اصلی، فرعی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ منتشر شده است.
بر این اساس در تابلوی اصلی که 110 شرکت حضور دارند، شرکت‌های داروسازی جابربن حیان، نیروکلر و لابراتوارهای سینا دارو در صدر شرکت‌ها و در مکان‌های اول تا سوم ایستاده‌اند. کارخانجات مخابراتی ایران، شیشه قزوین و سایپا دیزل نیز سه شرکت انتهایی جدول شرکت‌های حاضر در تابلوی اصلی هستند.
بنابر گزارش این اطلاعیه، در تابلوی فرعی نیز البرزدارو، مهندسی نصیر ماشین و سیمان قائن به ترتیب اول تا سوم هستند و شرکت‌های کابل‌البرز، سالمین و آرد تجارت در سه خانه انتهایی جدول ۱۷۹ شرکتی تابلوی فرعی قرار دارند. در رتبه‌بندی شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها نیز با ۳۵ شرکت گروه صنایع بهشهر، سرمایه‌گذاری پردیس و داروپخش پیشتاز هستند.
بنا بر اعلام روابط عمومی بورس اوراق بهادار تهران، در مجموع 324 شرکت در این سه جدول رتبه‌بندی شده‌اند و شرکت‌های گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو، فولاد مبارکه اصفهان، ملی صنایع مس ایران، سیمان دشتستان، فولاد خوزستان، سرمایه‌گذاری امید و موسسه مالی و اعتباری سینا به علت حضور کمتر از یک سال در جداول مقایسه‌ای درج نشده‌اند.
سازمان بورس در اطلاعیه خود ضمن تاکید بر شفافیت اطلاعات آورده است: با توجه به وظایفی که مطابق قانون بازار اوراق بهادار برای این سازمان تعیین شده، سازمان بر آن است که شکاف بین تولید و انتشار عمومی اطلاعات را به حداقل ممکن کاهش دهد و بر این اساس دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان در سوم مرداد ماه سال جاری توسط هیات‌مدیره تصویب و در بیست و هشتم همان ماه ابلاغ شده است.
در این اطلاعیه آمده است: در صورت عدم رعایت هر یک از مواد دستورالعمل مذکور موضوع مطابق با فصل ششم قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران و مقررات انضباطی مربوطه قابل پیگیری است.
این گزارش در عین حال اضافه می‌کند: طی سالیان اخیر رتبه‌بندی شرکت‌ها از نظر اطلاع‌رسانی و کیفیت افشا همواره تهیه و فهرست بیست شرکت برتر به بازار منعکس شده است. با توجه به موارد پیش گفته و با توجه به مسوولیت مدیران شرکت‌ها در قبال اطلاع‌رسانی، سازمان بر آن شد تا رتبه‌بندی کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را به بازار منعکس کند تا شرکت‌ها نسبت به جایگاه خود واقف شده و در جهت ارتقای آن تلاش کنند.
در اولین گزارش سازمان بورس برای رتبه‌بندی شرکت‌های بورسی ضمن تاکید بر نقش اطلاعات در تصمیم‌گیری‌ها آمده است: اطلاعات به مثابه آگاهی یا دانشی است که شناخت ما را شکل داده یا تغییر می‌بخشد، به طوری که در نهایت منجر به تصمیم‌گیری آگاهانه و در بعضی مواقع منجر به بازنگری در تصمیماتی می‌شود که قبلا گرفته‌ایم.
می‌توان ادعا کرد که ایجاد دانشی یکسان و برابر برای تمامی افراد بنا به دلایلی چون سطح دانش و علاقه افراد به یادگیری امکان‌پذیر نیست.
بنابراین برخی می‌توانند به سبب دسترسی به اطلاعات از مزیتی نسبت به دیگران برخوردار باشند. چرا که به سبب این دسترسی می‌توانند زودتر از دیگران به اخذ تصمیم مبادرت کنند.
در ادامه آمده است: به سبب نقش انکارناپذیری که اطلاعات در بازار سرمایه دارد گفته می‌شود که گرانبهاترین دارایی در بورس، اطلاعات است.
در بورس اوراق بهادار اگر اطلاعات در مورد سهام را نهاده تلقی کنیم، قیمت سهام، ستانده یا محصول خواهد بود.
قیمت اوراق بهادار به اطلاعاتی ارتباط می‌یابد که سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری از آن برخوردارند. اطلاعات، تعیین قیمت و تغییر قیمت را توجیه می‌کند.
