دستورالعمل جدید انتشار اوراق بدهی منتشر شد
تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری با رتبه‌بندی
وی افزود: از جمله تغییرات ثمربخش دستورالعمل جدید نسبت به ضوابط قبلی، افزایش سقف تامین مالی شرکت‌ها بدون استفاده از رکن ضامن و همچنین اعطای تخفیف بیشتر در حجم وثیقه‌های مورد نیاز در حالت تضمین اوراق است. چشان در ادامه اظهار کرد: شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران در صورت اخذ رتبه اعتباری ˉBBB به بالا از موسسات رتبه‌بندی دارای مجوز فعالیت، مجاز به تامین مالی بدون استفاده از رکن ضامن و با تکیه بر رتبه اعتباری اخذشده خواهند بود. سایر شرکت‌هایی که از توثیق جهت تضمین اوراق استفاده خواهند کرد، بر اساس دستورالعمل جدید، ملزم به ارائه گزارش رتبه‌بندی بانی خواهند بود و در صورتی که رتبه اعتباری کسب شده ˉBBB به بالا باشد به تناسب رتبه خود، مشمول تخفیف در وثایق موردنیاز خواهند بود.
موسسات رتبه‌بندی در گزارش رتبه‌بندی خود با توجه به وضعیت مالی و نقدینگی متقاضی، ملزم به اظهار نظر در خصوص توانایی متقاضی تامین مالی در پرداخت اصل و فرع اوراق در سررسید مقرر هستند. رئیس اداره نظارت بر انتشار و ثبت اوراق بهادار بدهی سازمان بورس و اوراق بهادار در پایان گفت: متقاضیان انتشار اوراق بدهی، در صورت عدم اقدام به رتبه‌بندی توسط موسسات رتبه‌بندی دارای مجوز فعالیت، مطابق مقررات مربوطه ملزم به استفاده از رکن ضامن جهت انتشار اوراق بدهی خواهند بود. بر این اساس دستورالعمل فوق می‌تواند گام مثبتی در مسیر پر از سنگلاخ تامین مالی شرکت‌های تجاری و بنگاه‌های اقتصادی قلمداد شود. از این رو هرچه مسیر تامین مالی کسب‌وکارها به افزایش شفافیت و رقابت در بازار سرمایه هدایت شود، می‌توان چشم‌انداز روشن‌تری را برای تسهیل فعالیت آنها متصور بود.
چیستی اوراق بدهی
شرکت‌ها و بنگاه‌های تجاری برای فعالیت در چرخه اقتصادی نیاز به تامین مالی دارند. برای آن دسته از شرکت‌هایی که به دنبال گسترش فعالیت خود هستند، بازار سرمایه فرصت مناسبی برای گردش سرمایه و تامین نیازهای مالی بنگاه‌ها فراهم آورده است. اوراق بدهی، اوراقی به منظور تامین بودجه موردنیاز جهت پیاده‌سازی طرح‌ها و پروژه‌های گوناگون کسب‌وکارها در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع از اوراق علاوه بر تامین مالی بنگاه‌ها، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند. این اوراق توسط دولت منتشر می‌شوند. از این رو سرمایه‌گذاری در این نوع اوراق در سرمایه‌گذاری پرتفو یا سبد سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران بازار سرمایه بسیار کاربرد دارد.
رتبه‌بندی اعتباری
سرمایه‌گذاران از رتبه‌های اعتباری به عنوان شاخصی از کیفیت شرکت‌ها و ریسک سهام استفاده می‌کنند. رتبه‌های اعتباری به عنوان یکی از شاخص‌های ارزیابی سهام عمل کرده و منعکس‌کننده راه‌حلی برای معضل عدم تقارن اطلاعات و افزایش کارآیی بازار سرمایه قابل بیان و تفسیر هستند. در زمان رتبه‌بندی اولیه شرکت‌ها و بنگاه‌های تجاری و اقتصادی، کژگزینی یکی از مشکلاتی است که به میان می‌آید. کژگزینی بدین صورت از واقعیت پرده برمی‌دارد که سرمایه‌گذاران به طور معمول پیش از سرمایه‌گذاری اطلاعات کافی از کیفیت ناشر و ابزار بدهی در اختیار ندارند. اصطکاکی که به وسیله کژگزینی در بازارهای مالی به وجود می‌آید، فرصت‌های ارزش افزوده را برای گواهی‌دهندگان کیفیت ریسک فراهم می‌کند. این فرصت‌های ارزشمند می‌توانند با ارائه رتبه‌های اعتباری، عدم‌تقارن اطلاعات بین ناشر و سرمایه‌گذار را کاهش دهند. از این رو می‌توان اظهار کرد که این نوع از رتبه‌بندی‌ها در افزایش کارآیی بازارهای مالی نقش اساسی ایفا خواهند کرد.
