آفتاب تموز ریسک‌های سیستماتیک
اثرگذار کلان، ریسک سیستماتیک است
شهیر محمدنیا، تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به اینکه روز گذشته در حالی بازار را به پایان رساندیم که ۶۰۶نماد روز خود را منفی سپری کردند و تنها ۸۰ نماد مثبت و متعادل بودند، گفت: منفی این روزها پدیده عجیبی نیست و ریشه آن شفاف است. اصلی‌ترین عامل نزول‌های سه هفته گذشته سایه شوم ریسک سیستماتیک خاورمیانه است. در روزهای گذشته در برخی محافل شنیده شد که نرخ اوراق اخزا منجر به ریزش هفته اخیر بوده و به‌حدی این موضوع رسانه‌ای شد که حتی وزیر اقتصاد نسبت به آن واکنش داد و هرچند به‌درستی عامل اصلی را در ریسک دانست اما بر این موضوع نیز اشاره کرد که رایزنی‌های لازم در تدوین سیاست‌های پولی و نرخ بهره در جریان است.
وی ادامه‌داد: در اینکه نرخ بالای اوراق اخزا حتما برای بازار مضر است و اساسا رقیب سنتی بورس است، شکی نیست اما واقعیت این است که در مقطع فعلی اثرگذار کلان ریسک سیستماتیک است، نه چیز دیگری و برای رد این ادعا که عرضه اوراق اخزا منجر به ریزش بازار شده، کافی است که نگاهی به بازارهای دیگر مانند دلار و طلا داشت که روندی صعودی دارند و از جمله دارایی‌های ایمن هستند. کاملا مشخص است کلیت اقتصاد تحت‌تاثیر ریسک است و سایر عوامل در مقطع فعلی از اهمیت کمتری برخوردار هستند. محمدنیا گفت: در روزهای گذشته شاهد بودیم که نرخ دلار نیمایی بیش از بیش شیب صعودی افزایشی به خود گرفته ولی حتی این موضوع بنیادی مثبت مهم نیز نتوانسته است اثر مثبت خود را بگذارد.
هرگونه حمایتی از بازار نه‌تنها کارآمد نبوده بلکه صرف بیهوده منابع ارزشمندی است که اولا به سختی تامین شده‌است و ثانیا در مواقع مناسب که کارآیی لازم را دارد باید استفاده شود. نقد بسیار جدی که الان می‌توان به سازمان بورس داشت افزایش دامنه‌نوسان است. ریسک به‌صورت واضح و مشخص نمایان است و افزایش محدودیت دامنه‌نوسان در این شرایط لطمه بزرگی به بازار می‌زند. از طرفی منجر به ریزش قوی‌تر بازار می‌شود و از طرفی اثرات روانی این ریزش یک پالس منفی روانی به‌شدت قوی برای پول‌های خارج از بازار صادر می‌کند و عدم‌اعتماد و بدبینی را تشدید می‌کند. این تحلیلگر ادامه‌داد: این در حالی است که اگر ریزش بازار محدود می‌شد در زمان رفع ریسک و موج حاصل از کاهش ریسک منجر به یک رشد نسبتا خوب در قیمت‌های بالاتر می‌شد اما با ریزش‌های اخیر موج مثبت احتمالی ناشی از کاهش ریسک در آینده صرف اصلاح ریزش‌های کنونی می‌شود.
در این شکی نیست که نقدشوندگی بازار با محدودیت طولانی دامنه‌نوسان خدشه‌دار می‌شود و از آن‌‌‌‌‌جنبه بازار کارآیی خود را از دست می‌دهد اما راهکار این نیست که دامنه‌نوسان بدون تدبیر افزایش یابد. بهترین راهکار این است که مدیریت سازمان فعال باشد و حتی روزانه دو جلسه ویژه بعد از پایان بازار و قبل از شروع بازار روز بعد برگزار کند و تصمیمات مناسب همان روز گرفته و اجرایی شود. سازمان تنظیم‌گر در شرایط فعلی ابدا نباید تحت‌تاثیر اسیر جو رسانه‌ای و گاهی انتقاد‌های بیرونی قرار گیرد و تصمیمات خود را خیلی قاطع بگیرد و بدون لکنت از آنها دفاع کند. بدون‌شک در وضعیت ویژه‌ای هستیم و وظیفه سازمان بورس به‌شدت در این روزها مهم و اثرگذار است و امیدواریم مدیریت فعالانه‌تری در تنظیم ریز ساختارها با توجه به تحولات داشته‌باشد.
