بازار سهام تحولات احتمالی سیاست پولی را چگونه می‌نگرد؟
نیمه پنهان یک تصمیم
به گفته این مقام مسوول، موضوع افزایش نرخ سود بانکی به شورای‌پول و اعتبار ارسال شده و هنوز رقم مشخصی اعلام نشده‌است. با وجود رشد غیرمنتظره نرخ دلار و سکه طی دو ماه گذشته بازارهای دارایی مسیری متفاوت از ماه‌های ماقبل خود را در پیش گرفتند. این در حالی است که بازارسهام در این رقابت با سرعت کمتری توانسته است کام سرمایهگذاران خود را شیرین کند. آمار و ارقام از بازدهی ۹ ماهه این ۳بازار پرحاشیه و صدرنشینی سکه به‌عنوان پربازده‌ترین کالای سرمایه‌‌‌‌‌‌ای در مدت یادشده حکایت می‌کند، با این‌حال به‌نظر می‌رسد بر اساس زمزمه‌های اخیر سیاستگذار احتمال تسهیل مواضع انقباضی بانک‌مرکزی بیش از قبل وجود دارد.
بر این اساس در صورت تحقق این امر، سیاست‌های انقباضی ادامه خواهد یافت؛ چراکه بر اساس گفته‌های رئیس‌کل بانک‌مرکزی «در بیش از ۹۰ کشور دنیا طی ماه‌های گذشته اصلاح نرخ سود بانکی انجام‌شده‌است، ما هم باید از این ابزار استفاده کنیم. البته این مساله منوط به تایید شورای پول و اعتبار است که در حال پیگیری و بررسی آن هستیم.» اگرچه نسبت به تغییرات نرخ سود در میان سرمایهگذاران تفکرات منفی وجود دارد با این حال باید توجه داشت که اعمال سیاست مناسب پولی متناسب با منافع ملی در تمامی کشور در اولویت است.
پیامد یک سیاست پولی
با قله‌پیمایی‌های عجیب و غریب نرخ دلار و سکه برخی دیگر از بازارهای دارایی نیز تحت‌تاثیر این مهم روند صعودی به خود گرفتند؛ این در حالی است که هماکنون نرخ رسمی سود بانکی محدوده ۱۸درصد قرار دارد که برخی پیش‌بینی‌ها از افزایش این نرخ خبر می‌دهند، با این‌حال برخی کارشناسان درگفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کردند که سیاستگذار در چنین وضعیتی نباید به فکر افزایش‌های بیشتر در نرخ سود باشد، اما برخی دیگر نیز بر این باورند که با افزایش نرخ سود چشمانداز متفاوتی در انتظار صندوق‌های با درآمد ثابت خواهد بود و امکان توسعه بازاربدهی را بیشتر خواهد کرد. با وجود این اختلافات اما نرخ بهره به‌طور معمول در مرکز توجه کارشناسان اقتصادی و سرمایهگذاران قرار دارد.
با عنایت به این موضوع که افزایش یا کاهش نرخ سود بانکی اثرات مختلفی در بازارهای رقیب و نرخ اشتغال دارد؛ تصمیم‌گیری‌ها در این‌خصوص با احتیاط بیشتری همراه خواهد بود. برآیند اظهارات اکثر کارشناسان بازارسهام نیز بر این نکته تاکید می‌کند که در صورت افزایش نرخ سود سپردههای بانکی، افسار رشد اقتصادی گرفته خواهد شد که این موضوع به نوبه خود می‌تواند اثرات مختلفی بر بازار سهام بگذارد. با توجه به اینکه افزایش نرخ بهره رشد اقتصادی را به‌طور مستقیم مورد هدف قرار می‌دهد، ارزش سهام شرکت‌ها نیز تحت‌تاثیر این مهم با نوسان منفی مواجه می‌شود.
