بازار سهام با نوسانات منفی وارد چه فازی خواهد شد؟
راه عبور از بورس ریزشی
عكس: صبا طاهریان
اما از سوی دیگر به دلیل تداوم افت ارزش ریال و چشم‌انداز تورمی حاکم بر اقتصاد، بخش بزرگی از افراد با دارایی‌های متوسط برای ورود مجدد به بورس و حتی ماندن در این بازار با نااطمینانی مضاعف نسبت به گذشته مواجه هستند. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد از ابتدای تیرماه و همزمان با افت ۱۵/ ۸درصدی شاخص کل، در حدود ۸۱۵۳میلیارد تومان پول حقیقی از بورس و فرابورس خارج شده؛ این در حالی است که تحلیلگران از ماه‌های قبل در خصوص شدت گرفتن پول حقیقی از مسیر خروج هشدار داده بودند. از این رو با از دست رفتن ۴باره کانال ۲میلیون واحد و اوج‌گیری خروج پول به نظر می‌رسد بورس زین پس به شکلی پیوسته در‌گیر تداوم خروج شتاب‌زده پول است.
نماگرهای بازار سهام، شنبه را نیز کاهشی آغاز کردند تا این گزینه بیش از قبل قوت بگیرد. افت ۱۹/ ۰درصدی شاخص کل در روز شنبه و از دست رفتن کانال ۲میلیون واحد در حالی رخ داد که فعالان حرفه‌ای بازار محدوده قیمتی کنونی اکثر سهام را برای خرید، بدون ریسک ارزیابی می‌کنند. با‌این‌حال برخی از سهامداران به دلیل مقایسه بورس ۱۴۰۲ با بورس ۹۹ حاضر نیستند ریسک ماندن در گردونه معاملات را بپذیرند. بنابراین چشم‌پوشی از سود احتمالی هم‌اکنون به یکی از محتمل‌ترین سناریوهای تحلیلگران مبدل شده است. کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که با استمرار نوسانات منفی، فعالان اقتصادی، بازار سهام را از اولویت سرمایه‌گذاری خارج خواهند کرد.
سیگنال‌های ضد‌و‌نقیض بورسی
بازار سهام سه‌شنبه هفته گذشته موفق به پس گرفتن کانال ۲میلیون واحد شد؛ اتفاقی که به‌نظر می‌رسید با دریافت گزارش‌های نسبتا مطلوب از عملکرد سه‌ماهه اکثر شرکت‌ها با تداوم روند صعودی همراه شود. اما در روز گذشته با کاهش بیش از ۳هزار واحدی دماسنج بورس، بازگشت این نماگر به محدوده اوایل فروردین ۱۴۰۲ و سقوط ارزش معاملات خرد به سطح ۲هزار و ۴۲۵میلیارد تومان را می‌توان نشانه‌ای از کم‌توجهی سرمایه‌گذاران به بورس تلقی کرد. اما در همین شرایط برخی از کارشناسان مواضع اخیر مجلس در خصوص تغییر قیمت گاز در میان‌مدت و بلندمدت را سیگنالی مثبت در جهت احیا و صعود قیمت‌ها می‌دانند.
آنها می‌گویند علاوه براین موضوع، قرار گرفتن P/ E شرکت‌ها در محدوده‌های جذاب اجازه اصلاح عمیق را نخواهد داد. حال باید دید فعالان اقتصادی با توجه به شرایط مذکور چه رویکردی نسبت به این بازار اتخاذ می‌کنند. در همین رابطه فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، به «دنیای‌اقتصاد» گفت: شاخص کل در حالی با نوسانات کاهشی دست به گریبان است که روند صعودی ۴۰روز ابتدای سال به‌راحتی می‌توانست پایدار بماند؛ اما همان‌طور که ملاحظه کردیم از آغاز اردیبهشت برخی اظهارنظرها از سوی افراد غیر‌کارشناس و غیرمسوول در خصوص مقایسه بورس ۱۴۰۲ با بورس ۹۹ سبب شد موجی از نااطمینانی در این بازار شکل بگیرد. این در حالی است که بازار استارت جاماندگی از بازارهای موازی و همسویی با نرخ تورم را در دستور کار خود قرار داده بود. با‌این‌حال به موازات آنچه گفته شد، بازار کم‌کم از مدار صعودی خارج و وارد فاز اصلاح فرسایشی شد.