بنابراین سرمایه‌گذاران مطلع راهبردهای خود را بر مبنای به کارگیری اطلاعات جدید، تدوین و توجیه می‌کنند. بدین ترتیب تردیدی نیست که از نظر زمانی بین دستیابی به اطلاعات و تعیین قیمت، شکاف وجود دارد. بر این اساس آنان که سریع‌تر به اطلاعات دست یافته‌اند از نوعی مزیت برخوردار شده‌اند، زیرا زودتر از دیگران می‌توانند قیمت آتی اوراق بهادار یعنی قیمتی را که پس از انتشار عمومی اطلاعات شکل می‌گیرد، پیش‌بینی کنند.
به دنبال انتشار این گزارش رییس اداره نظارت بر ناشران سازمان بورس، «امیر حمزه مالمیر» نیز در گفت‌وگو با «مهر» با بیان اینکه پیش از این اسامی ۲۰ شرکت برتر به بازار منعکس می‌شد، اظهار داشت : با توجه به مسوولیت مدیران شرکت‌ها در قبال اطلاع‌رسانی، سازمان بورس و اوراق بهادار بر آن شد تا رتبه‌بندی تمام شرکت‌ها را به بازار منعکس کند تا آنها با اطلاع از جایگاه خود، در جهت ارتقای آن تلاش کند.
فاصله طولانی با جایگاه مطلوب
«عباس‌علی حقانی‌نسب» کارگزار بورس نیز در زمینه اطلاع‌رسانی شرکت‌های بورسی گفت: یک شرکت بورسی، زمانی به عنوان یک شرکت مطلوب از نظر اطلاع‌رسانی شناخته می‌شود که حداقل اطلاعات مورد نیاز بازار که طبق قانون و دستورالعمل‌های مربوطه مشخص شده، به بازار ارائه کند و این اطلاعات در زمان لازم ارائه شود. وی افزود: این دستورالعمل توسط سازمان بورس تهیه و به شرکت‌ها ابلاغ شده است. در این دستورالعمل موارد مورد نیاز و زمان ارائه آنها به طور دقیق مشخص شده است، به عنوان مثال صورت‌های مالی شش ماهه یک شرکت، باید حداکثر یک ماه بعد از پایان شش ماه، به بازار ارائه شود.
این کارگزار بورس با اشاره به نقش ارائه اطلاعات در روند معاملات سهام گفت: ارائه اطلاعات منظم و مرتب، موجب می‌شود که نماد یک سهم بسته نماند و با ایجاد زمینه شفافیت، درجه نقدشوندگی آن سهم بالا رود، بنابراین نقدشوندگی یک سهم می‌تواند به طور غیرمستقیم، جزو شرایط اطلاع‌رسانی مطلوب باشد. حقانی‌نسب درباره وضعیت اطلاع‌رسانی شرکت‌های بورسی کشور در مقایسه با کشورهای همسایه گفت: ما هنوز فاصله زیادی با فضای اطلاع‌رسانی مطلوب داریم و جایگاه شرکت‌های ما از لحاظ شفافیت، جایگاه خوبی نیست.
وی درباره دلیل این امر گفت: این مساله به این دلیل است که شاید ما فضای اطلاع‌رسانی را تا حدودی مثبت کرده باشیم، اما به لحاظ محتوایی از فضای خوبی برخوردار نیستیم. ضعف اطلاع‌رسانی، تنها به شرکت‌ها مربوط نیست و به ساختار اقتصادی و نظارتی برمی‌گردد. باید دید آیا اطلاعات ارائه شده به بازار صحت دارد و می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد و در تصمیم‌گیری‌ها منشا اثر باشد یا خیر؟
نو‌آوری شرکت‌ها در ارائه اطلاعات
از سوی دیگر کارشناس ارشد سرمایه‌گذاری بانک پاسارگاد ضمن اشاره به روند مناسب اطلاع‌رسانی و افشای اطلاعات طی چند سال اخیر گفت: با توجه به پیشرفت ارتباطات و نفوذ اینترنت طی سالیان اخیر، اطلاع‌رسانی شرکت‌ها به بازار روند بسیار مطلوبی را نسبت به گذشته دارد. فریدون زارعی اضافه کرد: باید سعی کنیم این روند را بهتر از پیش ادامه داده و بخش‌های مختلفی را نیز به آن اضافه کنیم. به طور مثال همان‌طور که امسال در اطلاعات بودجه‌بندی برخی شرکت‌ها مفروضات جالبی در مورد نحوه تعیین EPS سالانه آمده بود.
وی تصریح کرد: سازمان بورس هم در فرآیند شفافیت بازار و اطلاع‌رسانی به موقع گام اساسی برداشته که باید مورد تشویق قرار گیرد.
پویایی بازار در گرو اطلاع‌رسانی
اما یک کارشناس دیگر بازار سرمایه اطلاعات را عامل اصلی پویایی و زنده بودن بازار و فعالان آن ذکر کرد و گفت: اطلاعات نقش اصلی را در خرید و فروش فعالان از یک سو و ورود و خروج افراد به بازار از سوی دیگر بازی می‌کند.
