دو روی سکه ورود خودرو به بورس
قیمت خودرو در بورس‌کالا کشف نمی‌شود
مسیح فرزانه، کارشناس صنعت خودرو در رابطه با موضوع مداخلات قیمتی و موانع در صنعت خودرو گفت: ابتدا بهتر است که به ابتدای شروع فعالیت دولت سیزدهم بازگردیم، وزیر اول صنعت، معدن و تجارت دولت سیزدهم در ابتدای فعالیت خود، دو طرح کاملا غیرکارشناسی و غیرعلمی را به‌رغم نظر اینجانب و سایر کارشناسان و تحلیلگران صنعت خودرو و این بازار، به صنعت خودرو تحمیل کردند. یکی از این طرح‌ها فروش و عرضه خودرو در بورس‌کالا و طرح دیگر، فروش خودرو در سامانه یکپارچه است که این داستان در سه سال‌گذشته ادامه‌دار بوده‌است.
کارشناس صنعت خودرو ادامه‌داد: فروش خودرو در سامانه یا عرضه آن در بورس‌کالا، مانند انتخاب میان بد و بدتر است. هر دو گزینه، نتایج زیان‌بار خود را نشان‌داده‌اند. فروش در سامانه یک راه بسیار اشتباه و بیهوده‌‌‌‌‌‌‌ای بود، در واقعیت پس از باز و بسته‌شدن سامانه یکپارچه، یک نوسان قیمتی بازار خودرو تحمیل می‌شد. در کنار عرضه خودرو در سامانه یکپارچه، فروش آن در بورس‌کالا نیز هم تفاوت چندانی ندارد. بسیار مایه خرسندی است که وزیر صنعت، معدن و تجارت این دید را دارند و با عرضه خودرو در بورس‌کالا مخالفت می‌کنند، اگرچه نهادهای متفاوتی وجود دارد که در این زمینه، رای دارند و در تصمیم‌گیری عرضه خودرو در بورس‌کالا مشارکت می‌کنند.
وی افزود: بورس‌ها در واقعیت، یک مکانی جهت عرضه کالاهای خرد در اندازه بسیار بزرگ هستند، اما در حقیقت خودرو یک کالایی است که در اندازه متفاوت و بزرگی قرار دارد و با اندازه‌‌‌‌‌‌‌های کم در بورس عرضه نمی‌شوند. در سه سال‌گذشته نیز شاهد عرضه‌های قطره‌‌‌‌‌‌‌چکانی و در اندازه‌‌‌‌‌‌‌های محدود در بورس‌کالا بودیم که چندان مطلوب نبود. یک تصور غلطی درمیان فعالان و سیاستگذاران و نهادها به‌وجود آمده که گمان می‌شود، عرضه خودرو در بورس‌کالا باعث کشف قیمت می‌شود، در بورس‌کالا صرفا عرضه‌کننده و تقاضاکننده با فاصله کمتری بایکدیگر در ارتباط هستند. فرزانه تاکید کرد: حقیقت مساله این است که فروش خودرو در سامانه یکپارچه یا بورس‌کالا، انتخاب میان بد و بدتر است و هر دو روش مردود و کاملا غلط است.
وضعیت اقتصادی کشور هیچ شباهتی به کشورهای توسعه‌یافته و بازارهای دنیا ندارد و این مساله نباید باعث شود که مسیری را برای صنعت خودرو انتخاب کنیم که در دنیا از آن استفاده نشده و هزینه آن به مردم و مصرف‌کننده تحمیل شود. کارشناس صنعت خودرو افزود: در هیچ‌جای دنیا مشاهده نمی‌شود که خودرو در بورس عرضه شود، شاخص صنایع خودروسازی و شرکت‌های آنها در بورس‌ها و بازارهای مالی قابل‌بررسی است اما هیچ‌وقت مشاهده نمی‌کنیم که یک خودرو از شرکت مرسدس بنز در بورس عرضه و فروخته شود. این روش‌های خلق‌الساعه، غیرعلمی و غیرکارشناسی مانند آنچه که در کشور ما اجرایی می‌شود، صرفا به مصرف‌کننده و بازار خودرو هزینه تحمیل می‌کند. وی در ادامه گفت: تنها راهی که می‌تواند برای وضعیت موجود، کارساز باشد این است که در وهله اول سیاستگذار صنعت خودرو، بپذیرد که قیمت خودرو به‌صورت مرحله‌‌‌‌‌‌‌ای باید اصلاح شود و آزادسازی قیمت رخ دهد، در این زمان، خودرو با تورم حقیقی، به‌صورت آرام‌آرام هماهنگ می‌شود و تطبیق پیدا می‌کند.