شواهد نشان می‌دهد همزمان با خیز سیاستگذار در جهت اجرای مصوبات دستوری، بورس با خروج پول همراه شده است. این در حالی است که هم‌اکنون روند خروج پول و کمبود این مهم را می‌توان به مثابه تهدیدی جدی برای بازار مذکور در نظر گرفت. سرکوب نرخ ارز و سیاست‌های دستوری از جمله مسائلی‌اند که سبب شده بورس تهران نتواند در مسیر صعودی گام بردارد. اما با توجه به اینکه سیاستگذار در میان‌مدت نمی‌تواند در این راه گام بردارد امکان جهش نرخ ارز وجود دارد. رفتار دلار در روزهای گذشته نشان می‌دهد سیاستگذار در این امر نتواسته موفق عمل کند؛ به همین دلیل اگر نوسانات افزایشی دلار جدی‌تر شود بازار سهام می‌تواند امیدوار به جذب پول جدید و رونق معاملات باشد. اما یکی از معضلات فعالان اقتصادی برای ورود به بازار سهام، ناپایداری مصوبات در این بازار است. این موضوع سبب شده حتی شرکت‌های بورسی نیز با چشم‌انداز مبهمی مواجه باشند.
در سه سال گذشته کارشناسان بارها نسبت به عدم ثبات در سیاستگذاری‌ها انتقاد کرده‌اند، اما این مشکل لاینحل باقی مانده است. تصمیمات ناگهانی و بدون پشتوانه‌ای که در بازار خودرو و قیمت خوراک پتروشیمی‌ها گرفته شده است، علاقه‌مندان به بازار مذکور را ناامید کرده است. از این رو بعید نیست حتی با رونق بازارهای موازی، شاهد خروج پول از بورس به سمت بازارهای دارایی دیگر نیز باشیم. اکنون خوش‌بینی‌ها از روند صعودی پایدار در بورس به سطوح پایین تنزل کرده است. اکثریت سرمایه‌گذاران با استناد به رویه تدابیر سیاستگذار و رویکرد منفی آن نسبت به بازار سهام، تمایل ندارند پول و اعتبار خود را به خرید اختصاص دهند. این شرایط سبب شده بازار با تضعیف جریان نقدینگی نتواند چشم‌انداز روشنی به تصویر بکشد.
درواقع آسیب‌پذیری بازار سهام از ریسک‌های تحمیل‌شده توسط سیاستگذار وضعیتی را به وجود آورده که حتی احتمال وخیم شدن اوضاع دور از ذهن نیست. اگرچه عملکرد تجمیعی شرکت‌های بورسی و فرابورسی در فصل بهار به طور کامل روی سامانه کدال منتشر نشده است، اما بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد به دلیل افزایش نرخ دلار، سود اسمی شرکت‌ها در فصل بهار با افزایش روبه‌رو شود. این متغیر درحال‌حاضر تنها عاملی است که می‌تواند سبب افزایش انگیزه فعالان اقتصادی برای ورود به بازار شود. اگرچه در سال گذشته مجموع عملکرد مثبت شرکت‌های بورسی و فرابورسی نتوانست سبب بازگشت رونق به بورس شود. در این میان به دلیل اقدامات سیاستگذار نگرانی‌هایی در خصوص احتمال کاهش حاشیه سود بنگاه‌ها و عدم‌رشد متناسب درآمد فروش با رشد هزینه‌ها وجود دارد که ورود پول را به چالش می‌کشد.
