رشد بازار سهام چگونه با کاهش مداخله دولت رقم خورد؟
محمدرضا بیکزادهمقدم، کارشناس بازار سرمایه به ارزیابی رشد مداوم بورس تهران در 21 روز متوالی پرداخت و گفت: در ۲۱ روز معاملاتی اخیر، بازار سهام با اقبال قابلتوجهی از سوی سرمایهگذاران مواجه شده و شاهد تداوم روزهای مثبت همراه با حجم و ارزش معاملات مناسب بودهایم. به نظر میرسد مهمترین عامل اثرگذار بر این روند، تغییر رویکرد دولت نسبت به صنایع و فاصله گرفتن تدریجی از سیاست قیمتگذاری دستوری است. در ماههای اخیر، نشانههایی از غلبه عقلانیت اقتصادی در سیاستگذاریها مشاهده میشود؛ این درک که ادامه حیات بنگاهها با قیمتهای دستوری امکانپذیر نیست و شرکتها ناگزیرند متناسب با تورم، قیمت محصولات خود را تعدیل کنند. نمونه بارز این رویکرد را میتوان در صنعت دارو و همچنین در تعیین نرخ شیر و برخی دیگر از صنایع مشاهده کرد که فشارهای دستوری کاهش یافته و فضای فعالیت اقتصادی منطقیتری برای بنگاهها فراهم شده است.
عامل مهم دیگری که به رشد بازار سهام کمک کرده، افزایش نرخ ارز در بازار ارز توافقی است. این نرخ که حدود یک سال در محدوده ۷۰ هزار تومان تثبیت شده بود، طی روزهای اخیر به محدوده ۸۰ هزار تومان رسیده است. افزون بر این، اظهارات مطرحشده از سوی مقامات و منطق حاکم بر لایحه بودجه، این انتظار را تقویت کرده که در آینده نزدیک، نرخ نیما حذف و نظام ارزی به سمت تکنرخی شدن و به رسمیت شناختن نرخ تالار دوم حرکت کند. در حال حاضر نرخ تالار دوم در محدوده ۱۲۰ هزار تومان قرار دارد که فاصلهای نزدیک به ۵۰ درصد با نرخهای پیشین ایجاد میکند. این موضوع برای شرکتهای صادراتمحور، بهویژه صنایع پالایشی، پتروشیمی و فولادی که پیشتر ملزم به عرضه ارز در سامانه نیما بودند، به معنای افزایش معنادار درآمد ریالی و بهبود چشمانداز سودآوری است.
در چنین شرایطی، طبیعی است که سهامداران و سرمایهگذاران تمایل بیشتری به حضور در بازار سهام نشان دهند. این در حالی است که بازارهای موازی مانند ارز و طلا، بهویژه طلا، بخش عمدهای از رشد خود را هم از ناحیه افزایش نرخ دلار و هم از محل رشد قیمتهای جهانی تجربه کردهاند و تا حد زیادی با تورم تعدیل شدهاند. بازار مسکن نیز همچنان در وضعیت رکودی قرار دارد و واکنش سریعی به تحولات تورمی نشان نداده است. در این میان، بازار سرمایه بهعنوان بازاری که قابلیت تطبیق سریعتری با افزایش نرخ ارز و تورم دارد، همچنان از منظر تعدیل قیمتی عقبمانده تلقی میشود.
مجموع این عوامل باعث شده جریان نقدینگی روزانه قابلتوجهی وارد بازار سهام شود و حجم معاملات در سطوح بالاتری نسبت به ماههای گذشته تثبیت شود. در صورت تداوم این رویکردهای سیاستی و ثبات نسبی در متغیرهای کلان، میتوان انتظار داشت که بازار سرمایه همچنان یکی از گزینههای اصلی سرمایهگذاران برای پوشش تورم و حفظ ارزش داراییها باقی بماند.
