نقش ابزارهای مالی نوین در توسعه صنعت بیمه

فاطمه دادبه/تحلیلگر بازار سرمایه ابزارها و بازارهای نوین مالی در بازار سرمایه زمینه‌سازی برای توسعه شرکت‌ها در صنایع مختلف هستند. از آن گذشته، ابزارهای مالی نوین می‌‌‌توانند نقش مهمی در توسعه صنعت بیمه نیز به‌عنوان یکی از بازیگران بازار مالی در ایران ایفا کنند. در سال‌های اخیر، ابزارهای مالی با رویکردهای مختلف از جمله توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ابزارهای تامین مالی از قبیل انواع اوراق مالی اسلامی و نیز بازارهای نوین مالی مانند بازار نوآفرین فرابورس ایجاد شده‌اند.

ابزارهای مالی در بازار سرمایه می‌‌‌توانند به شرکت‌های بیمه نیز کمک کنند تا به طیف وسیع‌‌‌تری از ابزارهای مالی توسعه صنعت دسترسی پیدا کنند، محصولات و خدمات جدیدی ارائه دهند و ریسک خود را به‌طور موثرتری مدیریت کنند. در این سال‌ها محصولات بیمه‌ای مختلفی توسط شرکت‌های بیمه به‌خصوص در حوزه بیمه‌های عمر ارائه شد. از آنجا که منابع حاصل از این محصولات باید در طبقات مختلف دارایی سرمایه‌گذاری شود، بنابراین یکی از مسائل تعیین‌کننده در این مسیر، ماهیت و نوع محصول بیمه است که به‌منظور سرمایه‌گذاری مورد نظر است. تفکر سنتی حاکم بر شرکت‌های بیمه یکی از چالش‌هایی است که شرکت‌های بیمه با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ چرا که روش‌های سرمایه‌گذاری سنتی دیگر پاسخگوی نرخ بازده مورد انتظار این شرکت‌ها با در نظر گرفتن ریسک نیست.

بررسی‌های سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و مدیریت پرتفوی شرکت‌های بیمه در جهان به‌طور گسترده‌ای بر سرمایه‌گذاری در بازار خصوصی (private market)، به‌ویژه بدهی خصوصی (Private Debt) متمرکز بوده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که نزدیک به ۷۳‌درصد بیمه‌گران به دنبال ورود به بازار سرمایه‌گذاری خصوصی هستند. آمیت پوپات، رئیس موسسه مالی جهانی مرسر، بر جذابیت سرمایه‌گذاری‌های بدهی خصوصی تاکید و بیان کرده است که با افزایش نرخ‌های بهره و نوسانات ابزارهای با درآمد ثابت و همچنین عدم‌اطمینان قابل‌توجه پیرامون تورم، بسیاری از بیمه‌گران در حال ارزیابی مجدد چارچوب‌های سرمایه‌گذاری خود و به‌کارگیری وجوه نقد مازاد خود هستند.

تخصیص منابع به استراتژی‌های بدهی خصوصی برای بخش قابل‌توجهی از بیمه‌گران مورد توجه قرار گرفته است؛ زیرا آنها به دنبال دسترسی به افزایش درآمد، متنوع‌سازی و مزایای پوشش ریسک ساختاری از طریق طبقات مختلف دارایی هستند. برای بیمه‌گرانی که هنوز در بازارهای خصوصی سرمایه‌گذاری نکرده‌اند، چالش‌ها عمدتا پیرامون محدودیت‌های نقدینگی، منابع محدود برای ارزیابی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و پیچیدگی ابزارهای سرمایه‌گذاری است. با توجه به نوسانات بازارها نیز بسیاری از شرکت‌های بیمه به تجدیدنظر در رویکردهای استراتژی‌‌‌های سرمایه‌گذاری خود روی آورده‌‌‌اند.

در سال ۱۴۰۲ بیمه مرکزی آیین‌نامه ۱۰۴ در خصوص سرمایه‌گذاری موسسات بیمه را جایگزین آیین‌نامه ۹۷ کرد که با توجه به اضافه کردن طبقه‌بندی‌های جدید از سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف گامی بزرگ در متنوع‌سازی پرتفوی سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه بود. سرمایه‌گذاری در ابزارهای موجود در بازار سرمایه از جمله واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار، صندوق‌های کالایی و املاک و مستغلات، اوراق تامین مالی جمعی و صندوق‌های پژوهش و فناوری و نیز سرمایه‌گذاری در ابزارهای مشتقه از این موارد بود. طبقه‌بندی جدید ورود به حوزه‌‌‌های سرمایه‌گذاری جایگزین از جمله حوزه‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و سرمایه‌گذاری خصوصی را نیز مدنظر قرارداده است.

ولی اینکه تا چه اندازه این ابزارها مورد پذیرش شرکت‌های بیمه بوده و حاضر به سرمایه‌گذاری در این ابزارها هستند، نیازمند تغییر در دیدگاه‌‌‌ها و رویکردهای سرمایه‌گذاری و تشکیل کمیته‌های سرمایه‌گذاری با حضور متخصصان در این حوزه‌‌‌هاست. با توجه به این طبقه‌بندی در برخی از موارد، بازار سرمایه نیز نیازمند توسعه و ایجاد زیرساخت است. همچنین با توسعه ابزارهای مالی، شرکت‌های بیمه نیز می‌توانند با ایجاد و توسعه ابزارهای مالی خاص صنعت بیمه علاوه بر استفاده از منابع در اختیار جهت سرمایه‌گذاری در آنها، نسبت به کاهش ریسک بیمه‌ای و ارائه خدمات بیمه‌ای متنوع‌‌‌تر گامی بزرگ در این صنعت بردارند.  با لحاظ کردن نرخ تورم و نیز ضریب خسارت در برخی از محصولات بیمه‌ای و شرایط اقتصادی حاکم به نظر می‌رسد ابزارهای مالی موجود جهت سرمایه‌گذاری پاسخگوی بازدهی مورد انتظار شرکت‌های بیمه نباشد و این شرکت‌ها باید رویکرد خود را تغییر دهند تا علاوه بر کسب بازده مورد انتظار توسط شرکت‌های بیمه در راستای استفاده از این ابزارها، در بازار سرمایه نیز از عمق بیشتری بهره‌مند شوند.