«دنیای‌اقتصاد» بازار سهام را از دو زاویه بررسی می‌کند
نیمه پر و خالی بورس
این در حالی است که از دیگر سو شرکت‌های مختلف و مخصوصا فلزی‌‌‌ها محصولات خود را با دلاری نزدیک به دلار توافقی در بورس‌کالا به فروش می‌رسانند و سهامداران خود را نسبت به سودسازی در اسفند و فروردین امیدوار کرده‌‌‌اند. از طرف دیگر تورم و نرخ دلار به عنوان دو پیشران مهم بازار سهام همچنان روندی صعودی داشته و بر امیدواری‌‌‌ها می‌‌‌افزایند. ارزش ذاتی بازار نیز خصوصا با ریزش‌‌‌های اخیر در وضعیت ارزنده‌‌‌ای قرار دارد. در این گزارش از دید کارشناسان بورسی دو نیمه پر و خالی را برای این روزهای بازار سهام بررسی می‌‌‌کنیم.
حقوق ضایع شده مالکیت سرمایه‌گذاران
کامل ابراهیمیان، تحلیلگر بازار سهام در خصوص وضعیت فعلی بازار سهام به‌خصوص در بازه ۲۰ روز گذشته، گفت: از اواخر دی ماه تا الان شاهد اصلاح حدود ۱۰ درصدی شاخص کل بودیم و از سوی دیگر ارزش بازار بیش از‌هزار همت افت کرده است. طی این مدت به‌رغم روند رو به رشد پیشران‌‌‌های موثر بر بازار سهام نظیر نرخ ارز، قیمت‌های جهانی و تورمی که در اقتصاد هست شاهد کاهش ثروت سهامداران و سرمایه‌گذاران بودیم و دلیل اصلی آن اعمال قیمت‌گذاری دستوری بر محصولات و خدمات شرکت‌ها و به‌ویژه محصولات خودروسازان است. متاسفانه شورای رقابت با مصوبه‌‌‌ای که صادر کرد حقوق مالکیت سرمایه‌گذاران را زیر پا گذاشت. صنعت خودرو یک صنعت غیر‌انحصاری است و بیش از ۶ شرکت در این حوزه فعالیت دارند، علاوه بر آن شرکت‌هایی نیز هستند که قطعات خودرو را وارد و مونتاژ کرده و خودروها را در قالب خودروهای خارجی در کشور به فروش می‌رسانند. شورای رقابت در چنین شرایطی محصولات خودروسازان داخلی را انحصاری دیده و این موضوع باعث شده که سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه با تهدیدهای جدی مواجه شود.
ابراهیمیان عنوان کرد: وقتی سهامداران و سرمایه‌گذاران می‌‌‌بینند صنعت زیان‌‌‌دهی مانند خودرو به جای حمایت، با قیمت‌گذاری دستوری زیان‌‌‌ده‌‌‌تر می‌شود امیدی ندارند و نگرانند بدتر از این بلا بر سر شرکت‌های سودده بیاید، کما اینکه در حال حاضر این ریسک در لایحه بودجه ۱۴۰۲ وجود دارد و بسیار هم جدی است. این تحلیلگر بازار سهام خاطرنشان کرد: باید امیدوار بود حق سرمایه‌گذاران و سهامداران و شناخت حقوق مالکیت آنها توسط نهادهای تصمیم‌‌‌ساز به رسمیت شناخته شود و این مهم به تلاش سازمان بورس، هلدینگ‌‌‌های سرمایه‌گذاری و کانون‌‌‌هایی مانند کانون نهادهای سرمایه‌گذاری برمی‌‌‌گردد. این بخش‌‌‌ها باید سعی خود را بکنند تا حقوق تضییع‌‌‌شده سهامداران را زنده کرده و اجازه ندهند چنین تصمیماتی که بیش از‌هزار همت سهام بیش از ۵۰ میلیون سهامدار را طی ۲۰ روز از بین می‌‌‌برد اتخاذ و اعمال شود.