ادامه شرایط بحرانی
ابراهیم سماوی، تحلیلگر بازار سرمایه گفت: اخیرا دو مقام آگاه ادعا کردند که نتانیاهو گفته حمله خود را با هماهنگی آمریکا انجام می‌دهد. مهم‌تر از آن‌هم آقای عراقچی به عمان سفر کرد اما او در رایزنی‌ها در مسقط گفت؛ با توجه به شرایط منطقه ادامه مذاکرات به تعویق افتاد که این موضوع بر ریسک سیستماتیک افزود. بازار خوشبین بود که مذاکرات نتیجه بخش باشد اما به دلیل شرایط منطقه متوقف‌شده که نشان می‌دهد شرایط بحرانی هفته‌های گذشته ادامه‌دار خواهد بود.
سماوی ادامه‌داد: از طرف دیگر هرقدر در حوزه مناقشات و بحث گشایش‌های اقتصادی صحبت شود اما تا تکلیف سکاندار کاخ‌سفید مشخص نشود این موضوع مبهم می‌ماند. با توجه به اینکه جناح جمهوری‌خواه اثرگذاری مستقیمی روی روابط بین‌الملل دارد و همیشه بازار سرمایه هم به این موضوع وزن می‌داده؛ چنین ذهنیتی داشته که با جمهوری‌خواهان تنش‌ها به اوج می‌رسد و اگر دموکرات‌ها بر سر کار بیایند احتمال ثبات بیشتر هست و امکان توافق بالا می‌رود. یکی دیگر از عواملی که بازار روند نمی‌گیرد همین موضوع است که در مورد آن نمی‌شود پیش‌بینی خاصی داشت چراکه رقابت‌ها همچنان سنگین است و این ابهام همچنان وجود دارد.
این تحلیلگر گفت: از طرف دیگر با توجه به اینکه بودجه‌دولت با کسری بسته‌شده -که البته سال‌هاست این اتفاق می‌افتد- لاجرم دولت باید انتشار اوراق داشته‌باشد و از طرفی هنوز بودجه سال‌آینده بسته‌نشده که حجم انتشار اوراق مشخص شود ولی خب در شرایط فعلی و با توجه به اوراق منتشر‌شده، نرخ بهره بدون‌ریسک -اخزا، صندوق‌های درآمد ثابت- در محدوده ۳۰ و حتی ۳۰ به بالا قرارگرفته و این نشان می‌دهد هنوز بازار سرمایه از جذابیت خاصی برخوردار نیست، چون رویه بالا‌بودن نرخ اخزا و صندوق‌های درآمد ثابت نشان‌دهنده و نتیجه سیاست انقباضی است و تا وقتی این سیاست وجود داشته‌باشد سرمایه‌گذار انگیزه‌ای ندارد در دارایی‌های پرریسکی مانند سهام بورسی سرمایه‌گذاری کند.
طبیعتا سیاستگذار پولی باید به سمت کاهش نرخ بهره برود و آقای همتی هم بارها بر این موضوع تاکید کردند. نرخ بهره علاوه‌بر اینکه از جذابیت بازار سرمایه برای سرمایه‌گذاران می‌کاهد برای تامین مالی ناشران بورسی مشکلات عدیده‌ای ایجاد می‌کند و حتی ممکن است پروژه‌های توسعه که نیاز به تامین مالی دارند با این هزینه‌ها توجیه نیابند و بخش عملیاتی و توسعه شرکت‌ها با چالش مواجه شود که این اتفاق تقریبا در یک‌سال اخیر برای بسیاری از ناشران بورسی افتاده و طبیعتا این اتفاق بر سودآوری شرکت‌ها و ارزندگی آنها اثرگذار است.
وی افزود: در کفه اتفاقات مثبت ترازوی بورس شاهد رشد نرخ نیما هستیم که روزبه‌روز در حال سقف‌شکنی است. این موضوع طبیعتا در صورت‌های مالی شرکت‌ها مخصوصا در نیمه دوم سال‌اثر خیلی خوبی خواهدداشت و در شرکت‌های کامودیتی‌محور، رشدهایی بیش از حتی ۳۰درصدی را در سود خالص خواهیم دید، مخصوصا شرکت‌هایی که اهرم عملیاتی نسبتا بالاتر از صنعت خودشان دارند در صف افزایش قرار خواهند گرفت اما درحالی‌که بازار هم از منظر روش‌های بنیادی و ارزش‌گذاری‌هایی مانند P/E در محدوده ارزنده‌ای قرار دارد، هم به‌صورت دلاری و حتی قیمتی در محدوده‌های کف قیمتی قرار دارد و به‌شدت از بازارهای موازی جا مانده‌است، عوامل یادشده و در راس آنها ریسک سیستماتیک باعث‌شده وضعیت بازار همچنان بحرانی باشد.
