پیشبینیهای احمقانه اما وسوسهانگیز
صبا طاهریان - دنیای اقتصاد
در آغاز سال ۲۰۲۴، تحلیلگران والاستریت بازدهی ۷.۴درصدی را برای شاخص S&P ۵۰۰ پیش‌بینی کردند. استراتژیستها در این زمینه محتاط‌‌‌تر بوده و رشد ۱.۳درصدی را پیش‌بینی کردند. این درحالی بود که S&P۵۰۰ رشد ۲۵.۰۲درصدی را تجربه کرد. با تکرار این واقعه در سال ۲۰۲۳ در حالی که تحلیلگران و استراتژیستها به ترتیب رشد ۱۷.۵ و ۶.۲درصدی را پیش‌بینی کرده بودند، این شاخص رشد ۲۶.۳درصدی را تجربه کرده و بار دیگر اثبات کرد که والاستریت درک درستی از آینده ندارد.
پیشبینیها؛ ابزاری برای تبلیغات
خطا در پیشبینیها تنها به بازار سهام محدود نیست؛ چرا که بانک‌ها و موسسات مالی، سالانه بازدهی سایر داراییها از جمله اوراق قرضه، طلا، کالاها، املاک و اخیرا بیت‌کوین را نیز پیش‌بینی می‌کنند. با وجود این، شواهد تاریخی و سابقه آنها نشان می‌دهد که این تحلیل‌ها غالبا فاصله زیادی با حقیقت دارند. به گفته کلمانت، استراتژیست سرمایه‌گذاری موسسه Panmure Liberum، در ۲۰سال گذشته، همبستگی میان پیشبینیهای تحلیلگران و بازدهی واقعی بازارها ناچیز بوده و همبستگی پیش‌بینی استراتژیستها نیز نزدیک به صفر قرار دارد. موضوع مهمی که باید به آن توجه داشت این است که درواقع هدف اصلی این پیشبینیها در واقع دقت در برآوردها نیست. این پیشبینیها ابزارهای فروش قدرتمندی به حساب می‌آیند. والاستریت با این دسته از تحلیل‌ها سعی نمی‌‌‌کند آینده را درست حدس بزند، بلکه هدف واقعی آن تعامل با مشتریان و تشویق آنها به انجام معاملات است. فعالان والاستریت به‌خوبی می‌‌‌دانند که وعده‌‌‌های جذاب، حتی اگر نادرست باشند، قادرند تاثیر بزرگی بر تصمیم‌گیری‌‌‌های سرمایه‌گذاری بگذارند. به همین دلیل است که چرخه باطل برآوردهای نادرست هرساله تکرار می‌شود.
اقتصاد رفتاری به دنبال پاسخ
دانیل کانمن و آموس تورسکی، آزمایش‌های جالبی در این باره در کارنامه خود دارند. آنها از افراد خواستند تخمین بزنند چند درصد کشورهای عضو سازمان ملل در آفریقا قرار دارند. در همین حال پیش از ثبت پاسخ، از شرکت‌کنندگان خواستند به چرخ گردونه‌‌‌ای نگاه کنند که از صفر تا ۱۰۰ شماره‌‌‌گذاری شده بود. نتیجه این آزمایش نشان داد که اگر گردونه روی عدد ۱۰ توقف می‌کرد، افراد به طور میانگین ۲۵درصد از کشورهای عضو سازمان ملل را آفریقایی تخمین می‌‌‌زدند؛ اما اگر گردونه روی عدد ۶۵ متوقف می‌‌‌شد، این تخمین به ۴۵درصد افزایش می‌یافت.