بهروز شهدایی ادامه داد: با این حال در سال گذشته در برخی موارد مشاهده شده که شرکتی در یک روز ۱۱ اطلاعیه پرتفوی خود را منتشر کرده است.
این امر نشاندهنده ضعف اطلاع‌رسانی و ابهامات فراوان در شرکت‌ها است که این گونه به افشای اطلاعات خود می‌پرازند.
وی خاطر نشان کرد: شرکت‌هایی که در انتشار اطلاعات خود سهل‌انگاری می‌کنند به نوعی هدفمند این کار را انجام می‌دهند و در واقع با نوعی غرض‌ورزی و منافع آتی این کار را انجام می‌دهند.
تقویت ابزارهای بورس برای برخورد با شرکت‌‌ها
شهدایی لزوم تقویت ابزارهای سازمان را برای برخورد قانونی با شرکت‌هایی که نسبت به انتشار اطلاعات خود ضعیف عمل می‌کنند، ضروری دانست و گفت: سازمان و شرکت بورس ابزارهای کافی را برای برخورد با شرکت‌های متخلف در اختیار ندارند. البته در این میان شرکت بورس ابزارهایی در اختیار دارد که می‌تواند استفاده زیادی از آنها داشته باشد.
وی توضیح داد: در حال حاضر تنها راه برخورد شرکت بورس با این قبیل شرکت‌ها بستن نماد شرکت است. این امر نه مدیریت شرکت و نه سهامداران عمده آن را تنبیه نمی‌کند و در این میان تنها متضرران پیاده کردن این سیاست، سهامداران جزء هستند.
تنبیه قانون شرکت‌های خطاکار
وی در مورد نحوه برخورد با شرکت‌های خطاکاری که اطلاعات به‌موقع منتشر نمی‌کنند، گفت: به طور مثال شرکت بورس می‌تواند حق درج سالانه شرکت‌های خطاکار را افزایش دهد. در واقع شرکت از طریق افزایش این رقم به نوعی به شرکت‌ها هشدار می‌دهد که در صورت اطلاع‌رسانی نکردن به موقع و درست، با مجازات مواجه می‌شوند.
وی شرایط تعریف کردن برای بهره‌مندی شرکت‌ها از معافیت مالیاتی را اهرم شرکت بورس برای برخورد با خطاکاران برشمرد و گفت: تمام شرکت‌هایی که نامشان در تابلوی بورس درج شده از معافیت مالیاتی برخوردار هستند، شرکت می‌تواند تدابیری فراهم کند که بهره‌مندی شرکت از معافیت مالیاتی مشروط شود. یعنی در این حالت شرکت‌هایی حق استفاده از معافیت مالیاتی را دارند که تائیدیه بورس را برای اطلاع‌رسانی به موقع داشته باشند.
تغییر زمان تقسیم سود شرکت‌ها
شهدایی طولانی بودن زمان تقسیم سود شرکت‌ها بین سهامداران را عامل دیگری برای کندی و شفاف نبودن اطلاعات شرکت‌ها عنوان کرد و اضافه کرد: در کشور ما پرداخت سود سالانه صورت می‌گیرد در حالی که در بسیاری از کشورهای خارجی تقسیم سود در بازه‌های سه ماه انجام می‌شود.
وی تصریح کرد: بدیهی است که شرکتی که 4 ماه بعد از پایان سال مالی مجمع برگزار می‌کند و از آن طرف 8 ماه مهلت قانونی برای پرداخت سود به سهامداران در اختیار دارد، قطعا نمی‌تواند در امر اطلاع‌رسانی شفاف آنطور که باید فعال باشد.
وی این زمان طولانی را نوعی نقص دانست و گفت: با این اوصاف در بسیاری از اطلاعیه‌هایی هم که شرکت‌ها منتشر می‌کنند نقص و نارسایی وجود دارد، بنابراین با استفاده از اهرم‌هایی که سازمان و شرکت بورس در اختیار دارد، می‌تواند قدم‌های اساسی برای شفافیت اطلاعات بازار بردارد.
حرکت مثبت بورس برای رتبه‌بندی
وی در عین حال انتشار گزارش رتبه‌بندی شرکت‌های بورسی را یکی از مثبت‌ترین گام‌هایی که تاکنون برداشته شده برشمرد و گفت: با توجه به اینکه سازمان یک مجموعه «خود انتظام» است، می‌تواند با تدوین سیاست‌ها و قوانینی که ضمانت اجرایی لازم را داشته باشد در امر اطلاع‌رسانی به کمک فعالان بازار بیاید.