هرگونه قیمتگذاری تحت‌نظارت یک شورا یا نهادی و مداخله قیمتی، غیرعلمی و غیرکارشناسی محسوب می‌شود، این امر باعث عقب‌‌‌‌‌‌‌ماندگی قیمت خودرو از تورم حقیقی اقتصاد کشور شده و میان آن قیمتی که اعلام می‌شود و قیمتی که در بازار وجود دارد، یک فاصله و شکاف ایجاد شود و در حقیقت، این مساله باعث‌شده که یک زیان انباشته برای صنعت خودرو و شرکت‌های بزرگ کشور به‌وجود آید. وی افزود: اکنون طبق آخرین آمار منتشرشده در سال‌گذشته، مداخله قیمتی باعث ایجاد یک زیان انباشته در سه شرکت بزرگ خودروسازی، نزدیک به 250 همت شده‌است.
امید وجود دارد که عرضه خودرو در بورس‌کالا اتفاق نیفتد، تبعات زیان‌بار آن در بازار به همان اندازه فروش خودرو در سامانه یکپارچه خواهد بود. این محیط هم نوسان قیمتی ایجاد می‌کند، هم غیرشفاف است و باعث ایجاد یک رانت می‌شود و در حقیقت کشف قیمتی اتفاق نمی‌‌‌‌‌‌‌افتد. فرزانه در انتها گفت: تنها راه، آزادسازی قیمت است، زمانی‌که فاصله قیمت خودرو در درب کارخانه و قیمت آن در بازار آزاد حدودا 5درصد یا کمتر از آن بود، یعنی به قیمت واقعی و آزادانه فروخته می‌شود و این فروش صرفا باید به وسیله واردکننده یا خودروساز باشد و نیازی به واسطه‌‌‌‌‌‌‌هایی مانند بورس‌کالا یا سامانه یکپارچه وجود نداریم.
بورس‌کالا نماینده شفافیت در قیمتگذاری است
حامد ستاک، کارشناس بازار سرمایه درخصوص عرضه خودرو در بورس‌کالا گفت: دو رویکرد در زمینه نحوه عرضه خودرو وجود دارد، رویکرد اول قائل به کشف قیمت در یک سیستمی است که عرضه و تقاضا به‌طور شفاف وجود دارد و رویکرد دوم قیمتگذاری توسط سیستم عرضه و تقاضا را به رسمیت نمی‌شناسد و گمان می‌کند که آحاد جامعه قدرت و صلاحیت تصمیم‌گیری در زمینه خرید خودرو و تعیین قیمت آن را ندارد. وی افزود: بورس‌کالا نماینده قیمتگذاری شفاف توسط آنچه که میان تقاضاکنندگان و عرضه‌‌‌‌‌‌‌کنندگان توافق می‌شود، است و رانتی را توزیع نمی‌کند. دلایلی که از قیمتگذاری شفاف و آزادانه دفاع می‌شود متعدد است، راه‌های زیادی در کشورهای دیگر آزموده شده و در انتها عادلانه‌‌‌‌‌‌‌ترین و منصفانه‌‌‌‌‌‌‌ترین راه قیمتگذاری، کشف قیمت به‌صورت یک توافق آزادانه میان عرضه‌‌‌‌‌‌‌کنندگان و تقاضاکنندگان است و ذی‌نفعان این سیستم، کل جامعه هستند.
بهتر است که هر فرد یا هریک از سیاستگذاران، از این موضوع مطلع باشند. کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: زمانی‌که قیمت به‌طور عادلانه در عرضه و تقاضا کشف شود، باعث می‌شود هم تولیدکننده در بلندمدت به تولید خود ادامه دهد و به سودآوری تولید، به تداوم فعالیت تولیدی شرکت خود، انگیزه ببخشد و هم شوک‌های قیمتی به بازار وارد نشوند.ستاک ادامه‌داد: در صورتی‌که قیمتگذاری در بازار خودرو به‌صورت دستوری از سوی یک نهاد بالادستی صورت بگیرد، تولیدکننده مجبور است پایین‌تر از قیمت کالای خود را به‌فروش برساند و باعث ورشکستگی تولیدکنندگان و در نتیجه کمبود کالا در بازار خودرو می‌شود. سهامداران هم که در سود و زیان این صنعت شریک هستند، ضرر می‌کنند. وی افزود: در صورتی‌که قیمت به‌صورت منصفانه و آزادانه کشف شود، مصرف‌کننده، تولیدکننده، سهامدار، بازار خودرو و صنعت، با هم منتفع می‌شوند، اما مداخله قیمتی باعث ضرر و خسران تمامی طرفین ماجرا است. دخالت قیمتی در برهه‌‌‌‌‌‌‌های زمانی کوتاه و مقطعی شاید لازم باشد، اما به‌صورت بلندمدت هیچکس از مداخلات قیمتی نفع نمی‌برد.
