چرا معاملات بازار سهام عاری از نشاط است؟
دشت منفی در روز حساس
صبا طاهریان / دنیای اقتصاد
شاخص کل از ابتدای سال سه بار کانال دومیلیون و ۱۰۰هزار واحد را از دست داده که از حساسیت بالای این سطح روانی مهم حکایت می‌کند. سه‌شنبه روز مهمی برای بورس‌بازان بود. معاملات بازار سهام اگرچه در روز گذشته با صندلی خالی سکاندار سازمان بورس دنبال شد، اما بعد از اتمام ساعت کاری دادوستدها، شورای عالی بورس تکلیف تالار شیشه‌ای و سهامداران را روشن کرد و «حجت‌اله صیدی» را بر مسند ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار تهران نشاند. حجت‌اله صیدی به عنوان عضو هیات‌مدیره و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در حالی معرفی شد که او دانش‌آموخته رشته حسابداری در دانشگاه علامه طباطبایی است.
رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار، همچنین دارای مدرک دکترای حسابداری از دانشگاه علامه طباطبایی، کارشناسی ارشد حسابداری از دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس حسابداری از دانشگاه علامه طباطبایی است. کارشناسان بازار سرمایه می‌گویند با توجه به سوابق تحصیلی صیدی در رشته حسابداری، اگر دستورالعمل «افزایش سرمایه از محل تجدیدارزیابی دارایی‌ها» اجباری شود، انتظار می‌رود این مهم موجب رشد پایدار بازار سرمایه شود. حالا بورس‌بازان با فصل جدیدی از تغییر و تحولات مدیریتی روبه‌رو هستند و باید دید سکاندار جدید سازمان بورس چه تدابیری برای بهبود وضعیت این بازار می‌اندیشد؛ به‌خصوص اینکه بازار سهام با بی‌اعتمادی شدید برای ورود پول دست‌به‌گریبان است و سیاستگذاری‌های روسای سابق سازمان نیز نقش مهمی در پیشروی بی‌اعتمادی‌ها ایفا کرده است.
حرکت در ریل فرسایشی
آنچه از رفتار معامله‌گران طی روزهای اخیر قابل‌استنباط است این است که احتیاط حاکم بر جریان دادوستدها کماکان حرف اول را در استراتژی معامله‌گران می‌زند. البته در دو روز گذشته بازار شاهد ورود پول حقیقی‌ها بوده است، اما نقدینگی وارد‌شده به میزان ۳۱۱میلیارد تومان در این دو روز به‌قدری ناچیز بوده که نمی‌توان از آن به عنوان یک جریان مستمر نام برد. در همین حال، ادامه تمرکز معامله‌گران حقیقی بر سهام شرکت‌های کوچکتر با قابلیت ریسک‌پذیری کمتر بوده است.
بررسی‌های آماری نیز نشان می‌دهد از ابتدای شهریور شاخص هموزن بورس که وضعیت نمادهای کوچکتر بازار را به رخ می‌کشد، عملکردی به مراتب بهتری از دماسنج اصلی را نشان داده و طی این مدت ۴.۶۴درصد بر ارتفاع خود افزوده؛ این در حالی است که شاخص کل در یازده روز معاملاتی شهریور در حدود ۲.۵۱درصد رشد را ثبت کرده است. در کنار برخی تردیدها درخصوص مشکلات کنونی مربوط به وضعیت سیاست خارجی کشور، ضعف تقاضا برای شرکت‌های بزرگ موجب شده سرمایه‌گذاران احتیاط مضاعف را در دستور کار خود قرار دهند. به این ترتیب به نظر می‌رسد کماکان در روزهای آینده نمادهای کوچکتر و احتمالا شرکت‌های دارای پتانسیل افزایش سرمایه از محل تجدیدارزیابی دارایی در صدر توجه معامله‌گران باشند. البته این سناریو منوط به برخی تصمیمات جدید از سوی رئیس سازمان بورس است. اما در‌حال‌حاضر به یکی از خوش‌بینی‌های اهالی بازار سهام تبدیل شده است.
