ترجمه: دکتر پرویز پیری

تنظیم: حافظ علی‌پور

بخش پنجم

۲-۲- اهداف

طبیعتا هدف از دستکاری به دست آوردن پول بیشتر به صورت مستقیم از طریق معامله یا روش‌های دیگر است. برخی نمونه‌های نحوه عملی کردن این خواسته به قرار زیر است: * تحت تاثیر قرار دادن قیمت یا ارزش یک سهم یا قرارداد مربوط به آن، این منظور که دستکاری‌کننده بتواند:

- خرید را به قیمت پایین‌تر انجام دهد

- با قیمت بالاتر بفروشد

- سفارش های قیمت یا دیگر معاملات بزرگ را تحت تاثیر قرار دهد.

- با معاملات رقابتی بجنگد

- تحت تاثیرقراردادن قیمت یک قرارداد مشتقه یا کالای زیر مجموعه آن

- تحت تاثیرقراردادن یک سهم زیر مجموعه یک شاخص

- تحت تاثیرقراردادن نسبت قیمت به مبادله در رابطه با ادغام شرکت‌ها

- تحت تاثیر قراردادن قیمت یک سهم از طریق پیشنهاد تصاحب گرایانه

- تحت‌تاثیر قرار دادن یک شخص جهت پذیره‌نویسی، خرید یا فروش دارایی‌ها یا حقوق مربوط به دارایی مالی یا خودداری از انجام چنین کاری

- تحت‌تاثیر قرار دادن حساب‌ها یا ترازنامه سرمایه‌گذاران نهادی

- تحت‌تاثیر قرار دادن حد آستانه فروش اجباری اعتباردهندگان

- تحت‌تاثیر قرار دادن پیشنهادها و موقعیت مالی اوراق

۳-۲ قسمت‌های دیگر:

افرادی که تحت‌تاثیر دستکاری بازار قرار می‌گیرند، عبارتند از:

* انتشاردهندگان اوراق بهادار

* فعالان در بورس اوراق بهادار و اوراق مشتقه و بازارهای نقدی و زیرمجموعه آنها

* واسطه‌های بازار

* هر گونه ترکیب از موارد فوق که با همدیگر مشارکت می‌نمایند؛ باید به این نکته مهم توجه کرد که روش‌های استفاده شده در بسیاری از پرونده‌های دستکاری شامل معاملات یا فعالیت‌هایی بوده است که در دو یا چندین بازار متاثر صورت پذیرفته است. این بازارها ممکن است در حوزه‌های یکسان یا متفاوت قرار داشته باشند. دستکاری‌های فرا-مرزی اغلب شامل گروه‌هایی از افراد حقوقی یا حقیقی می‌شود که در مناطق متفاوتی سکونت دارند.

۳ - ابزارهای پیش‌گیری دستکاری بازار

گستره وسیعی از ابزارها جهت جلوگیری یا به تاخیراندازی رفتار دستکارانه در بازار اوراق بهادار یا مشتقه وجود دارد. قوانین ضددستکارانه بر روی حفظ سلامت قیمت بازار اوراق سهام و قراردادهای مشتقه یا دارایی‌های زیرمجموعه تمرکز می‌کنند.

قوانین تلاش می‌کنند تا اطمینان بیابند که قیمت‌ها حاصل قضاوت واقعی جمعی بی‌واسطه خریداران و فروشندگان می‌باشد. به‌علاوه قوانین در تلاش‌اند که از ارائه اطلاعات نادرست جلوگیری کرده و از سو‌ء‌استفاده از قدرت بازاری پیشگیری کنند.

چنین قوانینی به قانون‌گذار این امکان را می‌دهد که مکانیسم قیمت‌گذاری و معامله آزاد را در بازار بیمه کند.

در برخی حوزه‌های قضایی، دستکاری تحت‌قوانین مربوط به اعمال متقلبانه محاکمه می‌شوند. به عنوان مثال یک حوزه قضایی می‌تواند معامله بر روی یک نوع اوراق سهام را که به صورت واقعی و آشکار انجام شده ولی باعث تغییر قیمت سهام مذکور به قصد تقلب یا فریبکاری صورت گرفته است را به عنوان تقلب محاکمه کند.

البته باید قوانینی که نیازمندی‌های افشای اطلاعات را تکمیل نمایند، به‌عنوان یک ابزار دیگر جلوگیری از دستکاری، وضع شوند. به طور مثال، درخواست از انتشاردهندگان اوراق سهام پذیرفته‌شده برای افشای اطلاعات موثر در قیمت‌ها با زمان‌بندی مشخص به منظور کاهش عدم‌تقارن اطلاعاتی جهت کاهش احتمال دستکاری می‌تواند یکی از روش‌های موجود باشد. به‌علاوه انتشار زمان‌بندی شده اطلاعات معاملات (قبل و بعد از معاملات) می‌تواند جهت کاهش عدم‌تقارن اطلاعاتی در میان فعالان بازار نقش حیاتی را ایفا کند.

برخی حوزه‌های قضایی نیز قوانینی را جهت پیشگیری از دستکاری در شرایط خاص وضع می‌کنند. به عنوان مثال، چنین قوانینی می‌توانند در صورت وضع، از اعمال دستکاری در بازارهای خاص پیشگیری کنند. علاوه‌بر این، یک حوزه قضایی می‌تواند قوانینی جهت جلوگیری از تقلب افراد خاص را وضع کند. برخی قوانین نیازمند ارائه تصویری از قصد دستکاری می‌باشند. علاوه‌بر ممنوعیت‌های گسترده در هسته قوانین ضددستکاری، تعدادی از ابزارها و ممنوعیت‌ها نیز جهت جلوگیری از دستکاری طراحی شده‌اند. ذیلا برخی از این قوانین مورد بحث قرار می‌گیرند.

۱-۳. بازار اوراق سهام

۱-۱-۳. قوانین فروش اعتباری (Short Sell)

در برخی حوزه‌های خاص،‌ فروش اعتباری (Short Sell) به این صورت تعریف می‌شود: فروش یک سهم که در آن فروشنده مالک نیست یا در صورت مالکیت، آن را به خریداری تحویل نمی‌دهد. به منظور تحویل ورقه سهام به خریداری، فروشنده آن را معمولا از یک کارگزار یا سرمایه‌گذار نهادی به امانت می‌گیرد. سپس فروشنده با تامین اوراق از بازار (که اغلب از بازار آزاد تهیه می‌شود) و پس دادن آن به قرض‌دهنده به پایان می‌برد.

خرید در حد نوسان نیز می‌تواند توسط دستکاری‌کنندگان جهت سرعت بخشیدن به روند بازار مورد استفاده قرار گیرد.

در برخی حوزه‌ها، بدون توجه به قصد فروشنده، قوانین موجود فروشندگان را از مشارکت در معاملاتی که منجر به کاهش یا سرعت‌دهنده کاهش قیمت اوراق سهام مذکور می‌شود، بازمی‌دارند. علاوه‌بر این، قوانینی که خواستار افشای اطلاعات فروش‌های مذکور هستند نیز در برخی حوزه‌ها جهت پیشگیری یا به تاخیر انداختن دستکاری در فروش‌های کوتاه‌مدت به کار می‌روند.