بزرگ‌ترین شرکت نفتی جهان زیر ذرهبین بورسیها
پشت‌صحنه سود آرامکو
محدثه علی‌‌‌‌‌‌‌زاده : برای بسیاری بورس عربستان معادل آرامکو است. البته این تصور چندان هم نادرست نیست؛ چراکه ارزش بازار آرامکو حدود 70درصد ارزش کل بورس عربستان را شامل می‌شود. مجموعه آرامکو برای اولین‌بار در دسامبر 2019 در بورس عربستان پذیرش شد و در همان روز اول با ارزش بازاری (market capitalization) 1.88هزار‌میلیارد دلار معامله شد. در حال‌حاضر این مجموعه با ارزش بازار 1.99هزار‌میلیارد دلار در جایگاه چهارمین شرکت بزرگ دنیا، پس از انویدیا، مایکروسافت و اپل قرار دارد.
این مجموعه تنها در بورس عربستان عرضه‌شده و در هیچ بازار سهام دیگری پذیرش نشده‌است. به گفته آرامکو، در حال‌حاضر این شرکت تصمیمی برای پذیرش‌شدن در دیگر بورس‌های جهان نیز ندارد. آرامکو 121.3میلیارد دلار سود نقدی (dividend) برای سال2023 پرداخت کرد که نزدیک به کل بازده نقدی پنج شرکت بزرگ غربی است. همچنین با وجود کاهش قیمت نفت و افت تولید، این شرکت سود نقدی سال2024 را افزایش داده‌است. به گزارش بلومبرگ، آرامکو در سال2024 سود نقدی 124.3میلیارد دلاری را وعده داده‌است؛ مبلغی تقریبا معادل ارزش کل بورس تهران.
طی ماه‌های گذشته دولت عربستان هشت‌درصد از سهام این شرکت را در بازار سرمایه عرضه کرد و درآمد حدود 164میلیارد دلاری حاصل از آن را صرف طرح‌های سبز‌کردن (greening) و طرح‌های توسعه کرد. این درحالی‌‌‌‌‌‌‌است که عرضه اولیه سهام این شرکت در سال2019 به ارزش 25.6میلیارد دلار که بزرگ‌ترین عرضه اولیه تمام دنیا بود، عمدتا به صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF) اختصاص یافت. در حال‌حاضر این صندوق مالکیت 16درصد آرامکو با ارزش تقریبی 328میلیارد دلار را در اختیار دارد. سود فراوان سهام آرامکو برای این صندوق به‌معنای سرمایه‌گذاری بیشتر آن در حوزه‌های مختلف و پیشبرد طرح‌های توسعه‌‌‌‌‌‌‌ای آن است. البته این واگذاری نگرانی‌هایی نیز پدید آورده‌است. یکی از مشکلات عرضه بیشتر سهام آرامکو در بورس این است که دولت عربستان یکی از منابع اصلی درآمد خود را که سود سهام این شرکت نفتی است، از دست می‌دهد. این درحالی است که پیش‌بینی‌شده این کشور تا سال2023 با کسری‌بودجه مواجه خواهد بود و برای تامین پروژه‌های خود نیاز مبرمی به سود آرامکو خواهد داشت.
سود نقدی بالا و دست مرئی دولت
آرامکو باوجود کاهش قیمت انرژی و کاهش تولید، سود نقدی پرداختی در سال2023 را افزایش داد و وعده افزایش بیشتر این سود را در سال2024 داد. پرداخت 31میلیارد دلار در آخرین فصل 2023 درحالی رخ‌داد که درآمد این مجموعه با کاهش 20درصدی سالانه مواجه شده‌بود. به گفته تحلیلگران، افزایش سود پرداختی این مجموعه بیشتر به دلیل پوشش کسری‌بودجه عربستان است. سود نقدی این مجموعه که بزرگ‌ترین صادرکننده نفت‌خام دنیا محسوب می‌شود، اصلی‌ترین منبع درآمد دولت سعودی محسوب می‌شود. این پرداخت در شرایط حاضر و به دلیل پروژه‌های پرهزینه محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان برای تنوع‌بخشیدن به اقتصاد این کشور در حوزه‌های غیرنفتی اهمیت بیشتری نیز یافته‌است. نکته قابل‌توجه اما این است که باوجود کاهش درآمد آرامکو در سال‌گذشته، سال2023 دومین سال پردرآمد این مجموعه محسوب می‌شود و میزان سودآوری آرامکو در همین سال بسیار بیشتر از دیگر همتایان بزرگ آن در سراسر دنیا است.
افت درآمد سالانه این مجموعه نیز می‌تواند به دلیل افت قیمت نفت‌خام، کاهش حجم صادرات نفت‌خام و همچنین کاهش سطح تولید محصولات پالایشی و شیمیایی باشد. سهام آرامکو نسبت به سایر شرکت‌ها مانند شرکت شل (Shell) گران است و نسبت قیمت به درآمد بالاتری دارد. این مساله از ابتدا وجود داشت و موجب رویگردانی سرمایه‌گذاران خارجی از خرید سهام در زمان عرضه اولیه آرامکو در سال2019 شد. در حال‌حاضر اما با افزایش سود نقدی این شرکت، بازده سود سهام آن از 4درصد به حدود 6درصد رسیده و بهبود یافته‌است. این شرکت همچنین دارای یک سیاست سود تصاعدی (progressive) است، بدین معنا که توزیع باید به‌طور پیوسته افزایش یابد. این مسائل موجب جلب توجه سرمایه‌گذاران خارجی شده‌است. می‌توان گفت در حال‌حاضر ترس اصلی سرمایه‌گذاران، اتکای زیاد دولت سعودی و ولیعهد این کشور به درآمدهای آرامکو است؛ در واقع سرمایه‌گذاران نگران کنترل بالا و دخالت دولت در سیاست‌های اجرایی این مجموعه‌‌‌‌‌‌‌اند، همچنین این شرکت پروژه‌های افزایش ظرفیت تولید خود را متوقف کرده که می‌تواند موجب کاهش هزینه‌های مجموعه و افزایش سود آن در سال‌های آینده شود.