ذهن انسان تمایل دارد از یک عدد کاملا تصادفی، به‌‌‌عنوان نقطه شروع قضاوت و پیش‌بینی استفاده کند. این پدیده با نام «اثر لنگر» شناخته می‌شود. در نتیجه در دنیای مالی نیز هنگامی که از عملکرد آینده بازارها صحبت می‌شود، ذهن انسان مستعد تاثیرپذیری است؛ به طوری که حتی یک پیش‌بینی بی‌‌‌پایه و اساس می‌‌‌تواند به‌‌‌عنوان یک «لنگر» برای انتظارات سرمایه‌گذاران عمل کند. در نتیجه هنگامی که موسسات مالی بازدهی بازارها را برای سال آینده پیش‌بینی می‌کنند، در حال اعمال یک لنگر ذهنی هستند. این پیشبینیها ممکن است اشتباه باشند، با این حال ذهن، آنها را به‌‌‌عنوان مبنای قضاوت می‌‌‌پذیرد.
استراتژی میلر برای مقابله
روبین میلر، بنیان‌گذار شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری Peltoma Capital Partners، راهکاری برای مقابله با این اثر ذهنی مخرب ارائه داده است. او بازدهی یک‌ساله دارایی‌‌‌های اصلی را به دو دسته تقسیم می‌کند: قابل پیش‌بینی و غیرقابل پیش‌بینی.
وی معتقد است نقدینگی و اوراق قرضه کوتاه‌مدت، در یک بازه بسیار محدود قابل پیش‌بینی هستند. این درحالی است که اوراق قرضه بلندمدت در دسته غیرقابل پیش‌بینی قرار می‌گیرند؛ همان‌طور که در سال‌های ۲۰۲۲ و ۱۹۸۲ شاهد نوسانات غیرمنتظره آن بوده‌ایم. سهام، املاک، طلا و بیت‌کوین نیز در دسته غیرقابل پیش‌بینی قرار دارند. از نظر وی تلاش برای پیش‌بینی بازدهی کوتاه‌مدت بیشتر داراییها، توهمی ساده‌لوحانه است. درهمین حال میلر معتقد است که پیش‌بینی بازدهی اغلب داراییها در بازه زمانی بلندمدت میسر است؛ چرا که طبق رویکرد وی، برای طراحی یک برنامه مالی، تخمین معقول نرخ رشد بلندمدت داراییها ضروری است.
براساس این استراتژی، اگر انتظارات قیمتی کوتاه‌مدت خود از بیشتر داراییها را حذف کنیم، ذهن دیگر درگیر اعداد تخیلی نیست و می‌توان تصمیمات مالی را براساس تحلیل‌های منطقی و اهداف بلندمدت اتخاذ کرد و درگیر تصمیمات عجولانه و احساسی نشد. مایکل سیلور اخیرا ادعا کرده است که شرکت مایکرواستراتژی در آینده روزانه یک‌میلیارد دلار بیت‌کوین با قیمتی معادل یک‌میلیون دلار برای هر بیت‌کوین خریداری خواهد کرد.
این پیش‌بینی یک لنگر ذهنی برای افراد ایجاد می‌کند و قیمت یک‌میلیون دلار را به‌‌‌عنوان ارزش احتمالی هر بیت‌کوین در آینده در ذهن مخاطبان تثبیت می‌کند. از این‌رو، قیمت فعلی بیت‌کوین از دید بسیاری از افراد به‌‌‌عنوان فرصتی جذاب تلقی می‌شود. با رجوع به استرلاتژی میلر متوجه می‌شویم که ارزش آینده بیت‌کوین غیرقابل پیش‌بینی است. با پذیرش این مساله دیگر به این فکر نخواهیم کرد که قیمت در آینده به چه سمتی حرکت خواهد کرد، بلکه به این می‌اندیشیم که آیا بیت‌کوین ارزشمند است یا نه و چرا؟ آیا بیت‌کوین کماکان در برابر حملات سایبری مقاوم است؟
این تغییر ذهنیت به معنای کنار گذاشتن بیت‌کوین از پرتفو نیست، بلکه به معنای یافتن دلایلی بهتر برای خرید آن است؛ دلایلی که فراتر از نوسانات اخیر قیمت یا پیشبینیهای وسوسهانگیز تبلیغ‌‌‌کنندگان آن باشد.