مسعود مهدیان، کارشناس بازار سرمایه به ارزیابی رشد بازار سهام پرداخت و گفت: بازار سرمایه در فصل پاییز، همزمان با کاهش ریسکهای سیاسی و ایجاد نوعی ثبات نسبی در فضای منطقهای، وارد یک روند صعودی شد و در ادامه شاهد رشدهای پیدرپی در شاخص کل و افزایش قیمت سهام در اغلب گروهها، بهویژه گروههای شاخصساز، سهام بزرگ و صندوقهای اهرمی بودیم. این روند در هفتههای اخیر بهنسبت منطقی هدایت شد و گردش نقدینگی از گروهی به گروه دیگر شکل گرفت؛ موضوعی که با رشد پرشتاب نرخ ارز، انرژی بیشتری به بازار تزریق کرد و موجب شد سهام صادراتمحور و دلاری، از جمله گروههای پتروشیمی، پالایشی، فولادی و هلدینگهای سرمایهگذاری، بیش از سایر گروهها مورد توجه سرمایهگذاران قرار گیرند.
در شرایط فعلی اقتصاد کشور که فضای تورمی بر آن حاکم است، بازار سرمایه با توجه به عقبماندگی قابلتوجهی که نسبت به سایر بازارهای موازی داشت، توانسته در ماههای اخیر یک رشد اسمی را تجربه کند. با این حال، ارزش کل بازار همچنان در محدوده ۱۰۰میلیارد دلار قرار دارد. در این میان، متغیرهای معاملاتی نیز بهبود محسوسی داشتهاند؛ بهطوری که ارزش معاملات سهام به میانگین حدود ۱۶ همت رسیده که رقم قابل قبولی برای جریان معاملات بورس تهران محسوب میشود. همچنین استمرار ورود پول حقیقی در ماه اخیر نشاندهنده فراهم بودن بستر مناسب و جذابیت نسبی بازار سرمایه برای جذب نقدینگی است.
رشد نرخ ارز همچنان بهعنوان یک محرک اساسی و اثرگذار بر بازار سرمایه شناخته میشود و بیتردید بر سودآوری بخش بزرگی از شرکتهای بورسی اثر مستقیم دارد. تا زمانی که دلار به مسیر صعودی خود ادامه دهد و تورم که بخشی از آن ناشی از رشد نقدینگی است، در اقتصاد تداوم داشته باشد، انتظار میرود بازارهایی مانند طلا و بورس نیز در همین مسیر حرکت کنند. با این حال، هم دلار و هم طلا در محدودههای حساسی قرار گرفتهاند و این احتمال وجود دارد که بازارساز در این سطوح وارد عمل شود و با اعمال نوعی کنترل، یک اصلاح هرچند کوتاهمدت را به بازار ارز و طلا تحمیل کند. در چنین شرایطی، توقف یا کند شدن روند صعودی سایر بازارها، بهویژه بازار سهام که اخیرا رشد قابلتوجهی را تجربه کرده، دور از انتظار نخواهد بود.
این کارشناس بازار سرمایه وضعیت شاخص کل را از نظر تکنیکال مورد بررسی قرار داد و گفت: از منظر تکنیکال، در صورت توقف رشد دلار و آغاز یک اصلاح در بازار ارز، شاخص کل بورس نیز میتواند تا محدودههایی در حوالی ۴میلیون واحد وارد فاز اصلاحی شود. در مقابل، اگر رشد نرخ ارز ادامهدار باشد، سطوح تکنیکال بعدی شاخص کل در محدودههای ۴میلیون و ۳۰۰ هزار واحد و سپس ۴میلیون و ۵۰۰ هزار واحد است. از این رو، متغیر نرخ ارز همچنان نقشی تعیینکننده در تداوم مسیر صعودی شاخص کل و کلیت بازار سرمایه ایفا میکند.
با این حال، رصد رفتار روزهای اخیر بازار نشان میدهد که تمرکز اصلی نقدینگی در معاملات اخیر بر سه گروه پتروشیمی، فولادی و پالایشی بوده و سایر گروهها، از جمله خودروییها، عمدتا بهصورت متعادل یا حتی با تمایل منفی دنبال شدهاند. بر همین اساس، انتظار یک اصلاح جزئی در روزهای آینده چندان دور از ذهن نیست. این اصلاح محدود میتواند بهعنوان عاملی مثبت عمل کند و با جذابتر شدن قیمتها، انرژی تازهای به بازار تزریق کند تا بازار سرمایه پس از یک وقفه کوتاه، مسیر صعودی خود را در این سیکل ادامه دهد؛ چرا که اصلاح، بخشی طبیعی و اجتنابناپذیر از ذات بازارهاست و همین دستبهدست شدنها میتواند زمینهساز تداوم رشد در ادامه مسیر باشد.
