آینده بورس در دو سناریو بررسی شد
تیک‌تاک «شاخص»
معادله بازار سرمایه با فاکتور مجلس
محمدفاضل نوربخش : بورس اوراق‌بهادار تهران روز شنبه را برای چهارمین روز متوالی بر مدار منفی سپری کرد، به‌طوری‌که طی این چهار روز بازار سهام با خروج پول حقیقی‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز همراه شد. در این میان میانگین ارزش معاملات خرد بازار که شامل سهام و حق‌تقدم است طی روزهای یادشده به زیر 4هزار‌میلیارد تومان نزول کرده‌است. به این ترتیب شاخص‌کل بورس تهران روز گذشته با 0.89درصد کاهش، معادل بیش از 18.5هزار واحد افت را شاهد بود. نماگر هموزن نیز همانند شاخص‌کل با کاهش 0.86درصدی روبه‌رو شد.
تضعیف متغیرهای آماری بورس
بازار سهام مدتی است که حال و هوای رشد و صعود خود را از دست داده و تنها با سبزپوشی برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله و نمادهایی با ارزش بازار بالا در برخی روزها از شدت افت خود می‌‌‌‌‌‌‌‌کاهد.
روز گذشته شاخص‌کل بورس تهران با 0.89درصد افت که بیشترین مقدار کاهش‌درصدی طی 17 روز معاملاتی اخیر بود، مواجه شد. شاخص هموزن نیز همگام با دماسنج اصلی بورس بیشترین افت 17روزه خود را شاهد بود. لازم به ذکر است که در پس بالا و پایین‌‌‌‌‌‌‌‌های ایجادشده از سمت شرایط جنگی منطقه‌ای و کشورهای همسایه در کنار نوسانات زیاد و جهشگونه نرخ دلار در بازار آزاد و همچنین مصوبات متزلزل نهادهایی همچون از سوی وزیر اقتصاد و بانک‌مرکزی و برخی نرخ‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌‌های خوراک‌‌‌‌‌‌‌‌ها باعث‌شده تا جمعا امید به حضور در بازار سهام روزبه‌روز کاهش یابد، به‌طوری‌که خالص تغییر مالکیت از جانب حقیقی به حقوقی 50 روز معاملاتی متوالی است که با برآیند خروج پول روزانه و در نهایت هفتگی همراه است.
آمار تغییر مالکیت نیز در روز شنبه با 293میلیارد‌تومان برای چهارمین روز متوالی خروج پول حقیقی به‌ثبت رسید، به‌طوری‌که سه صنعت برتری که خروج پول سرمایه‌گذاران خرد را داشتند شامل بیمه و صندوق بازنشستگی، غذایی به‌جز قند و در نهایت نیز فلزات اساسی بودند. در این روز تنها 8 صنعت، ورود پول حقیقی‌‌‌‌‌‌‌‌های بازار را تجربه کردند که همین مقدار جریان پول نسبت‌به خروج پول در صنایع دیگر بسیار ضعیف بود. متغیر دیگری که تضعیف‌شده ارزش معاملات خرد است.
این متغیر طی هفته‌های گذشته متناسب با افزایش فشار در سمت عرضه ارقام بالای 4هزار‌میلیارد تومان را نشان می‌داد که نشان از اشباع فروش سهامداران داشت، اما حالا ارزش معاملات خرد بازار که شامل سهام حق‌تقدم است با تداوم فشار فروش و خروج پول حقیقی به زیر 4هزار میلیارد‌تومان رسیده‌است. همین موضوع می‌تواند به دو سناریو اشاره کرده‌باشد.
سناریوی اول اینکه فشار فروش و عرضه تضعیف شده و تنها جاماندگان فروش سهام خرد درحال سبک‌کردن پرتفوی خود هستند و بازار نیز صرفا در حال طی‌کردن روزهای منفی ناشی از هیجان ناامیدی گذشته بوده‌است. سناریوی دوم این است که با توجه به تداوم رکود در معاملات و افت پتانسیل رشد در آمار معاملات بازار سهام می‌توان چنین گفت که بازار برای هفته‌های پیش‌رو توان رشد ناگهانی یا جهشگونه را نخواهد داشت. البته لازم به ذکر است که بازار یک مقاومت روانی در پیش دارد که می‌تواند روند بازار را به‌صورت مقطعی تا نیمه اسفند ماه تغییر دهد و از شدت افت آن
بکاهد. از آنجا‌که بورس شامل شرکت‌هایی با ارزش بازار زیاد و بزرگی است که بر شاخص و کلیت بازار نیز تاثیرگذار هستند، متغیری که می‌تواند مقاومتی برای بازار ایجاد کند P/E بورس و کل بازار است، به‌طوری‌که P/E کل بازار در موقعیت فعلی مقدار 7 واحد را نشان می‌دهد که این متغیر در تاریخ 6 آبان 1402 کمترین مقدار خود را که 7.1واحد بود، تجربه کرد و اکنون در مقدار ارزنده‌‌‌‌‌‌‌‌ای قرار دارد.