در همین رابطه یک کارشناس بازارسرمایه، گفت: با توجه به اینکه در مورد افزایش نرخ سود بانکی، سیاستگذار همچنان در پرده و مبهم اطلاع‌رسانی کرده‌است، نمی‌توان به‌طور مشخص از تغییرات احتمالی در این راستا صحبت کرد، به‌همین‌دلیل با توجه به نرخ تورم در کشور و افزایش قیمت دلار و سکه باید دید دولت از چه زمانی تصمیم به اجرای سیاست‌های تهاجمی خواهد گرفت. ایمان رئیسی، کارشناس بازارسرمایه با بیان این مطلب افزود: ممکن است دولت به‌صورت یک دفعه اقدام به افزایش نرخ بهره کند اما برخی گمانه‌زنی‌ها نیز از احتمال این افزایش در چند مرحله حکایت می‌کند، از این‌رو باید منتظر باشیم و ببینیم سیاستگذار چه تصمیمی دراین رابطه اتخاذ خواهد کرد.
به گفته این کارشناس، سیاستگذار از ابتدای سال تلاش‌های فراوانی برای اجرای سیاست‌های انقباضی بهکار بست با این‌حال نتوانست با اجرای این سیاست‌ها جلوی افزایش نرخ دلار را بگیرد. افزایش خلق پول و نقدینگی از ابتدای سال بازارهای دارایی را با تغییرات شگرفی روبهرو کرده‌است. به همین منظور باید دید بازارهای دارایی چه زمانی به اشباع تورمی خواهد رسید. همان‌طور که در سال۹۹ بورس چنین وضعیتی را تجربه کرد، هماکنون نیز بازارهای رقیب وارد چنین بازی شده‌اند اما آنچه مسلم است اینکه این شرایط سرانجام پایان می‌پذیرد.
او با اشاره به اثرات احتمالی تصمیمات شورای پول و اعتبار درمورد نرخ سود بانکی بر وضعیت صندوق‌های با درآمد ثابت تاکیدکرد: به‌نظر می‌رسد بانک‌ها با دورزدن صندوق‌های با درآمد ثابت به‌دنبال افزایش بازدهی هستند. در ماه‌های قبل که بازار سهام در مدار نزولی قرار داشت، کارشناسان بازارمذکور نسبت به افزایش نرخ بهره انتقاد کردند. هماکنون نیز صندوق‌های با درآمد ثابت با سودهای ۲۴درصدی و حتی بیشتر از آن مشغول فعالیت هستند اما با توجه به اینکه بازار در مدار صعودی قرار دارد، شاید صدای انتقادات را بلند نکند اما در شرایطی که بازار نزولی باشد بدون‌شک تبعات منفی براین بازار خواهدداشت. در صورت اصلاح شاخص، صندوق‌های با درآمد ثابت به دلیل معافیت‌های مالیاتی و تسهیلاتی که برای عرضه‌های اولیه برخوردارند، مورد اقبال سرمایهگذاران قرار خواهند گرفت.
البته ذکر این نکته ضروری است که شرایط فوق در حالتی محقق خواهد شد که رشد دلار متوقف شود، اما اگر نرخ دلار، سکه و حتی خودرو کنترل نشود، سرمایهگذاران صندوق‌های با درآمد ثابت نیز برای از‌دست‌ندادن ارزش‌ریالی دارایی‌های خود به سمت بازارهای مذکور هدایت خواهند شد. ایمان رئیسی با بیان اینکه افزایش نرخ بهره، توسعه بازاربدهی را به‌دنبال دارد، خاطرنشان کرد: اصلاح بازارسرمایه رابطه مستقیمی با توسعه بازاربدهی دارد. این اتفاق در دوره قبل نیز رخ‌داد. با آغاز روند نزولی قیمت سهام، بخشی از پول‌های خارج‌شده از بورس وارد بازار بدهی شد. تجربه نیز نشان می‌دهد سرمایهگذاران حقیقی در مواجهه با نوسان‌های منفی بازار سهام، سپرده‌‌‌‌‌‌گذاری در بانک را به بورس ترجیح می‌دهند.
