روی دیگر بازار سهام

احسان رضاپور/ کارشناس بازار سرمایه نمایش متفاوت شاخص‌های بازار سهام از ابتدای اسفند که با رکوردشکنی‌های تاریخی همراه بوده است از چند منظر قابل‌بررسی است. در شرایط صعودی بازارها نمی‌توان از نقش متغیرهای اثرگذار بر این وضعیت به سادگی عبور کرد؛ به ویژه با در نظر گرفتن این مهم که سیاستگذاران اقتصادی بارها اعلام کردند قیمت‌ها در بازارهای دارایی همچون دلار، سکه و طلا حباب دارند و نرخ‌های موجود با فرآیند تجارت خارجی متناسب نیستند، یک پرسش مهم وجود دارد و آن این است که تا چه میزان باید به عوامل اثرگذار بر شتاب قیمت‌ها اعتماد کرد. رشد مجدد شاخص‌های سهامی در روزهای گذشته که به ورود پول حقیقی در بورس منتهی شد، اگرچه بر خوش‌بینی‌های این بازار افزوده است اما به دلیل ردپای برخی نااطمینانی‌ها از وضعیت متغیرهای اثرگذار، کنار گذاشتن استراتژی احتیاط از سوی سهامداران با شبهاتی همراه بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد بعد از تغییرات اعمال‌شده در نرخ دلار نیمایی که منجر به کاهش فاصله دو نرخ نیما و آزاد شد، جریان دادوستدهای سهام نیز تحت تاثیر این تحولات قیمتی تا حدودی خود را با وضعیت انتظارات قیمتی وفق داد. به این ترتیب مباحث مرتبط با نرخ موثر ارز برای شرکت‌های تولیدکننده و شرکت‌های صادراتی را باید عاملی کلیدی و مهم در چرخش بورس از یخبندان معاملاتی دانست. این در حالی است که بورس اوراق ‌بهادار تهران در ماه‌های گذشته با چالش‌های متعددی نظیر افزایش نرخ سود سپرده بانکی، اختلاف‌نظرها پیرامون عرضه خودرو در بورس کالا و فضا‌‌‌‌‌سازی‌‌‌‌‌های منفی شورای رقابت مواجه بوده است. اما بررسی‌ها حاکی از آن است که عواملی مانند رشد قیمت ارز و تغییر ریل بانک مرکزی در جهت سیاست‌های ارزی تا حدود زیادی توانسته سایر ریسک‌های موجود در این بازار را پوشش دهد.

همزمان با افزایش بهای اسکناس آمریکایی و سرکوب نرخ دلار در سامانه نیما، این موضوع صدای فعالان اقتصادی و سهامداران را بلند کرده بود. تا قبل از تغییرات در سیاستگذاری‌های ارزی اخیر، رانت و منافع بزرگی از فاصله نرخ دلار نیما و دلار آزاد به جیب عده‌ای خاص سرازیر می‌شد. واسطه‌هایی که برای خرید محصولات شرکت‌ها اقدام می‌کردند به واسطه فاصله معنادار و غیرمنطقی دو نرخ موجود سودهای کلانی کسب می‌کردند. از این‌رو این موضوع انتقادات فراوانی را به دنبال داشت. از سوی دیگر در چنین شرایطی اغلب شرکت‌ها با در پیش گرفتن استراتژی عدم عرضه به دلیل نرخ پایین دلار نیمایی به عنوان دلار حواله، فضایی را رقم زدند تا شاهد تشدید ناترازی‌های ارزی باشیم و اثرات منفی آن را به طور مشخص بر سودآوری صنایع و شرکت‌های بورسی نظاره‌گر باشیم.

در جریان این تغییر و تحولات، سرمایه‌گذاران و بنگاه‌های بورسی روی خوشی به بازار سرمایه نشان دادند و حتی می‌توان گفت به دلیل ارزنده بودن سهم شرکت‌ها و رشد نسبی نمادها، منابع قابل‌توجهی از بازارهای غیرمولد به سمت بازار سهام هدایت شده است. اما تداوم این وضعیت منوط به چه عواملی خواهد بود؟ در روزهای گذشته بازار سهام به طور مستمر با این پرسش مواجه بوده است. در‌حال‌حاضر بازار با خوش‌بینی‌های جدیدی نسبت به تداوم روند صعودی بازار روبه‌رو شده است. تجربه نیز نشان می‌دهد رشدهای ناگهانی با ریزش‌های ناگهانی همراه بوده است. به همین دلیل این روند با نوسان و اصلاح همراه خواهد بود.

فارغ از این مباحث، فضای حاکم بر اقتصاد و سیاست داخلی و خارجی کشور نیز نقش مهمی بر مسیریابی بازارها ایفا می‌کند. از این منظر به دلیل ابهاماتی که در این فضا به قوت خود باقی است، تداوم وضعیت مطلوب بازار سهام دستخوش برخی تردیدهاست. با توجه به اینکه ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران اولویت‌های جدیدی به خود گرفته است، در صورت تداوم ابهامات و ریسک‌های کنونی، امکان خارج شدن پول حقیقی در کوتاه‌مدت از بازار گزینه‌ای محتمل خواهد بود.