شاخص کل بورس از ابتدای شهریورماه و به‌دنبال وعده‌های حمایتی از سوی وزیر اقتصاد، روندی متعادل در پیش گرفت و هفت روز از یازده روز معاملاتی با سبز‌پوشی همراه بوده است. اما باید توجه کرد همواره به دنبال هر صعود، شناسایی سود از سوی سهامداران سبب اصلاح قیمت سهام می‌شود. در این میان، عوامل دیگری همچون نوسان قیمت‌ها در بازارهای ارز و جهانی، برخی برداشت‌های احتمالی پیرامون افت قیمت سهام را به دنبال داشته‌اند. این شرایط در روزهای معاملاتی گذشته منجر به تشدید عرضه شده است، به طوری که از ابتدای شهریورماه به میزان ۱۱۳میلیارد تومان از گردونه دادوستدها خارج شده است.
به نظر می‌رسد رشد شاخص کل در روزهای آینده منوط به دو اتفاق مهم باشد. یکی از عوامل افزایش فشار بر عرضه، وضعیت مبهم صندلی ریاست سازمان بورس در هفته قبل بود. اکنون با مشخص شدن این موضوع به نظر می‌رسد سهامداران با آرامش بیشتری معاملات را رصد کنند. یکی دیگر از مباحث اثرگذار بر «واکنش آنی بورس‌بازان» می‌تواند به طور مستقیم به مناظره ترامپ و هریس در روز چهارشنبه بازگردد. برنده این مناظره می‌تواند حامل سیاست متفاوتی در برخورد با ایران و تدابیر اقتصادی سیاستگذاران باشد. به این ترتیب بورس باز هم در بزنگاه حساس سیاسی قرار دارد و سرمایه‌گذاران روزهای نفسگیری را در پیش خواهند داشت.
در گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» به محرک‌های رشد این روزهای بازار سهام مکررا اشاره شد. در میان مولفه‌های اثرگذار بر سهام به نظر می‌رسد عدم انتقال نقدینگی از بازارهای موازی به سمت سهام مهم‌ترین عامل فرسایش بی‌سابقه شاخص کل بورس تهران باشد. ارزش معاملات در روز گذشته به حدود ۲۱۵۰میلیارد تومان رسید. این وضعیت در حالی است که از ابتدای تابستان متغیر مذکور در اکثر روزها به‌زحمت سطوح ۲هزار میلیارد تومانی را لمس می‌کرد. نگاهی به عملکرد بازیگران حقیقی و حقوقی و انتقال سهام در روزهای اخیر شاهد این مدعاست. واقعیت این است که در معاملات روزهای اخیر احتیاط و بی اعتمادی در صدر مسیریابی معامله‌گران بوده است.
سیگنال‌های مثبت بیرونی
روز گذشته معاملات سهام در محدوده منفی آغاز شد و شاخص بورس که تا آستانه دومیلیون و ۱۰۰هزار واحد بالا آمده بود مجددا کاهش یافت؛ اما در ادامه قدرت تقاضا به استراحت سهام فرصت نداد. در این روز دلار نیما نیز در محدوده ۴۵هزار و ۷۸۴تومان معامله شد که نسبت به روز دوشنبه افزایش ۰.۲درصدی را ثبت کرد. روند حرکتی نرخ دلار نیما از ابتدای سال رشد بیش از ۱۲درصدی را نشان می‌دهد؛ رشدی که می‌تواند به نفع بورس در میان‌مدت تمام شود.
امروز در بازار جهانی روز مهمی محسوب می‌شود. احتمالا روز چهارشنبه دادههای جدید تورم آمریکا منتشر می‌شود. داده‌هایی که در ماه قبل با کاهش قابل‌توجهی به ۲.۹درصد رسیده بود. سناریوهای مختلفی درخصوص رشد اقتصادی این کشور مطرح است اما تجمیع بررسی‌ها حاکی از آن است که بخش عمده‌ای از فعالان اقتصادی، برای بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا رشد شاخص را متصور هستند. در کنار این داده‌‌ها، بهبود وضعیت حقوق و دستمزد و بهتر شدن وضعیت اشتغال نسبت به دادههای قبلی، فدرال رزرو را مجاب خواهد کرد تا یک بار نرخ بهره را کاهش دهد. کاهش تدریجی نرخ بهره در کنار رونق اقتصادی کشورهای جهان در بلند‌مدت بر بازار سرمایه و سود خالص شرکت‌ها موثر خواهد بود.