این وضعیت با رشد نرخ بهره و تلاش بانک‌ها برای جذاب نشان‌دادن این بازار رنگ و بوی بیشتری به خود خواهد گرفت؛ از این‌رو با توجه به اینکه بازار سهام همچنان با معضل کمبود پول و خروج سهامداران حقیقی دست‌وپنجه نرم می‌کند با پیشروی سیاست‌های انقباضی این روند با سرعت بیشتری از سوی سرمایهگذاران همراه خواهد شد؛ در واقع با بر‌هم‌خوردن عرضه و تقاضا در دو بازار بدهی و سرمایه، احتمال رونق بازاراول و رکودی‌شدن بازار دوم بیشتراز قبل وجود خواهد داشت.
دو راهی صعود و سقوط
یک کارشناس بازار سرمایه نیز در این رابطه معتقد است که نرخ سود سپردههای بانکی حتی بیشتر از دو ابربازار دلار و سکه می‌تواند سبب تهدید بازار سهام به‌خصوص در شرایط نزولی شود. محمدشکری افزود: افزایش نرخ بهره سپردههای بانکی منجر به رونق صندوق‌های بادرآمد ثابت و توسعه بازاربدهی خواهد شد. بازاری که در سال‌های گذشته به‌عنوان رقیبی قلدر برای بازار سرمایه و سهامداران مطرح بوده‌‌‌‌‌‌است، بنابراین باید دید سیاستگذار چه تدابیری برای افزایش نرخ سود سپرده‌‌‌‌‌‌ها اتخاذ خواهد کرد. به‌نظر می‌رسد ضعف جدی تقاضا ناشی از افزایش نرخ بهره، در صورت اجرایی‌شدن از سوی بانک‌مرکزی، دماسنج بورس را با سرعت بیشتر به سمت سطوح پایین‌تر هموار کنند. او در ادامه بیان کرد: اما از سوی دیگر با عنایت به این موضوع که نرخ اوراق‌‌‌‌‌‌بدهی و صندوق‌های با درآمد ثابت با نرخ سپرده بانکی سنجیده می‌شود، رونق بازارسهام نیز تهدید جدی برای بانک‌ها محسوب می‌شود؛ به همین دلیل ممکن است سیاستگذار برای جلوگیری از روند خروج پول از بانک‌ها دست به اقدامات انقباضی بزند.
در صورتی‌که سرمایه‌گذار چشمانداز بورس را مثبت ارزیابی کند به احتمال قوی بخشی از حجم نقدینگی ممکن است به سمت بورس سوق یابد. به گفته او افزایش نرخ سود برای اهالی بازارسرمایه از موضوعات مهمی محسوب می‌شود که بارها با واکنش متضاد سیاستگذاران مواجه شده‌است. به‌عنوان مثال از ابتدای سال تاکنون تیم اقتصادی دولت سیزدهم چندین‌بار در مورد عدم‌افزایش نرخ سود اظهاراتی را به‌میان آورده‌اند اما در حالی که سه ماه تا پایان سال باقی‌مانده است، رئیس بانک‌مرکزی از بررسی افزایش نرخ سود خبر می‌دهد. این موضوع بی‌اعتمادی سرمایه‌گذار نسبت به وعده‌های حمایتی را نیز دوچندان خواهد کرد.
افزون بر این رکود فراگیری که در هفته‌های گذشته بخش معاملات سهام را در برگرفته بود، هماکنون با تغییر روند روبهرو شده‌است. گرچه این موضوع به منزله ادامه‌دار بودن این مسیر حرکتی و رشد قیمت سهام در تالارشیشه‌ای نیست، اما در چنین روندی برخی اظهارت اقتصادی از سوی سیاستگذار این بازار را با شوک‌‌‌‌‌‌های مختلفی مواجه می‌کند. تبعاتی منفی که عملکرد میزان تقاضای موثر سهامی را مورد هدف قرار می‌دهد. اهالی بازار سهام معتقدند که صعود شاخص کل بازار سهام با وجود انتشار این اخبار، با سکته‌های مکرر مواجه خواهد شد.
