چرا سرمایهگذاران دوباره به بازار اعتماد کردند؟
علی محمدی / دنیای اقتصاد
از حمایت‌های دولت گرفته تا اخبار مثبت از صنایع بزرگ و رکود نسبی سایر بازارهای سرمایهگذاری، همه این عوامل به رشد سریع بازار سرمایه کمک کرده‌اند. این صعود که به معنای بازگشت اعتماد سرمایهگذاران به بازار است، تحت‌تاثیر عوامل مختلفی قرار داشته است. پس از دوره‌ای از افت‌های سنگین که موجب کاهش جذابیت بازار و خروج سرمایهگذاران شده بود، تحولات اخیر موجب بازگشت سرمایهگذاران خرد و کلان شد و جریان تازه‌ای از امیدواری را در فضای عمومی بازار ایجاد کرد. این رشد نه تنها در شاخص کل بلکه در بخش‌های مختلف بازار نیز محسوس بود. صنایع بزرگی نظیر خودروسازی، فلزات اساسی، پتروشیمی و بانک‌ها سهم قابل‌توجهی در این صعود داشتند. شرکت‌های فعال در این صنایع با انتشار گزارش‌های مثبت، برنامه‌های افزایش سرمایه و اعلام پروژه‌های جدید، توجه سرمایهگذاران را جلب کردند.
نقش حمایت‌های دولت در رشد بازار
یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر رشد اخیر شاخص بورس، حمایت‌های آشکار دولت از بازار سرمایه بوده است. این حمایت‌ها در قالب سیاست‌های مختلفی اعمال شد که از جمله آنها می‌توان به برگزاری جلسات میان مسوولان اقتصادی با فعالان بازار سرمایه و صدور دستورالعمل‌هایی برای تقویت شفافیت و نظارت اشاره کرد. برگزاری جلسات میان وزیر اقتصاد، رئیس سازمان بورس و سایر مسوولان کلیدی اقتصادی، نشاندهنده اراده دولت برای بازگرداندن اعتماد به بازار سرمایه است. علاوه بر این، دستور رئیس‌جمهور برای حمایت از بازار و جلوگیری از تصمیماتی که می‌‌توانند به خروج سرمایه‌ها منجر شوند، جو روانی مثبتی در بازار ایجاد کرد. همچنین دولت با ارائه تسهیلاتی مانند کاهش مالیات بر سود شرکت‌ها و ارائه مشوق‌های اقتصادی، فضای سرمایهگذاری در بورس را جذاب‌تر کرده است. این اقدامات بهویژه در میان سرمایهگذاران خرد، که در دوره‌های گذشته زیان‌های سنگینی را متحمل شده بودند، موجب تقویت اطمینان عمومی و بازگشت آنها به بازار شد.رشد اخیر بورس در شرایطی رخ داده که بازارهای موازی در وضعیت رکود قرار گرفته‌اند. این رکود در کنار کاهش ریسک‌های سیستماتیک، سرمایهگذاران را به جست‌وجوی فرصت‌های جدید برای کسب سود هدایت کرد. در صورت ادامه حمایت دولت، بازار سرمایه به دلیل ارائه بازدهی سریع‌تر و جذاب‌تر در مقایسه با بازارهای سنتی، به مقصد اصلی نقدینگی تبدیل خواهد شد. تزریق پول به بازار، هم از سوی دولت و هم از سوی سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی، یکی دیگر از محرک‌های اصلی رشد شاخص بود. افزایش حجم معاملات و ورود پول‌های جدید به بازار، موجب شد سهام شرکت‌های بزرگ با تقاضای بالاتری مواجه شوند. این جریان نقدینگی بهویژه در صنایع کلیدی نظیر فلزات اساسی، خودروسازی، پالایشی، پتروشیمی و بانک‌ها نقش قابل‌توجهی در افزایش ارزش سهام ایفا کرد.