وی اظهار کرد: بازار سهام در ۲۰ روز اخیر افت کرد و این در حالی است که شاهد ثبات نسبی در بازارهای جهانی هستیم و نرخ ارز صرافی نیز در محدوده جذابی قرار دارد. از سوی دیگر شاهد رشد قیمت محصولات شرکت‌های فلزات و پتروشیمی در بورس‌کالا هستیم که تقریبا خود را با نرخ دلار واقعی هماهنگ کرده‌‌‌اند. بعد از مدت‌ها می‌بینیم که محصولات این شرکت‌ها در بورس‌کالا با قیمت‌هایی نزدیک به دلار توافقی معامله می‌‌‌شوند و این موضوع اثر خود را در صورت‌های مالی شرکت‌ها به جا می‌‌‌گذارد. در حال حاضر وضعیت آتی بازار با توجه به ریزشی که کرده می‌تواند وضعیت مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشد اما پیش‌‌‌نیاز این موضوع شناخت حقوق مالکیت سهامداران و حذف قیمت‌گذاری دستوری از شرکت‌های سهامی عام است.
ابراهیمیان گفت: از سوی دیگر با ابلاغ مصوبه شورای رقابت در ابتدای این هفته شاهد افزایش عجیب ۵ تا ۱۵ درصدی قیمت خودرو در بازار آزاد بودیم. به جای اینکه این محصولات در بورس‌کالا عرضه شود و قیمت محصولات بازار آزاد را طی هفته‌‌‌های گذشته بشکند با ابلاغیه دیروز این افزایش مجدد آغاز شد.
مصیبت بازار سرمایه
این تحلیلگر بازار سهام عنوان کرد: اگر بخواهیم وضعیت بازار سهام را با دیدی محتاطانه بنگریم باید توجه داشت که در حال حاضر بزرگ‌ترین ریسک بازار تصمیم‌گیرانی هستند که روی دارایی سرمایه‌گذاران قمار می‌کنند. این تصمیم‌گیران در قالب نهادها، سازمان‌ها و ارگان‌‌‌های متفاوت با فرمان قیمت‌گذاری دستوری منافع سهامداران را تهدید می‌کنند و این بزرگ‌ترین ریسک بازار سهام است. حتی تحریم نیز در حال حاضر ریسک بازار نیست، قیمت‌های جهانی نیز ریسک بازار سرمایه ما نیست. امروز بحث قیمت‌گذاری محصولات و خدمات شرکت‌ها مصیبت بزرگی برای بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران است و امیدوارم این مساله حل شود، چرا که مادامی که این موضوع حل نشود ۵۰ میلیون سهامدار در وضعیت بغرنجی قرار خواهند داشت.
وی در خصوص این موضوع که بازار سهام باید راه خود را از صنعت خودرو جدا کند نیز گفت: یک موضوع اشتباه که برخی از کارشناسان مطرح می‌کنند این است که می‌‌‌گویند بازار سهام باید راه خود را از صنعت خودرو جدا کند. نباید فراموش کرد که مساله بازار سهام اصلا این نیست، مساله این است که سرمایه‌گذار و سهامدار توسط ارگانها و نهادهای خاص در بازار سرمایه تهدید شده است و وقتی این تهدید به بازار تزریق می‌شود ریسک بازار سرمایه افزایش پیدا می‌کند. امروز این بلا بر سر خودروسازی آمده، فردا بر سر پتروشیمی می‌‌‌آید و روزی دیگر پالایشیها را تهدید خواهد کرد. بنابراین این فرضیه که بازار سهام باید راه خود را از صنعت خاصی جدا کند از اساس اشتباه است.
