کاهش مداخله دولت؛ اصلیترین دلیل رشد
پیشبینیناپذیری اقتصادی؛ مهمترین مشکل بورس
نوید رجایی، کارشناس بازار سرمایه گفت: وضعیت بازار سرمایه نشان میدهد که مداخلات دولت در بازار، نقش پررنگی دارد و دولت با انواع مداخلهگری، یک بازیگر غالب محسوب میشود و پیشبینی ناپذیری اقتصادی، مشکل اصلی بورس تهران به شمار میرود، تغییر ناگهانی قوانین، ریسک را به سرمایهگذار تحمیل میکند که نتیجه آن، کاهش اعتماد در سرمایهگذاری، کوتاهمدت شدن افق سرمایهگذاری، افزایش رفتارهای هیجانی و خروج سرمایه از مسیرهای مولد است. در نتیجه برای بازگرداندن جایگاه بازار سرمایه باید اعتماد به بورس افزایش یابد. بورس تهران از کامودیتیها تاثیر زیادی میگیرد، بخش بزرگی از ارزش و جهت حرکت شاخص از صنایعی میآید که درآمدشان به قیمتهای جهانی کالاها و مهمتر از آن، به نرخ ارز و امکان و کیفیت انتقال ارز وابسته است. همین وابستگی باعث شده در دورههایی چشمانداز سودآوری شرکتهای صادراتی چه به خاطر بهبود نرخهای فروش، چه به خاطر رشد ارز و چه به خاطر کاهش موانع تسویه و انتقال بهتر شود. برهمین اساس، در حال حاضر رشد متوازن و فراگیر در کل بازار مشاهده نمیشود. به همین دلیل توصیه میشود سرمایهگذار یک پرتفوی متنوع از چند صنعت را با توجه به سناریوهای مختلف نرخ ارز، سیاستهای داخلی، وضعیت جهانی و جریان حرکت پول دنبال کند. یکی از مشکلات اصلی بورس از سالهای گذشته تاکنون، فاصله قیمتها با ارزش ذاتی شرکتها است. دلیل اصلی این شکاف، وجود ریسکهای سیستماتیک و عوامل کلانی است که خارج از کنترل شرکتها قرار دارد؛ از جمله تنشهای سیاسی و منطقهای، تصمیمات ناگهانی اقتصادی و فضای بیثباتی که باعث میشود سرمایهگذار برای خرید سهام «تخفیف ریسک» بخواهد و به قیمتهای منصفانه نزدیک نشود.
وی افزود: بازار سرمایه در بسیاری از دورهها اولویت سیاستگذاران نبوده و همین موضوع باعث فرسایش اعتماد و کاهش افق سرمایهگذاری شده است. بنابراین حتی شرکتهایی که سودآوری و داراییهای ارزشمند دارند نیز پایینتر از ارزش واقعی معامله میشوند، زیرا بازار بیش از توان سودآوری شرکت، ریسکهای بیرونی را قیمتگذاری میکند. توصیه میشود که سرمایهگذاران به جای دنبالهروی از موجها و هیجانات کوتاهمدت، تصمیمهای خود را بر پایه ارزشگذاری، کیفیت سود، جریان نقدینگی و شرایط کلان اقتصادی بگیرند.
اصلاح عمیق در انتظار بازار؟
سینا فرزین، کارشناس بازار سرمایه گفت: در هفته سوم آذر، بورس بیشترین بازدهی را میان بازارهای مالی به خود اختصاص داد. خبر تعدیل نرخ خوراک پالایشیها در ابتدای هفته، فضای بازار را مثبت نگه داشت و باعث شد نگرانی از توقف روند صعودی کاهش پیدا کند.
در هفته اخیر، حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی برای برخی کالاهای اساسی باعث شد فعالان بازار احتمال دهند این روند در صنایع دیگری همچون دارویی و غذایی هم تکرار شود. همین انتظار، تقاضای قابلتوجهی را در سهام این گروهها ایجاد کرد. در روزهای پایانی هفته گذشته، خبرهایی درباره عرضه ارز پتروشیمیها و شرکتهای بزرگ فولادی و پتروشیمی در «تالار دوم» منتشر شد. رئیسکل بانک مرکزی اعلام کرد که طبق توافقهای صورتگرفته، صادرکنندگان قرار است بخشی از ارز خود را با نرخهایی نزدیک به بازار آزاد در تالار دوم عرضه کنند. هرچند این موضوع هنوز به شکل رسمی و قطعی اعلام نشده، اما همین اظهارنظر سبب شد تقاضا در گروههای صادراتمحور بهخصوص پتروشیمی و پالایشی افزایش یابد و بازار با ذهنیت مثبت به کار خود پایان دهد. در نهایت، شاخص کل هفته را در محدوده سهمیلیون و ۵۶۰ هزار واحدی به پایان رساند.
