چگونه می‌‌‌توان با کاهش ریسک از رشد بازار استفاده کرد؟
اهرم بدون ریسک بورس
رویکرد یادشده در بازار مشتقه را اصطلاحا «اهرم با ریسک کاهش‌یافته» می‌‌‌گویند. این روش با خرید اختیار معامله، با قیمت اعمال کمتر از تابلوی سهم پایه با درصد اندکی از سرمایه و اختصاص مابقی سرمایه به صندوق درآمد ثابت امکان‌پذیر است. رویکرد مذکور در مقایسه با گرفتن اعتبار و وام گرفتن در بازار سرمایه، ریسک پایین‌‌‌تری داشته و بازدهی اهرمی مشابه گرفتن وام برای سرمایه‌گذار را ایجاد می‌کند.
استفاده از رشد بازار بدون ریسک
در مجموعه‌‌‌های بزرگ سبدگردان استفاده از رشد بازار و کسب بازدهی بالا در روندهای مختلف بازار حائز اهمیت است. بنابراین استفاده از راهبرد اهرم با ریسک کاهش‌یافته می‌‌‌تواند خطرات ناشی از کاهش قیمت سهام را کاهش داده و در روندهای صعودی بازدهی خوبی برای پرتفوی سهام به وجود آورد. از این‌رو، روش‌هایی وجود دارد که بتوان در ازای استفاده از اهرم بازار در روندهای صعودی ریسک کاهش قیمت آنها را به صفر کاهش داد. یکی از این روش‌ها می‌‌‌تواند استفاده از آپشن‌‌‌ها و خاصیت اهرمی آنها با ریسک کاهش‌یافته باشد.
دریافت اعتبار؛ روشی خسته‌‌‌کننده
شاید یکی از روش‌های استفاده از اهرم دریافت وام یا اعتبار از کارگزاری‌‌‌های بورسی باشد. اما نکته قابل‌توجه آن است که استفاده از اهرم بازار توسط این روش، دولبه بودن آن باشد؛ یعنی دریافت اعتبار، در روندهای صعودی، سرمایه‌گذاران را ثروتمند می‌کند. اما در روند نزولی نیز ریسک آن گریبانگیر سرمایه‌گذاران خواهد شد. به علاوه آنکه پرداخت بهره وام، در شرایط زیان، کلافه‌‌‌کننده است؛ مگر آنکه از تعامل با مدیراعتبار کارگزاری عبور کنیم و اصلا شرایط دریافت اعتبار را داشته باشیم. اما چگونه می‌‌‌توان در بازار اعتبار رایگان دریافت کرد و صرفا از روند صعودی بازار استفاده کرد؟ آپشن‌‌‌ها دوباره تنها راه استفاده از اهرم با ریسک کاهش‌یافته است.
مزایای اهرم در آپشن
اکنون، ایران‌خودرو، حدود ۲۸۰تومان بر روی تابلوی بورس قیمت می‌‌‌خورد یا اهرم حوالی ۲هزار تومان مورد معامله قرار می‌گیرد. اما اگر قراردادهای اختیار معامله تعریف‌شده بر روی این نمادها، مورد رصد قرار گیرد، پرمیوم این قراردادها بسیار کمتر از قیمت نماد پایه است. به‌عنوان مثال، زمانی که نماد «اهرم» حوالی ۲هزار تومان معامله می‌‌‌شد، قرارداد «ضهرم۴۰۰۴»، با قیمت اعمال ۲هزار تومان، حدود ۱۷۰تومان بود یا قرارداد «ضهرم۵۰۰۴» با قیمت ۲۲۴تومان در تابلو دادوستد می‌شود. یعنی می‌‌‌توان با یک‌دهم پول اهرم یا ایران‌خودرو، آپشن آنها را خرید. این درحالی است که می‌‌‌توان نوسانات اهرمی از رشد قیمت پرمیوم قرارداد خریداری‌شده را تجربه کرد. این‌‌‌گونه نوسانات درشرایطی به وقوع می‌‌‌پیوندد که ریسک این اهرم، به اندازه همان پرمیوم اندکی است که برای خرید قرارداد اختیار معامله پرداخت می‌شود. البته این ریسک نیز تا حدودی قابل کنترل است؛ چرا که ابزارهای درآمد ثابت توانایی آن را دارند تا بخشی از زیان از دست دادن پرمیوم پرداختی را جبران کنند. همچنین بستن معامله خرید اختیار معامله در بازار نیز تا حدودی جلوی زیان غیرقابل کنترل را می‌گیرد.