آینده بورس چطور درخشان می‌شود؟
این تحلیلگر بازار سهام تصریح کرد:خودروسازی بیش از یک میلیون سهامدار مستقیم و بیش از ۵۰ میلیون سهامدار غیرمستقیم در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سهام عدالت و سهامداران خرد دارد و نمی‌توان گفت ۵۰ میلیون سهامدار این صنعت را در نظر نگیریم. این افراد فعالان بازار سرمایه هستند و تا زمانی که ریسک قیمت‌گذاری دستوری، ریسک اعمال فشار از طرف نهادهای تصمیم‌گیر، ریسک بودجه از طرف دولت‌‌‌ها، و ریسک آن دسته از مصوبات مجلس که روح سرمایه‌گذاری را در کشور زیر سوال می‌‌‌برد مطرح باشد مطمئنا وضعیت بازار سرمایه بر همین منوال باقی می‌ماند و با ریسک‌‌‌های فراوان همراه خواهد بود. بازار سرمایه در چنین شرایطی همواره تلاطم خواهد داشت و این وضعیت مختص صنعت خاصی نبوده بلکه همه صنایع درگیر چنین تصمیم‌گیری‌‌‌هایی خواهند بود.
ابراهیمیان معتقد است چنانچه تصمیم‌‌‌‌های عاقلانه و منطقی در بازار سهام گرفته شود، بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری نه فقط در کوتاه‌‌‌مدت که حداقل برای یک دهه آینده بازار سرمایه است. این بازار در مقایسه با تمام بازارهای موازی خود از ارزش ذاتی بیشتری برخوردار بوده و تنها نیازمند کاهش ریسک‌‌‌هایی است که از سوی سیاستگذار بر این بازار تحمیل می‌شود. وی اظهار کرد: در حال حاضر بازار سرمایه به دلیل ریسک‌‌‌هایی که توسط دولت‌‌‌ها، ارگانها و نهادهای متعدد به آن تحمیل شده زیر ارزش واقعی قرار دارد و این موضوع منجر به فروش سهام زیر ارزش ذاتی شده است.
این در صورتی است که در حال حاضر ارزنده‌‌‌ترین بازار همین بازار سهام است و اگر نهادهایی مانند سازمان بورس، وزارت اقتصاد و تمام بخش‌‌‌هایی که به رشد آینده این کشور از مسیر رشد سرمایه‌گذاری علاقه‌‌‌مندند تلاش کنند نهادهایی که قیمت‌گذاری دستوری را اعمال می‌کنند حذف کرده یا دستورالعمل‌‌‌های آنها را برگردانند قطعا آینده بازار سرمایه نیز در کوتاه و بلندمدت درخشان خواهد بود. اما به طور کلی بازار سهام روی حمایت خوبی در دامنه ۵/ ۱ میلیون واحد قرار دارد و با تورمی که در سایر بازارها قابل مشاهده است اثر آن را در سایر بازارها نیز خواهیم دید.
نیمه پر ماجرا
مهدی دلبری، دیگر تحلیلگر بازار سهام نیز دلیل کاهش افت بازار سهام و قرار گرفتن معاملات در ریل تعادلی را بهبود وضعیت فروش صنایع در بورس‌کالا دانست و در خصوص نکات مثبت بازار سهام گفت: در حال حاضر رقابت‌‌‌هایی در رینگ‌‌‌های فلزات در بورس‌کالا و به طور مشخص در رینگ ورق گرم و سرد، فولاد مبارکه تختال و فولاد هرمزگان در جریان است که اتفاق مثبتی است. در دو هفته گذشته رقابتی در بورس‌کالا اتفاق افتاده و این امیدواری را ایجاد کرده است که گزارش‌های فروش این صنایع در اسفند و فروردین ماه بهتر باشد -چون معاملاتی که در بورس‌کالا انجام می‌شود عمدتا تحویل اسفند و فروردین است- چرا که محصولات فلزی رشد قیمتی نسبتا مناسبی گرفتند و دلاری که در حال معامله است و مورد محاسبه قرار می‌گیرد نیز حدود ۳۹ تا ۴۰هزار تومان است و با اختلاف۱۰ درصدی با دلار بازار آزاد معامله می‌شود.