اخبار مثبت؛ موتور محرک بازار سرمایه
در کنار حمایت‌های دولتی، اخبار مثبت منتشر‌شده در یک ماه اخیر نیز نقش غیرقابل‌انکاری در رشد شاخص کل داشت. یکی از این اخبار مربوط به افزایش سرمایه شرکت‌های خودروسازی بود. اعلام برنامه افزایش سرمایه شرکت‌هایی مانند ایران‌‌خودرو و سایپا، همراه با استراتژی‌های جدید، موجب رشد قابل‌توجه سهام در این صنعت شد. صنعت خودروسازی که در سال‌های اخیر با مشکلات متعددی از جمله زیان انباشته و کاهش تولید مواجه بود، اکنون با برنامه‌های افزایش سرمایه و بهبود ظرفیت‌های تولید، به یکی از پیشتازان رشد بورس تبدیل شده است. این اخبار نه تنها موجب رشد سهام خودروسازان شد، بلکه اثرات مثبتی بر شرکت‌های وابسته مانند قطعه‌سازی و صنایع مرتبط با فولاد گذاشت.
افزایش نرخ دلار نیما و اثرات آن
یکی از عوامل مهم در رشد شاخص بورس طی ماه‌های اخیر، افزایش نرخ دلار در سامانه نیما بوده است. نرخ دلار نیمایی، بهعنوان شاخصی کلیدی برای محاسبه درآمد شرکت‌های صادراتمحور، تاثیر مستقیم و معناداری بر سودآوری این شرکت‌ها دارد. افزایش این نرخ به معنای درآمد ارزی بیشتر برای شرکت‌هایی است که محصولات خود را به بازارهای خارجی عرضه می‌کنند. صنایع بزرگ و استراتژیکی مانند پتروشیمی، فولاد و معادن از این تغییرات بیشترین بهره را برده‌اند، چرا‌که این صنایع بخش عمده‌ای از صادرات غیرنفتی ایران را تشکیل می‌دهند. افزایش نرخ دلار نیمایی نه تنها تاثیر اقتصادی بر عملکرد این شرکت‌ها داشت، بلکه از جنبه روانی نیز بهعنوان عاملی تقویت‌کننده در بازار سرمایه عمل کرد. این تغییر، سیگنالی مثبت به سرمایهگذاران ارسال کرد مبنی بر اینکه شرکت‌های صادراتمحور در شرایط فعلی ظرفیت بالاتری برای سودآوری دارند. این پیام موجب شد تقاضا برای سهام این شرکت‌ها به طور قابل‌توجهی افزایش یابد. سرمایهگذاران با پیش‌بینی رشد بیشتر در درآمد این شرکت‌ها، تمایل بیشتری به خرید سهام آنها پیدا کردند، که به نوبه خود به افزایش ارزش سهام این بخش و در نهایت تقویت شاخص کل بورس منجر شد.
کاهش ریسک‌های سیاسی و اثرات آن بر بورس
ریسک‌های سیاسی همواره نقشی کلیدی در رفتار بازار سرمایه ایفا کرده‌اند، چرا که هرگونه نوسان یا تنش در عرصه سیاسی میتواند مستقیما بر انتظارات سرمایهگذاران و عملکرد صنایع تاثیر بگذارد. در ماه‌های اخیر، کاهش نسبی تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به ایجاد فضایی مطمئن‌تر و روان‌تر برای فعالیت سرمایهگذاران منجر شده است. هرچند مسائل مرتبط با تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی همچنان پابرجاست، اما ثبات نسبی در سیاست خارجی ایران، بهویژه عدم وقوع بحران‌های جدید در حوزه دیپلماسی، تاثیر مثبتی بر جو روانی بازار داشته است. در فضایی که از وقوع تحولات غیرمنتظره خبری نیست، سرمایهگذاران احساس امنیت بیشتری می‌کنند و تمایل بیشتری به ورود نقدینگی به بازار سرمایه دارند.