اهرم با ریسک کاهش‌یافته
اگر نماد «اهرم» در قیمت مناسبی باشد و انتظاراتی برای رشد قیمت‌ها وجود داشته باشد، می‌‌‌توان با ۹۰درصد پولی که سرمایه‌گذار به «اهرم» اختصاص می‌دهد، صندوق درآمد ثابت خرید و ۱۰درصد آن را به یکی از نمادهای اختیار معامله آن که ارزش معاملات بالایی دارد، اختصاص داد. هرچند این نسبت به فراخور میزان ریسک‌پذیری و بازدهی که انتظار دارد، متفاوت است. اما در هر صورت ریسک این راهبرد معاملاتی، کاهش یافته است. در بازار آپشن تشخیص آن که بازار صعودی، نزولی یا رنج است، اهمیت بالایی دارد؛ چرا که بر اتخاذ استراتژی‌‌‌های معاملاتی و نحوه چینش ابزارها در کنار هم تاثیر می‌‌‌گذارد. شخصی که این راهبرد معاملاتی را اتخاذ می‌کند، احتمالا دید صعودی به بازار دارد. اما برای سناریوهای مختلف و احتمال آن نیز باید آماده شد.
از آنجا که در راهبرد اهرم با ریسک کاهش‌یافته، معامله خرید باز می‌شود، زمان اهمیت زیادی دارد. اگر بازار روندی رنج‌‌‌گونه یا نزولی به خود بگیرد، در بدترین حالت، پرمیوم قرارداد اختیار معامله خریداری‌شده از دست می‌رود. این درحالی است که در همان مدت زمان تا سررسید قرارداد، سود صندوق درآمد ثابت بخشی از زیان پرمیوم قرارداد را کاهش می‌دهد. اگر روند صعودی شود، رشد ناگهانی پرمیوم اختیار خرید با وجود آنکه ۱۰درصد پرتفو را تشکیل می‌دهد، احتمالا سود بالایی را نصیب سرمایه‌گذار خواهد کرد؛ حتی اگر از سود صندوق درآمد ثابت غافل شویم. به عنوان مثال، نماد «اهرم»، حدود ۲هزار تومان است و قرارداد اختیار معامله سررسید مهرماه آن که قیمت اعمال ۲هزار و ۲۰۰تومانی دارد، حدود ۲۰۰تومان است. همچنین در سود بودن قرارداد (قیمت «اهرم» بیشتر از قیمت اعمال باشد)، از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین اگر «اهرم» تا مهرماه عدد ۳هزار تومان را به خود ببیند، ارزش ذاتی قرارداد مذکور، باید هزار تومان باشد.
این درحالی است که ارزش زمانی نیز بر پرمیوم قرارداد موثر است؛ یعنی پرمیوم قرارداد حداقل می‌‌‌تواند از ۲۰۰ تا هزار تومان رشد کند. بازدهی پرمیوم این قرارداد حدود ۴۰۰درصد خواهد بود، در حالی که در هیجانات بازار این بازدهی می‌‌‌تواند به بالای ۵۰۰درصد هم برسد. با توجه به آنکه چهارماه تا سررسید این قرارداد باقی مانده است، با فرض سررسید این قرارداد، سود ۱۰درصدی از صندوق درآمد ثابت حاصل می‌شود. بازدهی ۵۰۰درصدی در قرارداد اختیار معامله در حالی ایجاد می‌شود که با هیچ اعتباری نمی‌‌‌توان به این بازدهی رسید و همچنین بخش کوچکی از پرتفوی درگیر این معامله می‌شود. شاید بازدهی خرید خالی «اهرم»، بیشتر باشد، اما در صورت ریزش شدید، بخش بزرگی از سرمایه نابود می‌شود و در معرض خطراتی قرار می‌گیرد. در این راهبرد میانگین موزون بازدهی سرمایه‌گذاری در کال‌آپشن و صندوق درآمد ثابت، حدود ۶۰درصد خواهد بود که تقریبا برابر با بازدهی انتظاری اهرم خواهد بود. در حالی که ریسک معامله کاهش یافته است.
