چهره بازارها در واکنش به خبر توافق تغییر کرد
ریزش بورس در سالگرد سقوط
بورس تهران در نخستین روز از هفته با کاهش قیمت‌ها همراه شد. عمده دلیل افت بورس تهران نیز به اخبار سیاسی و به موازات آن نزول دلار وابسته بود. شامگاه پنج‌شنبه خبری در روزنامه نیویورک‌تایمز منتشر شد که در حکم واردکردن یک شوک به افکار عمومی بود. در این خبر عنوان‌شده بود که ایران و آمریکا درخصوص تبادل زندانیان به توافق دست‌یافته‌اند و ۶میلیارد دلار از دارایی‌های مسدودشده ایران در کره‌جنوبی آزاد خواهد شد.
انتشار این خبر به منزله تزریق مجدد خون به شاهرگ مذاکرات به بن‌‌‌‌‌‌‌بست رسیده بود و اثر روانی مثبت منتج از این ماجرا، بار دیگر بازارها را با شوک همراه کرد.
در هفته‌های اخیر، انتظارات و امیدواری به تفاهم تهران و واشنگتن کمرنگ و تا حدودی غیرممکن شده‌بود و برخی از تحلیلگران سیاسی از بن‌‌‌‌‌‌‌بست عمیق میان ایران و آمریکا حکایت می‌کردند، اما مجددا امیدها احیا شده و بسیاری معتقدند؛ تفاهم در این بخش، زمینه‌‌‌‌‌‌‌ساز ازسرگیری و پیشرفت مذاکرات در بسیاری از بخش‌های دیگر خواهد شد.
نزول بورس به تبعیت از دلار
چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز روشن ناشی از خبر مثبت سیاسی، بلافاصله تاثیر خود را در انتظارات بازار ارز نمایان کرد و شاهد تضعیف تقاضا و فشار عرضه در هسته مرکزی معاملات بازار ارز بودیم. شاخص ارزی در جریان مبادلات فردایی روز جمعه وارد کانال 48هزار‌تومان شد و در روز شنبه نیز برای مقاطعی شاهد عقب‌نشینی بهای اسکناس آمریکایی به نیمه اول کانال 48هزار‌تومان بودیم. این موضوع در تغییر انتظارات فعالان بازار سهام نیز تاثیرگذار بود و موجبات تشدید فشار فروش را درمیان سهامداران بورسی فراهم کرد.
بورس تهران در روز گذشته با کاهش ارتفاع نماگرها همراه بود و شاخص‌کل بورس تهران با افت 32/ 2درصدی همراه شد تا برای چهارمین‌بار در سال‌جاری کانال 2میلیون‌واحدی را از دست داده‌باشد.
نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز در جریان مبادلات نخستین روز هفته، 71/ 2درصد از ارتفاع خود را از دست داد تا این نماگر نیز در سال‌جاری برای چهارمین‌بار سطح 700هزار‌واحدی را از دست داده باشد. در فرابورس نیز نماگر اصلی این بازار با افت 49/ 2درصدی، در سطح 25هزار و 772واحدی آرام گرفت. در جریان دادوستدهای نخستین روز هفته، 1022میلیارد‌تومان پول حقیقی از گردونه معاملات سهام خارج شد.
ارزش معاملات خرد بازار سهام که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود، رقم 2هزار و 560میلیارد‌تومان را ثبت کرد. همان‌طور که در گزارش روز 23 خرداد «دنیای‌اقتصاد» تحت‌عنوان «نزول بورس زیر پرچم دلار» گفته شد؛ در سال‌های اخیر نمود عینی همبستگی میان بورس و دلار بیشتر شده و روند قیمت‌ها در بورس به‌‌‌‌‌‌‌طور کامل تابع معاملات بازار ارز بوده‌است، به‌گونه‌ای‌که با کوچک‌ترین شوک افزایشی وارده به بازار ارز، صعود قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای اتفاق می‌افتد و با کمترین تکانه کاهشی در بازار ارز، شاهد فشار عرضه در بورس تهران هستیم.