نکته دیگر که باید به آن اشاره کرد این است که P/E بورس نیز در کمترین سطح 9.5 ماهه خود قرارگرفته‌است، یعنی مقدار P/E فعلی بورس 6.7 واحد است که در تاریخ 26 آذر 1401 این متغیر در 6.69واحدی قرار داشت. همین عامل می‌تواند تاثیر روانی بر ارزندگی بازار را افزایش دهد و باعث جذب و ورود پول بسیار از سهامداران خرد شود و جهت بازار از وضعیت نزولی و رکودی به وضعیت سبز و متعادل صعودی تغییر کند.
چالش مجلس و دولت در زمین بورس
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های همیشگی اهالی بورس، سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌‌‌ها و تصمیم‌گیری‌های پرحاشیه دولت برای کنترل نرخ تورم و به‌ویژه نرخ دلار و دیگر بازارها به‌صورت دستوری و موقت و تایید این تصمیمات توسط مجلس است، به‌طوری‌که برخی سیاست‌ها همچون تغییر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، نرخ سوخت، افزایش فاصله نرخ نیما و آزاد و رسیدن آن به 40درصد باعث‌شده تا بسیاری از صنایع و شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس که شرکت‌های بزرگ و تاثیر‌گذاری هستند، بیشترین تاثیرات منفی را دریافت کنند و در بازار سهام نیز فضای منفی ایجاد شود، از این‌رو دولت برای جبران کسری‌بودجه و همچنین اعمال سیاست‌های کنترلی و انقباضی خود نباید از بازاری همچون بورس که بسیاری از شرکت‌های خصوصی و به‌ویژه دولتی از آن تامین مالی می‌کنند، چشم‌پوشی کند و تصمیمات در مجلس به‌صورت دستوری
تصویب شود. هماهنگی بین ارگان‌ها و نهادها از ملزومات توسعه اقتصادی هر کشوری است، اما نباید این سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌‌‌ها به‌صورت دستوری یا تایید‌صلاحیت گروهی اعمال و اجرا شود.
تداوم رکود در معاملات
بورس اوراق‌بهادار تهران تاکنون طوری رفتار کرده است که سهامداران بهمن ماه نه‌چندان مطلوبی را پشت‌سر گذاشته‌اند و این در حالی است که دی ماه هم چندان مورد پسند نبوده؛ در واقع ماه‌های گذشته بازار سهام نیز تعریفی نداشته و تقریبا در دوران دولت رئیسی به‌جز 4 یا 5 ماه، بقیه ماه‌ها برای بورسی‌ها با حداقل سود یا حتی با ضرر همراه بوده‌است. به بیان دیگر ماه‌های متوالی و زیادی برای آنها توام با زیان بوده‌است.
البته از نظر وضعیت صورت سود و زیان نیز وضعیت تعریفی نداشته و بسیاری از شرکت‌ها سودسازی قابل‌توجهی را نداشته‌اند و تحت‌تاثیر سیاست‌های مالی دولت و مصوبات مجلس قرارگرفته که مدام هزینه‌های شرکت‌ها افزایش پیدا کرده و درآمدهایشان کمتر شده و در نهایت حاشیه سود آنها بعضا با افت چشمگیری روبه‌رو شده‌است.
در این میان نیز لازم به ذکر است که بالاخره هر بازار در بدترین شرایط نیز می‌تواند صعودی شود و معامله‌گران را وارد سود کند، به‌طوری‌که هرچه به پایان سال‌نزدیک شویم، احتمال یک حرکت مثبت در بورس افزایش پیدا می‌کند، لذا تمامی سناریوهای منفی و رکودی می‌تواند تا نیمه اسفند ادامه داشته‌باشد یا تقویت شود، اما با نزدیک‌شدن به پایان سال ممکن است فضای معاملات و رنگ بورس اوراق‌بهادار تهران تغییر وضعیت دهد و تا پایان ایام عید بازار سهام، سهامداران خود را در حال خوش و با شناسایی سود همراهی کند.
به عقیده برخی از کارشناسان این حوزه در صورتی‌که نرخ دلار با سیاست کنترلی تغییراتی نداشته‌باشد، این احتمال وجود دارد که بازار سهام به روند فعلی خود ولی متعادل‌‌‌‌‌‌تر ادامه دهد، اما در صورتی‌که دلار نوساناتی را به خود ببیند و بازارگردان نیز همگام با نوسانات ارزی دست به‌کار شود، ممکن است شاخص بورس نیز به‌صورت مصنوعی افزایشی شود و با ایجاد فضایی هیجانی مجددا تمایلات بورس بر مدار صعود قرار گیرد و با نزدیک‌شدن به پایان سال این هیجانات ماندگار و به ادامه روند مثبت متعادل کمک کند.
فرجام صعود و رکود بورس