رکود در سایر بازارها و جذابیت بورس
رکود در بازارهای موازی مانند مسکن، طلا و ارز یکی دیگر از دلایل هدایت نقدینگی به سمت بورس بود. بازار مسکن به‌دلیل قیمت‌های بالا و کاهش توان خرید مردم، به‌‌شدت دچار رکود شده است. در بازار طلا و ارز نیز پس از دوره‌ای از نوسانات شدید، تثبیت نسبی قیمت‌ها موجب کاهش جذابیت این بازارها شد. در چنین شرایطی، بازار سرمایه بهعنوان جایگزینی مناسب برای سرمایهگذاری مطرح شد. رشد سریع شاخص و بازدهی بالای برخی صنایع، سرمایهگذاران را به سمت بورس هدایت کرد. این روند نشاندهنده تغییری در ترجیحات سرمایهگذاران و اهمیت بازار سرمایه در جذب نقدینگی در اقتصاد کشور است.
بازگشت نسبی اعتماد به بازار سرمایه
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای رشد اخیر شاخص کل، بازگشت نسبی اعتماد به بازار سرمایه است. در دوره‌های گذشته، نوسانات شدید و زیان‌های سنگین موجب خروج سرمایهگذاران خرد و کاهش جذابیت بورس شده بود. اما حمایت‌های دولت، انتشار اخبار مثبت و بهبود عملکرد صنایع بزرگ به‌تدریج موجب بازسازی این اعتماد شد. سرمایهگذاران خرد که در گذشته نسبت به بازار بدبین بودند، اکنون با مشاهده رشد شاخص و بازدهی مثبت بسیاری از سهام به بازار بازگشته‌اند. افزایش حجم معاملات و ورود پول‌های جدید به بازار نشاندهنده احیای اعتماد عمومی و تمایل دوباره سرمایهگذاران به بازار سرمایه است.امید است که دولت با بهره‌‌گیری از تجربیات تلخ و شیرین گذشته، بهویژه رویدادهای سال ۱۳۹۹، سیاست‌های خود را به شکلی بهینه و پایدار در حمایت از بازار سرمایه اجرا کند. بورس بهعنوان یکی از موثرترین ابزارهای توسعه اقتصادی، نیازمند حمایتی هوشمندانه است که علاوه بر رشد شاخص‌ها، به تقویت زیرساخت‌های این بازار، بهبود شفافیت، و افزایش اعتماد عمومی منجر می‌شود. تداوم حمایت‌های دولت و نهادهای مرتبط میتواند مسیر رشد بازار سرمایه را تثبیت کند، اما این رشد باید با شیب ملایم‌‌تر و پایدارتر ادامه یابد تا از ایجاد نوسانات شدید و بی‌اعتمادی در میان سرمایهگذاران جلوگیری شود. یکی از نکات کلیدی در این مسیر پرهیز از تصمیمات شتاب‌‌زده و سیاست‌های مقطعی است که در گذشته موجب آسیب به بازار شده بود. رویکردی بلندمدت و استراتژیک به بازار سرمایه، بهویژه با تمرکز بر جذب نقدینگی پایدار، میتواند از نوسانات مخرب جلوگیری کند و بازدهی قابل‌قبولی برای سرمایهگذاران فراهم آورد. بازار سرمایه ایران با برخورداری از ظرفیت‌های منحصر‌به‌‌فرد میتواند بهعنوان موتور محرک اقتصاد کشور عمل کند. این بازار توانایی حل بسیاری از مشکلات اقتصادی نظیر تامین مالی پروژه‌های کلان، جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی، و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی را دارد. از سوی دیگر، تقویت بازار سرمایه میتواند فرصت‌های شغلی جدید ایجاد کرده و به رشد اقتصادی در بخش‌های مختلف کمک کند. بنابراین، انتظار میرود با استمرار سیاست‌های حمایتی، افزایش شفافیت، و ایجاد اعتماد پایدار میان سرمایهگذاران، بازار سرمایه بهعنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد کشور نقش خود را در حل چالش‌های اقتصادی ایفا کرده و زمینه‌ساز تحقق اهداف بلندمدت توسعه اقتصادی شود. دولت و نهادهای مالی باید با همکاری نزدیک و برنامه‌‌ریزی هوشمندانه از این فرصت استثنایی برای تقویت ساختار اقتصادی کشور بهره‌‌برداری کنند.
