افزایش ارزش معاملات از کانال نگرانی سهامداران
جذابیت بازارهای موازی
اما با قرار‌دادن این آمارها در کنار سایر شاخص‌ها، مثل شاخص‌کل و هم‌وزن بورس و میزان ورود و خروج نقدینگی؛ همچنین اتفاقات رخ‌داده در هفته یادشده مثل افزایش تنش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، می‌توان اینطور استنباط کرد که این افزایش در شاخص‌های یادشده به دلیل نگرانی و ترس سهامداران جهت از دست‌دادن سرمایه خود بوده که این مساله فشار عرضه در بازار را زیاد کرده و در نهایت باعث رشد شاخص‌های مذکور شده‌است.
بررسی عملکرد هفتگی بازار
درحالی‌که در هفته گذشته خبر مثبت قابل‌توجهی به بازار تزریق نشد و اتفاق مثبت ادامه‌داری نیز رخ نداد، اما گزارش هفتگی منتشرشده توسط پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا) نشان می‌دهد که چند شاخص از مهم‌ترین شاخص‌های بازار شاهد رشد بودند؛ به‌طوری که در هفته منتهی به ۲۷ دی ماه، تعداد سهامداران فعال بازار سرمایه با افزایش ۳.۳۵درصدی نسبت به هفته ماقبل، در محدوده ۳۹۴هزار و ۵۹۰کد قرارگرفت.
از این میزان ۳۹۳هزار و ۹۰ کد مربوط به سهامداران حقیقی و ۱۵۰۰کد به سهامداران حقوقی اختصاص داشته‌است. همچنین ارزش معاملات خرد سهام و حق‌تقدم نیز در این هفته با حدود یک‌هزار و ۸۰۰میلیارد تومان افزایش، در سطح ۲۲هزار و ۸۳۳میلیارد تومان قرارگرفت که از این مقدار ۱۴هزار و ۱۸۵میلیارد تومان مربوط به معاملات بورس اوراق‌بهادار تهران و ۸هزار و ۶۴۸میلیارد‌تومان مربوط به معاملات فرابورس ایران بوده‌است. اما توجه به شاخص‌کل بورس در هفته آخر دی ماه نشان می‌دهد که کفه ترازو به سمت روزهای منفی سنگینی می‌کند و تنها دو روز مثبت در این هفته برای بورس اوراق‌بهادار رقم خورده است. همچنین شاخص هم‌وزن که از جهاتی نماگر دقیق‌تری از وضعیت بازار است و عملکرد شرکت‌های کوچک و متوسط را نیز بهتر نشان می‌دهد، بازدهی هفتگی منفی ۰.۱۱درصد را ثبت کرده‌است.
کنار هم قرار‌دادن این ارقام در کنار یکدیگر و همراه‌شدن آن با اخبار منفی که در هفته یادشده به بازار تزریق شدند (مانند ایجاد تنش‌های منطقه‌ای و نگرانی‌های ناشی از آن)، نشان می‌دهد که احتمالا افزایشی که در تعداد سهامداران فعال و ارزش معاملات خرد سهام رخ داده‌است، ناشی از جذابیت بازار برای سهامداران نبوده و این اتفاق از جهت منفی آن رخ داده‌است و سهامدارانی که نگران ضرر‌کردن و از دست‌دادن سرمایه خود بودند و دست به‌فروش سهام خود زدند که خروج پول ۷۳۶میلیارد‌تومانی در این هفته نیز می‌تواند بر این سناریوی احتمالی صحه بگذارد.
بررسی دیگر آمارها نشان می‌دهد که سهامداران نقدینگی خود را حتی به سمت دارایی کم‌ریسک‌تری مانند صندوق‌های قابل‌معامله یا ETFها نیز منتقل نکردند. توجه به آمارهای هفتگی منتشرشده توسط سازمان بورس و اوراق‌بهادار نشان می‌دهد که ارزش معاملات خرد (خرید و فروش) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله، ۱۷.۳۰درصد افزایش یافته و در محدوده ۲۸هزار و ۵۵۷میلیارد تومان قرارگرفت. همچنین از این میزان ۲۲هزار و ۲۱۸میلیارد تومان مربوط به صندوق سرمایه‌گذاری در اوراق یا درآمد ثابت، ۶هزار و ۱۲۱میلیارد‌تومان مربوط به صندوق سرمایه‌گذاری در سهام و در نهایت ۲۱۸میلیارد‌تومان نیز به دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاص داشته‌است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهند که در هفته یادشده مجموعا ۱۰۱۶میلیارد تومان نقدینگی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله یا ETF خارج شده‌است، لذا بر این اساس محتمل است که ارزش فروش این صندوق‌ها نسبت به ارزش خرید آنها فزونی گرفته و سهامداران نسبت به این دارایی بدون‌ریسک نیز دلسرد شده باشند.
این اتفاقات را می‌توان ناشی از دو عامل مکمل دانست. عامل اول افزایش روزافزون ریسک‌های سیستماتیک و غیر‌سیستماتیک در بازار سهام که عملا پیش‌بینی در این بازار را بسیار سخت یا حتی غیر‌ممکن کرده و باعث متضرر‌شدن سهامداران می‌شود و عامل دوم نیز، جذاب‌شدن و مورد‌توجه قرارگرفتن بازارهای موازی مثل طلا، سکه و دلار است که به‌خصوص در این روزها شاهد نوسانات مثبتی بودند و فضا را برای کسب سود سرمایه‌گذاران فراهم‌کردند.