وی ادامه داد: در این شرایط ریسک دلار نیما نیز تا حدی در گروه‌‌‌های فلزی کاهش پیدا کرده و نکته بعدی این است که این قیمت‌ها اثر خود را روی زنجیره سنگ‌‌‌آهن، گندله و کنسانتره نیز می‌‌‌گذارد و امیدواری این است که محصولات فلزی، کانی‌‌‌های فلزی و هلدینگ‌‌‌های مربوطه که نسبتا جزو گروه‌‌‌های بزرگ بازار سهام به شمار می‌‌‌آیند شرایط بهتری در ادامه داشته باشند.
شکست سهامداران از دلالان
این تحلیلگر بازار سهام عنوان کرد: از طرف دیگر اگر بخواهیم ریسک‌‌‌های بازار سهام در دو هفته اخیر را بررسی کنیم شاید مهم‌ترین اتفاق بحث تصمیم‌گیری در مورد صنعت خودرو باشد که نشان داد همچنان قدرت و چانه‌‌‌زنی ناشران و جامعه سهامداران در مقایسه با دلالان و رانت‌‌‌خوارها خیلی ضعیف است و متاسفانه مصوبه شورای رقابت نیز نشان داد که لایه‌‌‌های فساد در سیاستگذاری می‌تواند در تصمیم‌گیری‌‌‌های مهم بسیار تاثیرگذار باشد. وی ادامه داد: صنعت خودرو به‌رغم اینکه وزن خیلی بالایی در ارزش بورس ندارد اما از لحاظ حجم معاملات و توجه سهامداران خرد معمولا در کانون توجه است. فعلا بعد از کاهش حدود ۶ درصدی شاخص کل و افت حداقل ۱۰ درصدی اکثر صنایع و شرکت‌ها دلیل برگشت بازار سهام در روز گذشته بیشتر مرهون رینگ‌‌‌های بورس‌کالا بود که مقداری امیدواری برای افزایش قیمت فروش بنگاه‌ها را تشدید کرده است.
ریسک بزرگ‌تر از شورای رقابت
دلبری اظهار کرد: به نظر من بزرگ‌تر از ریسک خودرو در حال حاضر نگاه دولت در تبیین بودجه است، این باعث می‌شود شاخص بیشتر از ۱۰۰هزار واحد افت داشته باشد و متاسفانه این نگاه هنوز اصلاح نشده است. دلیل اصلی اینکه شاهد افت در بازار سهام بودیم نیز بحث تدوین لایحه بودجه است و تا این بودجه که برای سال آینده تقدیم مجلس شده اصلاح نشود بعید می‌‌‌دانم بتوان امیدوار بود شرایط به گونه‌‌‌ای رقم بخورد تا اعتماد سهامداران به بازار برگردد.
این کارشناس بازار سهام عنوان کرد: در حال حاضر مساله این است که در بودجه نرخ خوراک بسیار بالا لحاظ شده. این در حالی است که قیمت گاز در یک سال اخیر به طور میانگین ۳۵درصد حداقل کاهش داشته است، اما از دیگر سو شاهد ۴۰درصد افزایش قیمت در نرخ گاز بودیم و سایر صنایع نیز چون افزایش به صورت پله‌‌‌ای بوده این افزایش را تا ۱۵۰درصد تجربه کردند. از طرف دیگر در هیچ جای بودجه صحبتی از پرداخت مطالبات صنایع بزرگی مانند اوره و نیروگاه نشد، ریسک‌‌‌های مضاعفی بر صنعت پالایشگاهی در بودجه جدید وارد شده است و دوباره بر مباحث مربوط به خام و نیمه خام و اخذ مالیات و عوارض تاکید شده است.
وی گفت: به طور کلی بودجه ۱۴۰۲ به گونه‌‌‌ای تدوین شده که شرکت‌های سودده به سمتی بروند تا با کاهش حاشیه سود مواجه شوند و این بزرگ‌ترین ریسک موجود است. این ریسک حتی از ریسکی که در خصوص قیمت‌گذاری دستوری برای خودرویی‌‌‌ها تحمیل شد نیز فشار بزرگ‌تری تحمیل می‌کند و امیدوارم ریسک‌‌‌های بودجه برای بورس در مجلس اصلاحات جدی شوند.