انواع رتبه‌بندی‌ها
رتبه‌بندی اعتباری توسط یک آژانس رتبه‌بندی انجام می‌شود که نشان‌دهنده این است که بنگاه مورد نظر به چه میزان از نظر مالی مستحکم است و تا چه اندازه احتمال می‌رود که بتواند بدهی‌های خود را بازپرداخت کند. سرمایه‌گذاران می‌توانند از این اطلاعات پیرامون خرید اوراق بهادار منتشرشده توسط آن واحد تجاری تصمیم‌گیری کنند. همچنین سرمایه‌گذاران می‌توانند رتبه‌بندی‌های متفاوت برای واحدهای مختلف یا اوراق بهادار متفاوتی را که توسط یک واحد تجاری ارائه می‌شود، با یکدیگر مقایسه کنند و سرمایه‌گذاری‌های متفاوتی را انجام دهند. بر همین مبنا رتبه‌های اعتباری به سه دسته کلی رتبه‌های بالاتر از BB، رتبه‌های اعتباری پایین‌تر از BB، و رتبه اعتباری CC تقسیم‌بندی می‌شوند. اوراق بهادار با رتبه‌بندی بالاتر از BB را بنگاه‌ها یا اشخاص حقوقی و حقیقی خریداری می‌کنند که از هر نوع زیان اعتباری گریزان‌اند و امکان سرمایه‌گذاری در سایر اوراق بهادار را ندارند.
اوراقی که رتبه اعتباری پایین‌تر از BB را کسب می‌کنند به عنوان اوراق سفته‌بازانه شهرت پیدا کردند. برخلاف رتبه‌های مذکور اوراق دارای رتبه اعتباری CC و پایین‌تر از آن به‌آسانی در بازار مورد معامله قرار نمی‌گیرند. شناسایی ریسک اعتباری شرکت‌ها از طریق فرآیند رتبه‌بندی اعتباری، موجب ارتقای شفافیت بازار می‌شود و همین موضوع عاملی برای متناسب‌سازی منابع مالی با درجه ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران خواهد بود. در این میان ریسک اعتباری یکی از معیارهای اصلی در تعیین نرخ سود واقعی اوراق بهادار با درآمد ثابت است.
افزایش ظرفیت انتشار اوراق
علیرضا توکلی کاشی، کارشناس بازار سرمایه، پیرامون تغییرات حاصله از دستورالعمل جدید اظهار کرد: در گذشته سقف انتشار اوراق برای بنگاه‌ها زیر سقف رتبه‌بندی آنها بر مبنای ۸۰درصد میانگین سود و زیان دو سال گذشته آنها بوده که بسیار محدودکننده بوده است. با توجه به اینکه در شرایط تورمی درآمد و سود شرکت‌ها افزایش پیدا می‌کند و میانگین دو سال گذشته سود و زیان شرکت‌ها عدد ناچیزی بوده است، چنین مبنایی در دستورالعمل جدید مورد بازبینی واقع و از دستورالعمل جدید حذف شده و نسبت بدهی را جایگزین مبنای مذکور کردند. این اقدام یکی از مهم‌ترین تغییراتی است که حول دستورالعمل جدید به وقوع پیوسته و موجب شده ظرفیت انتشار اوراق برای شرکت‌ها افزایش قابل توجهی پیدا کند. از دیگر موارد مثبت دستورالعمل جدید درباره وثایق انتشار اوراق است.
بدین صورت بر اساس دستورالعمل جدید ضرایب وثایق کاهش ناچیزی داشته که می‌تواند موجب تسهیل انتشار اوراق شود. در گذشته در صورتی که شرکتی در پرداخت اصل سود با نکول مواجه می‌شد، متحمل جریمه‌‌ای می‌شد. با این وجود در دستورالعمل جدید نوع جریمه تغییر کرده و این جریمه به ممنوعیت دو‌ساله تغییر پیدا کرده و شرکتی که با نکول مواجه شود تا دو سال اختیار انتشار اوراق را ندارد. از این رو می‌توان بیان کرد که تغییر نخست نسبت به سایر اقدامات از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و در مجموع دستورالعمل جدید در تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری نقش مهمی را ایفا خواهد کرد.