وی به چشمانداز بازار در هفتههای آینده پرداخت و گفت: یکی از مهمترین متغیرها، بودجه سالانه دولت است که بهزودی به مجلس ارائه میشود. نرخ ارز موثر شرکتها نیز یکی از ابهامات اصلی پیشروی بازار است. اگر نرخ ارز بازار توافقی، در آینده با تغییرات قابلتوجهی همراه باشد، این موضوع نیز میتواند زمینهساز رشد مجدد بازار شود. در کنار این تحولات، نرخ بهره حدود ۴۰ درصدی همچنان یکی از ریسکهای مهم بازار به شمار میرود و میتواند بخشی از نقدینگی را از بازارهای ریسکی دور کند. هرچند تیم اقتصادی دولت تاکید دارد که افزایش بیشتر نرخ بهره ضرورت ندارد، اما مسائلی مانند کسری بودجه میتواند تصمیمگیری در این حوزه را پیچیده کند. با فرض تداوم آرامش سیاسی و شفاف شدن متغیرهای کلیدی مانند نرخ ارز و جزئیات بودجه، بازار سرمایه نگرانی جدی از اصلاحهای عمیق ندارد و امکان ادامه روند صعودی وجود خواهد داشت.
پایان مداخله در نرخ ارز؟
احسان خاتونی، کارشناس بازار سرمایه گفت: موج ورود نقدینگی به بازار سهام در هفته گذشته تداوم یافت. به نظر میرسد، یکی از مهمترین دلایل رشد بازار سهام و موتور محرک آن رشد نرخ ارز است. البته رشد نرخ ارز آزاد تاثیر خیلی زیادی در بازار سهام ندارد، چرا که عموما نرخهای مبادلهای تعیینکننده هستند که در حال حاضر فاصله ۶۰ درصدی با نرخ آزاد دارد. اما بنا بر شواهد و قرائن این تابو در حال شکستن است. فلزیها به تالار دوم رفتند که نرخ آن حوالی ۱۰۰ هزار تومان است. اگر چه این نرخ نیز از بازار آزاد ۲۰درصد کمتر است، اما از فاصله مبادلهای با آزاد به مراتب بهتر است.
بنا به گفته فرزین، رئیس کل بانک مرکزی پتروشیمیها نیز قرار است در تالار دوم ارز عرضه کنند. به نظر میرسد سیاست حذف ارز مبادله به صورت آرام در حال اجرا است. هر زمان که از مداخله قیمتی در نرخ ارز، جلوگیری شود، تصمیم درستی است. این مداخله، جز رانت عایدی دیگری برای اقتصاد نداشت. نرخهای زیاد برای ارز در اقتصاد چیزی جز توزیع رانت نیست. همین رویه برای ارز ترجیحی نیز رخ داده است. کالاها به مراتب گرانتر به دست مصرفکننده میرسد. نمونه واضح آن برنج است. لذا سیاستگذاران پی به این موضوع بردهاند و شنیده شده این نرخ نیز در بودجه ۱۴۰۴ تعدیل خواهد شد. به نظر میرسد که در شرایط تشدید تحریمها، حمایت از صنایع از سوی دولت در دستور کار باشد. بنابراین حذف هابهای مصرفی اروپایی از نرخ خوراک گاز پتروشیمیها در دستور کار است. این اتفاق نرخ سوخت صنایع را نیز تعدیل خواهد کرد. اگرچه این تصمیم کسری بودجه دولت را اندکی زیاد میکند، اما با بهبود فروش و بهبود شرایط ورود ارز به کشور در نهایت اقتصاد و دولت منتفع خواهند شد، چرا که سهامدار اصلی صنایع بزرگ کشور با واسطه شرکتهای سرمایهگذاری و صندوقهای بازنشستگی و هلدینگهای خصولتی است. همچنین با حذف قیمتگذاری دستوری در برنامه هفتم، ورود خودرو به بورس کالا میتواند طی ماههای آتی رقم بخورد. همچنین با توجه به افزایش نرخهای خودروسازان، میتوان انتظار کاهش زیان این شرکتها را داشت.
وی در پایان گفت: اگر ریزساختارهای بازار سرمایه بتواند به نفع معاملات تغییر کند، این بازار میتواند نقدینگی سرگردان را به خوبی جذب کند. دامنه نوسان، حجم مبنا و کارمزد بالا سه عاملی است که برای سرمایههای بزرگ آزاردهنده است. بازارهای رقیب هیچکدام از این شرایط را ندارند. بنابراین بهتر است بازنگری جدی خصوصا در مورد دامنه نوسان در دستور کار قرار بگیرد.