به هرروی بورس تهران در سومین سالگرد سقوط، با کاهش معنادار دیگری در نماگرهای اصلی خود همراه شده‌است و این نکته مخاطب را به سمت و سوی دریافت این نتیجه هدایت می‌کند که به‌رغم رشد قیمت‌ها تا 17اردیبهشت، در ماه‌های اخیر بازار سهام با نزول تدریجی خود به محدوده‌‌‌‌‌‌‌های سقف سال99 رسیده است و پس از گذشت سه سال، هنوز هم بازار سهام در قید و بند محدوده 2میلیون‌واحدی است. با این تفاسیر که شرایط کنونی اقتصاد کلان کشور بسیار با مرداد 99 متفاوت است.
مقایسه بورس 99 با مقطع فعلی
در پایان مرداد سال99، نقدینگی کشور در محدوده 2هزار و 819همت (هزار‌میلیارد‌تومان) قرار داشت و در آخرین آمار اعلامی از سوی بانک مرکزی که مربوط به اسفند سال‌گذشته است، نقدینگی کشور به 6 هزار و 337همت رسیده است. این بدین معناست که در این مدت نقدینگی کشور 125درصد رشد داشته‌است، درحالی‌که شاخص‌کل بورس 28/ 4درصد نیز پایین‌تر از سقف 99 ایستاده است. در این مدت پایه‌پولی یا پول پرقدرت نیز از 363همت به 860همت رسیده که گویای رشد 137درصدی این پارامتر آماری است.
در همین برش زمانی، پول رشد خارق‌‌‌‌‌‌‌العاده‌‌‌‌‌‌‌ای را تجربه کرده و از 573همت به هزار و 630همت رسیده است. میزان رشد پول از سایر متغیرها بسیار بیشتر بوده و پول در این بازه زمانی رشد 184درصدی را تجربه کرده‌است. بررسی نسبت پول به نقدینگی نیز افزایش را نشان می‌دهد؛ بدین معنا که سپرده‌‌‌‌‌‌‌های بلندمدت با شتاب بیشتری تبدیل به سپرده‌‌‌‌‌‌‌های جاری و کوتاه‌‌‌‌‌‌‌مدت تبدیل شده‌اند. در واقع مردم عادی در راستای حفظ ارزش پول، عطای سپرده‌‌‌‌‌‌‌های بلندمدت بانکی را به لقای آن بخشیده‌‌‌‌‌‌‌اند و برای مقابله با تورم، پول خود را به‌نحوی نگه‌‌‌‌‌‌‌داری می‌کنند که در صورت بروز کوچک‌ترین تکانه در شرایط، راهی بازارهای دارایی شوند. همچنین قیمت دلار نیز نسبت به آن زمان رشد بیش از 100درصد را تجربه کرده‌است. در روزی که شاخص‌کل بورس در مرداد 99 در سقف تاریخی آن زمان خود قرار داشت، دلار در کانال 21هزار‌تومان قرار داشت، اما اکنون بعد از گذشت سه سال‌که دلار با رشد بیش از 100درصد، به کانال 48هزار‌تومان رسیده است، شاخص بورس همچنان 4درصد پایین‌تر از سقف تاریخی تجربه شده در آن مقطع است.
همان‌طور که از اعداد و ارقام فوق نیز پیداست، به‌رغم رشدهای قابل‌‌‌‌‌‌‌توجه در پارامترهای موردبررسی، بورس تهران همچنان از سقف تاریخی سال99 خود پایین‌تر معامله می‌شود که این بدین معناست که عوامل دیگری در بطن بازرا سهام موجود بوده‌است که مانع از افزایش قیمت سهام در کلیت بازار سهام شده‌است، اگرچه مقایسه نقطه‌به‌نقطه مقطع کنونی با سقف سال99 بورس تهران که بورس تهران در حبابی‌‌‌‌‌‌‌ترین دوران خود قرار داشت، می‌تواند تحلیل‌ها را با اشتباهات عدیده‌‌‌‌‌‌‌ای مواجه سازد، اما نمی‌توان از رشد متغیرهای پولی و نرخ دلار در این مدت چشم‌‌‌‌‌‌‌پوشی کرد. همان‌طور که گفته شد، رشد افسارگسیخته پول در نظام بانکی، یکی از معضلات کنونی است که بدین معناست که مردم عادی در وضعیت دست به ماشه قرار دارند و در جست‌وجوی نقطه شروع بازگشت مجدد به بازارهای دارایی هستند تا این‌بار از قطار کسب بازدهی عقب نمانند.
برگشت بورس به وضعیت قرمز
تغییر کانال دلار با توافق
